Azië Taiwan: Op weg naar oorlog

Taiwan – De laatste incidenten rond de Taiwanese eilanden en de Filippijnen gaan niet alleen over ‘botsingen’ – als teken van escalatie vertegenwoordigen ze het steeds ernstiger wordende gevaar van een oorlog in Azië die in Europa wordt genegeerd.

Taiwan Nergens is de Chinese superioriteit duidelijker dan op de Kinmen-eilanden. De kleine eilanden onder controle van de Taiwanese regering liggen slechts een paar kilometer van het Chinese vasteland en de hoogbouw van de grote stad Xiamen is duidelijk zichtbaar. Iedereen hier moet zich ervan bewust zijn dat Peking de eilanden op elk moment met geweld kan overnemen, veel gemakkelijker dan Taiwan zelf.

Niettemin blijft de Republiek China, de officiële naam van de Taiwanese regering, elke dag vastbesloten haar territoriale soevereiniteit te verdedigen. Dit is precies wat nu centraal staat in een Chinees-Taiwanese incident dat Peking gebruikt voor nieuw sabelgeratel – sabelgeratel dat nog veel meer zou kunnen worden. Elke vonk kan hier in de Straat van Taiwan een oorlog veroorzaken.

Het Chinese regime hoeft alleen maar een schakelaar om te zetten en een bevel te geven – en de blauwe en rode vlag van Taiwan wappert niet langer op Kinmen, maar op de vlag van de communistische Volksrepubliek. Het kookt momenteel overal in de westelijke Stille Oceaan.

En dit is waar een fatale achtervolging in de wateren rond de eilanden voor de kust in het spel komt: de Taiwanese kustwacht had zijn zinnen gezet op een Chinese boot die  verboden  wateren was binnengevaren. De boot kapseisde, alle vier de Chinezen aan boord vielen in het water, twee van hen verdronken en twee werden door de kustwacht gearresteerd.

Een gevaarlijke situatie. Sindsdien heeft Peking de druk opgevoerd, meer patrouilles uitgevoerd, Taiwanese schepen tegengehouden en mannen aan boord gestuurd voor inspecties. Nieuwe incidenten, nieuwe escalatieniveaus, vaak door doelbewuste provocaties – als je uitzoomt, maakt het allemaal deel uit van het patroon dat China laat zien tegenover zijn Aziatische buurlanden.

Chinese oorlogsschepen in Taiwanese wateren rammen Filippijnse militaire bevoorradingsschepen: ‘grijze zone’-tactieken worden gebruikt om hun eigen feitelijke controle over wateren en eilanden in de westelijke Stille Oceaan uit te breiden.

In het Westen wordt het geheel vaak eenvoudigweg geclassificeerd onder de noemer ‘botsingen’. Maar dat bagatelliseert de situatie en verbergt hoezeer vooral Oost-Azië al lang een kruitvat is geworden, waarbij China al lang op weg is naar oorlog. Of Peking uiteindelijk de laatste stap zet, is aan het regime alleen om te beslissen, maar de situatie wordt steeds nijpender en de toon en provocaties tegen de Amerikaanse bondgenoten Taiwan en de Filipijnen worden steeds serieuzer.

Pas onlangs zijn de VS begonnen met het verplaatsen van meer vliegdekschepen naar de regio: dit alles is bedoeld om het aantal Amerikaanse vliegdekschepen ter plaatse uit te breiden tot ten minste vijf. Dat is bijna de helft van de Amerikaanse vliegdekschipvloot. Tot nu toe zijn er slechts twee in gebruik geweest. Dit alles wordt gedaan om een ​​signaal naar China te sturen.

Een nieuwe wind

De Filippijnen genieten, in tegenstelling tot Taiwan, Amerikaanse bondgenootschapsgaranties door middel van een verdrag, en ontwijken niet langer Peking. De nieuwe president Marcos zoekt de nabijheid van Taiwan, Japan en Washington.

Hij feliciteerde zelfs de nieuwe Taiwanese president Lai, die Peking als een ‘separatist’ beschouwt, met zijn verkiezing. Tegelijkertijd groeit onder het Filippijnse publiek ook het sentiment tegen China en zijn agressie rond de omvangrijke Chinese territoriale aanspraken tot aan de kust van de Filipijnen. Uit sommige onderzoeken blijkt dat ruim 70 procent militaire maatregelen tegen Chinese provocaties steunt.

Daar gebruikt China zelf quasi-militaire tactieken, zoals het rammen van Filippijnse marineschepen door Chinese ‘kustwachtschepen’, die zelf qua omvang en bewapening meer op oorlogsschepen lijken. Hetzelfde geldt voor de inzet van de Chinese ‘Maritieme Militie’, civiele boten zoals die van vissers, die vervolgens deelnemen aan paramilitaire acties en zichzelf aan elkaar ketenen om Filippijnse bevoorradingsschepen te blokkeren.

Allemaal om te voorkomen dat enkele Filippijnse zeelieden hun aanwezigheid zouden behouden op een atol dat door Manilla wordt opgeëist – omdat Peking het zelf claimt en daar zijn eigen aanwezigheid wil vestigen, zoals op veel eilanden in de Zuid-Chinese Zee.

Het is bijna een wonder dat er nog niemand gestorven is. Omdat China alle mogelijke middelen inzet: of het nu Chinese schepen zijn die de Filippino’s de weg versperren, waterkanonnen op hen richten of schepen daadwerkelijk rammen. Als er een echte oorlog zou uitbreken tussen de eilandstaat en het Middenrijk, zou deze vanwege de Amerikaanse alliantieovereenkomst onmiddellijk mondiale dimensies krijgen.

Een offensieve “morgen”?

Een oorlog tussen de twee grootmachten China en de VS – dat is niet langer een sciencefictionscenario. In Europa wordt het vaak afgedaan als een absurde fantasie. Alle tekenen wijzen op een dramatische escalatie.

Trumps vice-minister van Defensie Elbridge Colby wees er onlangs in een interview met  Apollo News op  dat een oorlog met China “vandaag, morgen, over een jaar of over vijf jaar” zou kunnen plaatsvinden. En niet omdat hij zoiets zou willen, zoals sommige ‘oorlogszuchtige’ critici zouden willen beweren. Nee, omdat Colby en velen in het Amerikaanse leger op precies dezelfde manier bang zijn voor een oorlog met China, omdat ze, zoals hij het stelt, ‘helemaal niet het vertrouwen hebben’ om te winnen.

China daarentegen bereidt zich al tientallen jaren voor op een oorlog – een conventionele oorlog. In tegenstelling tot de nucleaire dreiging gaan beide partijen niet uit van een verwoestende nucleaire oorlog, maar eerder van een van de meest consequente conventionele oorlogen van de moderne tijd.

De volledige vernietiging van de ander – dat is iets wat niemand in gedachten heeft. Maar de vraag is of China militair nieuwe feiten op het terrein kan creëren – controle over Taiwan of de Zuid-Chinese Zee – of dat de VS en hun bondgenoten dit zullen verhinderen. Dat klinkt misschien niet zo verschrikkelijk als nucleaire vernietiging, maar het maakt oorlog veel realistischer omdat de hindernissen lager zijn.

Je kunt terughoudend zijn om dergelijke vergelijkingen te maken, maar de huidige gebeurtenissen hebben veel van de kenmerken die bekend waren uit de laatste wereldoorlogen: een opkomende, nieuwe macht die naar een hegemonistische status streeft door middel van agressief en imperialistisch gedrag, voortdurende grens- en territoriale conflicten die De staat wil beetje bij beetje nieuwe gebieden verwerven, en vooral: een oudere supermacht die achterloopt op militair en industrieel vlak en zich opnieuw begint te herbewapenen om de nieuwe dreiging het hoofd te bieden.

Vooral dit laatste zorgt voor een gevaarlijke situatie. Want als militaire planners voor de jaren 2030 en 2040 een drastische uitbreiding van de Amerikaanse capaciteiten in de Stille Oceaan plannen, zal dit China er ook toe aanzetten een mogelijk offensief te versnellen. Een goed voorbeeld hiervan zijn de onderzeeërs voor de Amerikaanse bondgenoot Australië als onderdeel van de AUKUS-alliantie, die naar verwachting pas “begin jaren veertig” zullen arriveren.

Voor China is het een race tegen de klok: het is beter om nu toe te slaan, voordat de voorsprong verloren gaat als de VS de slaperige ontwikkelingen inhalen. De Japanners handelden op dezelfde manier tegenover de VS en nazi-Duitsland tegenover de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog.

Maak gebruik van het voordeel

China heeft misschien niet zo’n grote vliegdekschipvloot als de VS (slechts drie), maar Peking heeft al de grootste marine ter wereld. Ondertussen zijn grote delen van de Amerikaanse vloot verspreid over de wereld, terwijl China geconcentreerd is in de westelijke Stille Oceaan – een enorm strategisch voordeel, vooral in een snelle, dynamische oorlog. Peking heeft ook een van de modernste vloten ter wereld.

De helft van de Amerikaanse vliegdekschepen komt uit de jaren ’70 of ’80. Veel Chinese schepen zijn de afgelopen jaren in een recordtempo nieuw gebouwd. Het land is 230 keer superieur aan de Verenigde Staten als het gaat om het bouwen van nieuwe oorlogsschepen, zo blijkt uit interne Amerikaanse marine-inlichtingendocumenten.

Amerika heeft het vermogen om zijn achterstand in te halen, maar dat zal tijd vergen. De VS waren tijdens de Tweede Wereldoorlog al in staat om in zeer korte tijd schepen te bouwen, maar een groot deel van deze industriële basis, ook op het gebied van de munitieproductie, werd na de Koude Oorlog verwaarloosd. Al minstens dertig jaar heerst de overtuiging dat zulke grote oorlogen tot het verleden behoren en dat het leger van de toekomst beperkt zal blijven tot vredeshandhavingsmissies en een beetje terrorismebestrijding. Een fatale fout.

Dit alles zou China nu kunnen motiveren om Azië eerder aan te vallen – mogelijk vóór 2027, wat Xi had vastgesteld als einddatum voor de bereidheid om Taiwan binnen te vallen. Daarnaast is er de afleiding van de VS – ook in termen van hulpbronnen – in de Oekraïne-oorlog in Europa. De nieuwe vliegdekschipvloot is zeker bedoeld om een ​​signaal af te geven om dit tegen te gaan, maar dat kan niet verhullen wat er in de Stille Oceaan broeit: de angst voor de volgende oorlog. En de sluipende zekerheid dat Peking op weg is naar dat doel.