Deze keer is de extreemrechtse dreiging reëel

Het volgende Europees Parlement ziet er pro-Russischer en minder groen uit dan het huidige. Zou er echt een extreemrechtse EU kunnen komen?

Elke vijf jaar raken reguliere politici, als een uurwerk, in paniek over de opkomst van radicalen en populisten in de aanloop naar de Europese verkiezingen.

Maar dan lijkt het gevaar plotseling te verdwijnen nu de traditionele centrumlinkse en centrumrechtse krachten die de Europese Unie hebben opgebouwd coalities smeden die radicalere partijen op afstand houden.

Reken er deze keer niet op.

In 2024 lijkt de rechtse stijging in de peilingen groter en brutaler, waarbij wordt voorspeld dat nationalistisch rechts en extreemrechts in juni bijna een kwart van de zetels in het Europees Parlement zouden kunnen veroveren.

Zelfs als centrumrechts – momenteel getipt om op de eerste plaats te komen bij de verkiezingen – weigert een regeringscoalitie te vormen met steeds machtigere randpartijen, is er nog steeds een aanzienlijke kans dat extreemrechts voor het eerst het Europese beleid kan beïnvloeden. agenda. Dat zal het land in staat stellen de heilige waarden van de EU op het gebied van de rechtsstaat en de mensenrechten te bedreigen, en belangrijke groene en klimaatwetten te blokkeren of zelfs teniet te doen.

“We gaan een werkelijk significante verschuiving naar rechts zien”, zegt Simon Hix, hoogleraar vergelijkende politiek aan het European University Institute, verwijzend naar de verkiezingen van juni, toen 400 miljoen mensen in de hele Europese Unie in aanmerking komen om te stemmen 720 vertegenwoordigers naar Brussel.

Hix voorspelt dat de extreemrechtse Identity & Democracy (ID)-groepering in het Europees Parlement, de zesde grootste van zeven, in juni 40 zetels zal winnen, wat betekent dat de groep 98 wetgevers zou kunnen hebben, waarmee ze naar de derde plaats zou kunnen stijgen die momenteel wordt ingenomen door de liberalen. Het is al de thuisbasis van het Duitse extreemrechtse Alternatief voor Duitsland (AfD) en de Franse extreemrechtse Nationale Rally (RN).

Als de huidige op vier na grootste groepering, de 67 leden tellende rechtse fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), de thuisbasis van de Poolse Wet en Rechtvaardigheid (PiS) en de regerende Italiaanse Broeders van Italië, ook met zo’n 18 zetels groeit, Hix voorspelt dat het de vierde grootste fractie in het parlement zou kunnen worden, en zowel de Groenen als de liberalen zou overtreffen.

Tussen deze prognoses en de twaalf leden van de Fidesz-partij van de Hongaarse premier Viktor Orbán, die politiek dakloos zijn, zouden de ECR en ID 25 procent van de zetels in het volgende Europese Parlement kunnen verzamelen, volgens een peiling in opdracht van de European Council on Foreign Relations.

De Hongaarse Fidesz-parlementariërs zullen zich na de verkiezingen aansluiten bij Meloni’s rechtse ECR-fractie, zei Orbán donderdag volgens Italiaanse media . Deze stap zou de gelederen van de ECR doen groeien en het is iets waar de Poolse nationalisten, die de groep hebben gedomineerd sinds het vertrek van de Britse conservatieven, ook voor openstaan. “Als er na de verkiezingen een aanvraag komt, zullen we graag onderhandelen”, aldus woordvoerder Michael Strauss van de ECR-groep.

Sprekend over ECR en ID zei de Hongaarse minister van het kabinet van de premier, Gergely Gulyás, deze week: “Ik zie een realistische kans voor deze twee facties om samen de sterkste factie in het Europees Parlement te worden.”

Dit zou van invloed kunnen zijn op het beleid dat de komende vijf jaar uit de besluitvormingsinstellingen van de EU komt.

Een hoge functionaris van de grootste fractie in het Parlement, de centrumrechtse Europese Volkspartij, zei: “Zelfs als je de huidige meerderheid hebt in het volgende Parlement, denk ik dat de dynamiek dramatisch veranderd is met betrekking tot al het parlementaire werk dat gedaan moet worden. gedaan, maar ook met de topklussen.” De functionaris kreeg, net als sommige van de in dit stuk geciteerde personen, de anonimiteit om openhartig te spreken.

Een toename van de rechtse vertegenwoordiging zou bijvoorbeeld het parlementaire goedkeuringsproces voor mensen als de centrumrechtse voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, die de uitvoerende macht van het blok leidt en naar verluidt op zoek is naar een nieuwe termijn, lastig kunnen maken.

In december meldde POLITICO dat in bijna een dozijn Europese landen, waaronder Frankrijk en Duitsland, harde anti-immigratiepartijen, waarvan sommige extremer zijn dan de Nederlandse Geert Wilders, momenteel bovenaan de peilingen staan, of op een goede tweede plaats staan.

Decennia lang hebben kiezers in heel Europa de reguliere partijen in de steek gelaten terwijl ze worstelden met het beheersen van meerdere crises op het gebied van de kosten van levensonderhoud, een grote financiële crash, miljoenen vluchtelingen die de oostelijke en zuidelijke grens oversteken, terreuraanslagen in grote hoofdsteden en drastische energiepieken te midden van een stagnerende oorlog. En toch konden ze bij elke verkiezing de dreiging afwenden.

Hans Kundnani, auteur van een boek genaamd Eurowhiteness , die heeft geschreven over de mogelijkheid van een extreemrechtse EU, zei: “Extreemrechts kan winnen zonder te winnen als centrumrechts al hun retoriek en hun beleid op zich neemt. , vooral over deze vragen over hun beleid, over identiteit, en immigratie en de islam.”

Zelfs als volgens de huidige prognoses, zoals die van Hix, de drie centristische groepen nog steeds een meerderheid zouden hebben – zij het 30 zetels kleiner – betekent dat niet dat de extreemrechtse invloed niet zal toenemen. En er zijn nog vier maanden tot de verkiezingen.

Alle ogen gericht op centrumrechts

Extreemrechtse figuren in Brussel likken hun lippen bij het vooruitzicht meer macht uit te oefenen op onderwerpen als immigratie en klimaatwetten, als het gaat om het vormen van de veranderlijke coalities die stem voor stem in de wetgevende macht van de EU samenkomen.

Het Europees Parlement heeft leden van extreemrechts altijd weerhouden van het bekleden van invloedrijke posities in het Parlement, zoals het voorzitten van commissies, betrokkenheid bij onderhandelingen of zitting nemen in het bureau van topleden van het Europees Parlement dat zich bezighoudt met de interne aangelegenheden van de instelling en de jaarlijkse begroting van 2 miljard euro. begroting.

De belangrijkste spelers zijn expliciet van plan om de hoofdgroepen te verdelen door centrumrechts weg te slepen van de socialisten en liberalen.

ID-groepsleider Marco Zanni, een Italiaanse politicus van League, zei dat het een tactiek is die de afgelopen maanden al heeft gewerkt.

“Wat er is gedaan op het gebied van immigratie, wat er is gedaan met betrekking tot sommige dossiers over de Green Deal is het resultaat van de druk die we uitoefenen op centrumrechts om de positie te verschuiven en dit contract met links minder concreet en minder institutioneel te maken. ,” hij zei.

EVP-chef Manfred Weber vertelde POLITICO dat de groep een rode lijn heeft getrokken tegen wat hij anti-Europees radicaal-rechts noemt. “Mijn drie principes die ik als partijleider heb gedefinieerd zijn: alle partners van ons moeten pro-Europa zijn, pro-Oekraïne en pro-rechtsstaat”, zei hij.

Maar de EVP wordt al maanden geconfronteerd met aanvallen van socialisten, liberalen en groenen vanwege het flirten met partijen aan hun rechterzijde. Gefrustreerd door het feit dat linkse groepen jarenlang zonder hen deals hebben gesloten, zouden sommigen in de EVP in de verleiding kunnen komen om met rechtse partijen samen te werken, zelfs zonder officiële coalitieovereenkomsten te sluiten.

Hij verwierp elke mogelijkheid om met extreemrechtse partijen samen te werken, waarbij hij in het bijzonder de Poolse Euroskeptische Partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS) in de ECR, ID’s Alternatief voor Duitsland (AfD) en de Franse Nationale Rally (RN) noemde.

Extreemrechtse wetgevers lijken een plan te hebben om de al lang bestaande firewall te omzeilen die hen blokkeert van macht en invloed.

Maximilian Krah, een extreemrechts Duits parlementslid, voert de lijst aan voor de AfD, die belooft in omvang te zullen toenemen in het volgende Europese Parlement.

“Ik wil uit het cordon sanitaire breken en ik wil de kansen van dit Parlement op een constructieve manier benutten”, zei hij, verwijzend naar het firewallprincipe waarbij democratische partijen overeenkomen niet samen te werken met antidemocratische krachten. “Ik ben hier niet om te vernietigen.”

De hoge EVP-functionaris zei dat het de bedoeling zou zijn om hetzelfde cordon sanitaire te handhaven .

Extreemrechtse gevolgen

Een lichtpuntje voor progressieven en pro-Europeanen is dat extreemrechts er niet in slaagt de zaken op orde te krijgen.

Het Duitse Alternatief voor Duitsland. De leden van het Europees Parlement hebben onderling grotendeels ruzie gekregen . Degenen aan het meer ouderwetse deel van het spectrum staan ​​niet op één lijn met de nieuwe rechtervleugel van de partij.

De Identiteits- en Democratiegroep – die van nature uit nationalisten bestaat – is bijna opzettelijk geen erg goed geoliede machine, en elke nationale partij mag beslissen hoe zij stemt.

“De ID-groep is de meest gedecentraliseerde groep van allemaal”, zegt Tobias Teuscher, plaatsvervangend secretaris-generaal van de groep.

Vorige week haalde de extreemrechtse National Rally-chef Marine Le Pen uit naar haar Duitse tegenhangers omdat ze te extreem waren over plannen om miljoenen mensen te deporteren die op een conferentie waren besproken en door journalisten waren onthuld. Ze vroeg zich af of ze op EU-niveau in dezelfde groep konden blijven.

Een groots project om de ID-fractie samen te voegen met de leden van ECR en Orbán – die in 2021 uit de EVP werden gezet – mislukte tijdens deze zittingsperiode, wat door ID-fractieleider Zanni werd omschreven als een potentiële game changer.

Orbán, Meloni… Wilders?

Het gaat niet alleen om zetels in het Europees Parlement. De Europese Raad, bestaande uit de regeringsleiders van het blok, bepaalt de politieke koers van het blok en geeft leiding aan de machtige Europese Commissie die nieuwe wetten voorstelt. Rond de tafel van de Europese Raad zitten al de extreemrechtse premier van Italië, Giorgia Meloni, de Hongaarse sterke man Orbán en zijn populistische Slowaakse bondgenoot Robert Fico; Geert Wilders onderhandelt in Nederland over een coalitie na zijn verkiezingsoverwinning daar vorig jaar.

“In de toekomst willen we vertegenwoordigers van de ID-partij in de Raad hebben”, zei Zanni.

Een EU-diplomaat zei dat deze trend “iets is dat zal blijven en dat verstrekkende gevolgen kan hebben, misschien niet zozeer nu, het kost tijd […] meer [op] de lange termijn.”

“Deze keer zal het niet gemakkelijk zijn om de verworvenheden van extreemrechts terzijde te schuiven; de indruk is dat er een nieuw moment aanbreekt”, voegde de EU-diplomaat eraan toe.