Aftredende Nederlandse premier Rutte dicht bij het winnen van het NAVO-hoofdbod

Een meerderheid van de NAVO-lidstaten is blijkbaar bereid Mark Rutte te steunen, de man wiens beleid tijdens de laatste verkiezingen door zijn eigen land overweldigend werd verworpen.

Twee derde van de NAVO-lidstaten heeft hun steun betuigd aan de benoeming van de vertrekkende Nederlandse premier Mark Rutte tot secretaris-generaal van de NAVO, nadat de ambtstermijn van de huidige leider Jens Stoltenberg in oktober van dit jaar afloopt. De laatste goedkeuring kwam van de Amerikaanse president Joe Biden en zal naar verwachting de resterende tien lidstaten beïnvloeden, zodat Rutte unaniem kan worden goedgekeurd.

De Europese vleugel van de NAVO is altijd een soort verlengstuk geweest van de overweldigende militaire macht van de VS. Daarom ontstond de traditie dat de secretaris-generaal van het bondgenootschap altijd uit Europa zou komen. De huidige baas, Jens Stoltenberg, was premier van Noorwegen voordat hij in 2014 de voormalige Deense premier Anders Fogh Rasmussen aan de top van de NAVO verving, wiens voorganger de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Jaap de Hoop Schaffer was geweest.

Nu is het tijd voor een andere Nederlander, zo lijkt het, ondanks de steeds vaker gehoorde oproepen dat de NAVO eindelijk zou moeten breken met het patroon om alleen West-Europese mannen te nomineren en de baan eindelijk aan een vrouw of iemand uit Oost- of Midden-Europa te geven.

“Na zeer intense discussierondes tussen de bondgenoten zijn we nu op het punt aangekomen waarop meer dan twintig NAVO-bondgenoten bereid zijn premier Rutte te steunen als de volgende secretaris-generaal”, vertelde een niet bij naam genoemde NAVO-functionaris aan Politico .

Dit betekent dat Rutte de resterende landen nog moet overtuigen van de 31 leden tellende alliantie, maar volgens de Nederlandse defensiechef-generaal Eichelsheim is de premier “zeer waarschijnlijk” om de baan uiteindelijk te krijgen.

De kansen op succes van Rutte zijn zojuist omhooggeschoten nadat een Amerikaanse functionaris op woensdag 21 februari onthulde dat president Biden ook zijn steun achter zich gooit, hoewel het Witte Huis dit nog niet publiekelijk heeft bevestigd. Niettemin verwachten diplomaten dat het nieuws ook de onwillige lidstaten zal beïnvloeden en dat de NAVO binnen een maand of twee verder kan gaan met de officiële nominatie.

Hoewel er geen manier is om te weten welke landen zich niet helemaal op hun gemak voelen met het idee om de belangrijke post aan Rutte te geven, is het veilig om aan te nemen dat de meeste uit Oost- en Midden-Europa komen en op een andere uitkomst hadden gehoopt.

Een van de grote hoopvolle mensen was bijvoorbeeld de Estse premier Kaja Kallas, die in november vorig jaar haar voornemen aankondigde om aan de race deel te nemen en werd gesteund door verschillende functionarissen die betoogden dat niemand beter weet hoe ze met Poetin moeten omgaan dan degenen die aan Rusland grenzen.

Hetzelfde argument werd naar voren gebracht door een andere hoopvolle minister van Buitenlandse Zaken van Letland, Krišjānis Kariņš, die ook zei dat de topfunctie van de NAVO naar een land moet gaan dat voldoet aan de eis van 2% defensie-uitgaven. Momenteel zijn dat er slechts elf, en de meesten van hen zijn Oost-Europeanen, waaronder zowel Estland als Letland, maar de NAVO hoopt dat tegen het einde van het jaar nog eens zeven de drempel zullen bereiken.

Aan de andere kant worden de Baltische leiders soms gezien als losse kanonnen als het om Rusland gaat, en een al te militante anti-Russische NAVO-chef zou de zaken nog ingewikkelder kunnen maken zodra de oorlog voorbij is en het tijd is voor discussies. Kaja Kallas is bijvoorbeeld onlangs in Rusland op een gezochte lijst geplaatst, dus het is veilig om te zeggen dat haar benoeming door Moskou als een provocatie zou worden gezien.

Rutte heeft daarentegen bewezen een fervent maar niet al te agressief voorstander van de Oekraïense zaak te zijn. Aan de andere kant komt hij uit een land dat de afgelopen decennia niet alleen al drie NAVO-secretarissen-generaal heeft voortgebracht, maar ook een land dat in 2024 wellicht niet eens aan de financiële verplichting van 2% zal voldoen. Vorig jaar besteedde Nederland ongeveer 1,7% van zijn bbp aan defensie en dit jaar zal dit naar verwachting 1,96% bedragen, net onder de vereiste drempel.

In het openbaar laat Rutte echter nooit een kans voorbijgaan om anderen aan de bestedingsverplichting te herinneren en verdedigt hij zelfs de opmerkingen van Trump door te zeggen dat de voormalige president “volledig gelijk had” om de Europeanen te dwingen hun verplichtingen na te komen. “Laten we stoppen met zeuren, zeuren en zeuren over Trump”, zei de Nederlandse premier vorige week op de Veiligheidsconferentie van München. “We moeten investeren in onze defensie-uitgaven. We moeten de wapenproductie massaal opvoeren en dan moeten we massaal meer doen ter ondersteuning van Oekraïne.”

Maar hoewel hij zichzelf presenteert als een betrouwbare leider die klaar is om de strijd aan te gaan met Rusland – en zich nu al met Trump bezighoudt voor het geval hij de verkiezingen in november zou winnen – mogen we niet vergeten dat Rutte vorig jaar het vertrouwen en de steun van zijn eigen electoraat heeft verloren. .

Eind november 2023 kozen de Nederlandse kiezers met overweldigende meerderheid voor de rechts-populistische PVV van Geert Wilders in plaats van Ruttes nominaal centrumrechtse, maar min of meer liberale partij, de VVD, die al ruim veertien jaar over Nederland regeert. De regerende VVD eindigde op de derde plaats met slechts 15%, en hoewel Rutte zelf niet herkiesbaar was, werd de nederlaag grotendeels gezien als een duidelijk teken dat kiezers zijn tien jaar durende leiderschap afwezen.