De Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat er in 2050 jaarlijks 35 miljoen nieuwe gevallen van kanker zullen worden geregistreerd. In 2022 waren dat er nog 20 miljoen. Ondanks of misschien wel dankzij nieuwe bevindingen zou kanker veel vaker kunnen worden opgespoord.
In de toekomst zullen steeds meer mensen aan kanker lijden. Het International Agency for Research on Cancer (IARC), onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), komt tot deze conclusie en geeft hiervoor enkele vage redenen. Uit evaluaties uit 185 landen is gebleken dat er in 2022 maar liefst 20 miljoen nieuwe gevallen van kanker zijn geregistreerd.
Dit betekent dat het aantal geregistreerde gevallen in 2020 met ruim een half miljoen is gestegen – en de verwachting is dat dit aantal de komende jaren dramatisch zal stijgen. Volgens berekeningen van het IARC zullen er in 2050 jaarlijks tot 35 miljoen nieuwe gevallen worden geregistreerd – dat zou een stijging zijn van maar liefst 77 procent.
Explosief: Volgens de WHO kan de grootste toename van het aantal gevallen van kanker worden verwacht in de meest ontwikkelde landen ter wereld. Tegen 2050 zouden hier jaarlijks tot 4,8 miljoen gevallen kunnen worden toegevoegd. De reden hiervoor kunnen de geavanceerde medische mogelijkheden voor vroege detectie zijn, hoewel nieuwe wetenschappelijke bevindingen ook preventieve maatregelen zouden moeten verbeteren. Het is de vraag of de huidige stand van de wetenschap de toename van nieuwe gevallen zou moeten verklaren.
In verhouding tot de bevolking zullen de landen die onderaan de Human Development Index van de Verenigde Naties staan echter de grootste procentuele stijging van het aantal nieuwe gevallen ervaren: volgens het IARC zullen de gevallen met 142 procent toenemen als gevolg van een gebrek aan medische zorg en een gebrek aan geschoolde werknemers. . Momenteel zou één op de vijf mensen tijdens hun leven kanker krijgen, zegt het IARC.
In 2022 stierven ongeveer 9,7 miljoen mensen aan kanker, de meest voorkomende doodsoorzaak was longkanker, met een aandeel van 12,4 procent of 1,8 miljoen gevallen. Longkanker was ook de meest voorkomende vorm van de ziekte en kwam vooral voor bij mannen. Vrouwen daarentegen leden het vaakst aan borstkanker: 2,3 miljoen gevallen. Ook darmkanker en, bij mannen, prostaatkanker kwamen vaker voor.
Het aantal mensen dat vijf jaar na de diagnose kanker nog in leven was, was in 2022 53,5 miljoen – in 2020 was dat nog 50,6 miljoen, hier is tenminste vooruitgang, al eist het IARC vergelijkbaarheid, ook voor nieuwe gevallen. behandelmethoden zijn niet geschikt omdat nieuwe bevindingen en bijbehorende normen van jaar tot jaar kunnen variëren.
Het Europees Octrooibureau meldt dat het aantal uitvindingen ter bestrijding van kanker tussen 2015 en 2021 met ruim 70 procent is toegenomen. Duitsland wordt door de EPA vermeld als een van de meest innovatieve en geavanceerde landen op het gebied van kankeronderzoek. Hier ontwikkelt onder meer de farmaceutische gigant BioNTech, die al bekend staat om de productie van wereldwijd gebruikte vaccins tegen Covid-19, al jaren een op mRNA gebaseerd vaccin tegen kanker. BioNTech onderzoekt de mogelijkheden van kankertherapieën in ruim twintig eigen onderzoeken.
Het probleem
Kanker is wereldwijd een van de belangrijkste doodsoorzaken, goed voor bijna 10 miljoen sterfgevallen in 2020 (1). De meest voorkomende in 2020 (in termen van nieuwe gevallen van kanker) waren:
- borst (2,26 miljoen gevallen);
- long (2,21 miljoen gevallen);
- dikke darm en rectum (1,93 miljoen gevallen);
- prostaat (1,41 miljoen gevallen);
- huid (niet-melanoom) (1,20 miljoen gevallen); En
- maag (1,09 miljoen gevallen).
De meest voorkomende doodsoorzaken door kanker in 2020 waren:
- long (1,80 miljoen sterfgevallen);
- dikke darm en rectum (916.000 sterfgevallen);
- lever (830.000 sterfgevallen);
- maag (769 000 sterfgevallen); En
- borst (685 000 sterfgevallen).
Jaarlijks krijgen ongeveer 400.000 kinderen kanker. De meest voorkomende vormen van kanker variëren van land tot land. Baarmoederhalskanker komt het meest voor in 23 landen.
Oorzaken
Kanker ontstaat door de transformatie van normale cellen in tumorcellen in een meerfasig proces dat doorgaans evolueert van een voorstadium van kanker tot een kwaadaardige tumor. Deze veranderingen zijn het resultaat van de interactie tussen iemands genetische factoren en drie categorieën externe factoren, waaronder:
- fysieke kankerverwekkende stoffen, zoals ultraviolette en ioniserende straling;
- chemische kankerverwekkende stoffen, zoals asbest, componenten van tabaksrook, alcohol, aflatoxine (een voedselverontreiniging) en arseen (een drinkwaterverontreiniging); En
- biologische kankerverwekkende stoffen, zoals infecties door bepaalde virussen, bacteriën of parasieten.
De WHO houdt via haar kankeronderzoeksbureau, het International Agency for Research on Cancer (IARC), een classificatie bij van kankerverwekkende stoffen.
De incidentie van kanker stijgt dramatisch met de leeftijd, hoogstwaarschijnlijk als gevolg van een toename van de risico’s voor specifieke vormen van kanker die toenemen met de leeftijd. De algehele risicoaccumulatie gaat gepaard met de neiging dat cellulaire reparatiemechanismen minder effectief zijn naarmate iemand ouder wordt.
Risicofactoren
Tabaksgebruik, alcoholgebruik, ongezonde voeding, lichamelijke inactiviteit en luchtvervuiling zijn risicofactoren voor kanker en andere niet-overdraagbare ziekten.
Sommige chronische infecties zijn risicofactoren voor kanker; dit is vooral een probleem in lage- en middeninkomenslanden. Ongeveer 13% van de kankergevallen die in 2018 wereldwijd werden gediagnosticeerd, werden toegeschreven aan carcinogene infecties, waaronder Helicobacter pylori, het humaan papillomavirus (HPV), het hepatitis B-virus, het hepatitis C-virus en het Epstein-Barr-virus (2).
Hepatitis B- en C-virussen en sommige typen HPV verhogen respectievelijk het risico op lever- en baarmoederhalskanker. Infectie met HIV verhoogt het risico op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker zesvoudig en verhoogt aanzienlijk het risico op het ontwikkelen van bepaalde andere vormen van kanker, zoals Kaposi-sarcoom.
Het verminderen van de last
Momenteel kan tussen de 30 en 50% van de kankergevallen worden voorkomen door risicofactoren te vermijden en bestaande, op bewijs gebaseerde preventiestrategieën te implementeren. De kankerlast kan ook worden verminderd door vroegtijdige detectie van kanker en passende behandeling en zorg voor patiënten die kanker ontwikkelen. Veel vormen van kanker hebben een grote kans op genezing als ze vroeg worden gediagnosticeerd en op de juiste manier worden behandeld.
Preventie
Het risico op kanker kan worden verminderd door:
- geen tabak gebruiken;
- het behouden van een gezond lichaamsgewicht;
- het eten van een gezond dieet, inclusief fruit en groenten;
- regelmatig lichamelijk actief zijn;
- het vermijden of verminderen van alcoholgebruik;
- zich laten vaccineren tegen HPV en hepatitis B als u tot een groep behoort waarvoor vaccinatie wordt aanbevolen;
- het vermijden van blootstelling aan ultraviolette straling (die voornamelijk het gevolg is van blootstelling aan de zon en kunstmatige bruiningsapparaten) en/of het gebruiken van zonbeschermingsmaatregelen;
- het garanderen van een veilig en passend gebruik van straling in de gezondheidszorg (voor diagnostische en therapeutische doeleinden);
- het minimaliseren van beroepsmatige blootstelling aan ioniserende straling; En
- het verminderen van de blootstelling aan luchtverontreiniging buitenshuis en luchtverontreiniging binnenshuis, waaronder radon (een radioactief gas dat wordt geproduceerd door het natuurlijke verval van uranium en dat zich kan ophopen in gebouwen – huizen, scholen en werkplekken).
Vroegtijdige opsporing
De sterfte aan kanker wordt verminderd als gevallen vroegtijdig worden opgespoord en behandeld. Er zijn twee componenten van vroege detectie: vroege diagnose en screening.
Vroege diagnose
Wanneer kanker vroegtijdig wordt ontdekt, is de kans groter dat het op de behandeling reageert en kan het resulteren in een grotere overlevingskans met minder morbiditeit en een goedkopere behandeling. Er kunnen aanzienlijke verbeteringen worden aangebracht in de levens van kankerpatiënten door kanker vroegtijdig op te sporen en vertragingen in de zorg te voorkomen.
Vroege diagnose bestaat uit drie componenten:
- zich bewust zijn van de symptomen van verschillende vormen van kanker en van het belang van het inwinnen van medisch advies wanneer abnormale bevindingen worden waargenomen;
- toegang tot klinische evaluatie en diagnostische diensten; En
- tijdige verwijzing naar behandeldiensten.
Vroegtijdige diagnose van symptomatische kankers is relevant in alle omstandigheden en bij de meeste kankers. Kankerprogramma’s moeten zo worden ontworpen dat vertragingen en belemmeringen voor de diagnose, behandeling en ondersteunende zorg worden verminderd.
Screening
Screening heeft tot doel personen te identificeren met bevindingen die wijzen op een specifieke kanker of pre-kanker voordat ze symptomen hebben ontwikkeld. Wanneer tijdens de screening afwijkingen worden vastgesteld, moeten verdere tests volgen om een definitieve diagnose vast te stellen, evenals verwijzing voor behandeling als bewezen is dat kanker aanwezig is.
Screeningprogramma’s zijn effectief voor sommige, maar niet alle soorten kanker, en zijn over het algemeen veel complexer en arbeidsintensiever dan vroege diagnose, omdat hiervoor speciale apparatuur en toegewijd personeel nodig zijn. Zelfs als er screeningprogramma’s zijn opgezet, zijn programma’s voor vroege diagnose nog steeds nodig om kankergevallen te identificeren die voorkomen bij mensen die niet voldoen aan de leeftijds- of risicofactorcriteria voor screening.
De selectie van patiënten voor screeningprogramma’s is gebaseerd op leeftijd en risicofactoren om buitensporige fout-positieve onderzoeken te voorkomen. Voorbeelden van screeningsmethoden zijn:
- HPV-test (inclusief HPV-DNA- en mRNA-test), als voorkeursmodaliteit voor screening op baarmoederhalskanker; En
- mammografische screening op borstkanker voor vrouwen in de leeftijd van 50-69 jaar die in een omgeving wonen met sterke of relatief sterke gezondheidszorgsystemen.
Kwaliteitsborging is vereist voor zowel screening- als vroege diagnoseprogramma’s.
Behandeling
Een correcte kankerdiagnose is essentieel voor een passende en effectieve behandeling, omdat elk type kanker een specifiek behandelingsregime vereist. De behandeling omvat doorgaans een operatie, radiotherapie en/of systemische therapie (chemotherapie, hormonale behandelingen, gerichte biologische therapieën). Bij de juiste selectie van een behandelingsregime wordt rekening gehouden met zowel de kanker als het individu dat wordt behandeld. Het voltooien van het behandelprotocol binnen een bepaalde tijdsperiode is belangrijk om het voorspelde therapeutische resultaat te bereiken.
Het bepalen van de behandeldoelen is een belangrijke eerste stap. Het primaire doel is doorgaans het genezen van kanker of het aanzienlijk verlengen van het leven. Het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt is ook een belangrijk doel. Dit kan worden bereikt door ondersteuning van het fysieke, psychosociale en spirituele welzijn van de patiënt en door palliatieve zorg in de terminale stadia van kanker.
Enkele van de meest voorkomende soorten kanker, zoals borstkanker, baarmoederhalskanker, mondkanker en colorectale kanker, hebben een hoge kans op genezing als ze vroeg worden ontdekt en volgens de beste praktijken worden behandeld.
Sommige soorten kanker, zoals testiculair seminoom en verschillende soorten leukemie en lymfoom bij kinderen, hebben ook een hoog genezingspercentage als de juiste behandeling wordt gegeven, zelfs als kankercellen in andere delen van het lichaam aanwezig zijn.
Er is echter een aanzienlijke variatie in de beschikbaarheid van behandelingen tussen landen met verschillende inkomensniveaus; Naar verluidt is een alomvattende behandeling beschikbaar in meer dan 90% van de hoge-inkomenslanden, maar in minder dan 15% van de lage-inkomenslanden (3).
Palliatieve zorg
Palliatieve zorg is een behandeling die erop gericht is de symptomen en het lijden veroorzaakt door kanker te verlichten in plaats van te genezen en de levenskwaliteit van patiënten en hun families te verbeteren. Palliatieve zorg kan mensen helpen comfortabeler te leven. Het is vooral nodig op plaatsen waar een groot deel van de patiënten zich in een vergevorderd stadium van kanker bevindt en waar de kans op genezing klein is.
Verlichting van fysieke, psychosociale en spirituele problemen door middel van palliatieve zorg is mogelijk voor meer dan 90% van de patiënten met gevorderde stadia van kanker.
Effectieve volksgezondheidsstrategieën, die gemeenschaps- en thuiszorg omvatten, zijn essentieel voor het bieden van pijnverlichting en palliatieve zorg aan patiënten en hun families.
Een betere toegang tot orale morfine wordt sterk aanbevolen voor de behandeling van matige tot ernstige kankerpijn, waar ruim 80% van de mensen met kanker in de terminale fase aan lijden.
WHO-reactie
In 2017 heeft de Wereldgezondheidsvergadering de Resolutie Kankerpreventie en -bestrijding aangenomen in de context van een geïntegreerde aanpak (WHA70.12), die er bij regeringen en de WHO op aandringt om de actie te versnellen om de doelstellingen te bereiken die zijn gespecificeerd in het Mondiaal Actieplan voor de preventie en bestrijding van kanker. NCD’s 2013-2020 en de VN-Agenda voor Duurzame Ontwikkeling 2030 om voortijdige sterfte door kanker terug te dringen.
De WHO en het IARC werken samen met andere VN-organisaties, waaronder de Internationale Organisatie voor Atoomenergie, en partners om:
- het politieke engagement voor de preventie en bestrijding van kanker vergroten;
- het coördineren en uitvoeren van onderzoek naar de oorzaken van kanker bij de mens en de mechanismen van carcinogenese;
- toezicht houden op de kankerlast (als onderdeel van het werk van het Global Initiative on Cancer Registrys);
- het identificeren van “beste aankopen” en andere kosteneffectieve, prioritaire strategieën voor de preventie en bestrijding van kanker;
- normen en hulpmiddelen ontwikkelen om de planning en implementatie van interventies voor preventie, vroege diagnose, screening, behandeling en palliatieve zorg en nazorg voor kanker bij zowel volwassenen als kinderen te begeleiden;
- de gezondheidszorgsystemen op nationaal en lokaal niveau versterken om hen te helpen de toegang tot kankerbehandelingen te verbeteren;
- de agenda voor de preventie en bestrijding van kanker vaststellen in het WHO-rapport over kanker van 2020;
- het bieden van mondiaal leiderschap en technische assistentie om regeringen en hun partners te ondersteunen bij het opzetten en onderhouden van hoogwaardige programma’s voor de bestrijding van baarmoederhalskanker als onderdeel van de Mondiale Strategie om de Uitbanning van Baarmoederhalskanker te versnellen;
- de controle op borstkanker verbeteren en de vermijdbare sterfgevallen als gevolg van borstkanker terugdringen, waarbij de nadruk ligt op gezondheidsbevordering, tijdige diagnose en toegang tot zorg, om de gecoördineerde implementatie via het WHO Global Breast Cancer Initiative te versnellen;
- regeringen ondersteunen bij het verbeteren van de overlevingskans bij kinderkanker door middel van gerichte steun van het land, regionale netwerken en mondiale actie als onderdeel van het WHO Global Initiative for Childhood Cancer, met gebruikmaking van de Cure All- aanpak;
- de toegang tot essentiële geneesmiddelen tegen kanker vergroten, met name via het Mondiaal Platform voor Toegang tot Medicijnen tegen Kinderkanker; En
- technische bijstand verlenen voor een snelle, effectieve overdracht van best practice-interventies naar landen.
Referenties
(1) Ferlay J, Ervik M, Lam F, Colombet M, Mery L, Piñeros M, et al. Mondiaal kankerobservatorium: kanker vandaag. Lyon: Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek; 2020 ( https://gco.iarc.fr/today , geraadpleegd in februari 2021).
(2) de Martel C, Georges D, Bray F, Ferlay J, Clifford GM. Mondiale last van kanker als gevolg van infecties in 2018: een analyse van de wereldwijde incidentie. Lancet Glob Gezondheid. 2020;8(2):e180-e190.
(3) Beoordeling van de nationale capaciteit voor de preventie en beheersing van niet-overdraagbare ziekten: rapport van de mondiale enquête van 2019. Genève: Wereldgezondheidsorganisatie; 2020.