De BRICS-alliantie gebruikt hun respectieve lokale valuta om grensoverschrijdende transacties te vereffenen in de aanloop naar de komende top. De stap zet het Westen in offensieve modus, aangezien de top de Amerikaanse dollar kan maken of breken. Nadat BRICS het voorstel van Frankrijk om de top in Johannesburg bij te wonen verwierp, wordt de alliantie door het Westen gezien als een antiwesterse groep.
BRICS is een acroniem voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. De volgende top vindt plaats in Johannesburg van 22 tot 24 augustus. Het blok van vijf landen zal gezamenlijk beslissen over de introductie van nieuwe landen tijdens de komende top. Ongeveer 40 landen hebben een maand voor de top hun interesse getoond om lid te worden van de BRICS-alliantie.
Landen als Argentinië, Iran, Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Cuba, de Democratische Republiek Congo, de Comoren, Gabon en Kazachstan hebben allemaal belangstelling getoond. Dit geeft aan dat de ontwikkelingslanden ontevreden zijn over het feit dat de westerse mogendheden de financiële sector domineren en anderen geen ruimte geven om te groeien.
De opkomst van niet-westerse landen zou de internationale financiële sector kunnen herpositioneren en de positie van marktleiders, zoals banken en andere financiële instellingen, fors kunnen aantasten. Als de lokale valuta van de BRICS-leden sterker worden in de wereldhandel, kan het niet anders dan dat de wereld ingrijpende veranderingen in het geopolitieke systeem ondergaat.
BRICS lancering
Daarom zou het Westen zijn vermogen kunnen verliezen om de grote lijnen en de financiën van de internationale markten te beheersen. Door het versnelde tempo van de BRICS-landen voelen de VS zich bedreigd, omdat ze de macht zouden kunnen verliezen om hun tekort te financieren. Als er besloten wordt tot een nieuwe BRICS-valuta kunnen zomaar 10 financiële sectoren in de VS worden getroffen door de lancering daarvan. Ze omvatten onder meer het bankwezen, de handel en het toerisme. De Amerikaanse financiële sectoren die kunnen worden beïnvloed door de vorming van de nieuwe BRICS-valuta zijn:
1. Wereldwijd financieel systeem
2. Internationale handel en investeringen
3. Energie- en grondstoffenmarkten
4. Bankwezen en Financiën
5. Reizen en toerisme
6. Kapitaalmarkten
7. Consumptiegoederen en detailhandel
8. Overheid en beleid
9. Technologie en Fintech
10.Productie en consumptie.
Al deze sectoren zijn nauw verbonden met de Amerikaanse dollar en opereren wereldwijd met de uitwisseling van de USD-valuta. En als BRICS andere ontwikkelingslanden overtuigt om de Amerikaanse dollar te dumpen, zou de geopolitieke dynamiek de wereldhandelsbetrekkingen kunnen veranderen. Bovendien, als het bankwezen en de financiële wereld de eerste klap krijgen, kan de negatieve ontwikkeling overslaan naar de grondstoffen- en valutamarkten. Evenzo zou het domino-effect alle sectoren omver kunnen werpen, waardoor de Amerikaanse economie in zwaar weer zou komen. Bovendien, als de VS er niet in slaagt haar tekort te financieren, zouden de prijzen van alle grondstoffen omhoog kunnen schieten of zelfs hyperinflatie kunnen bewerkstelligen.
Reuters bracht anderhalve week geleden een speculatief bericht dat de Indiase premier Narendra Modi de BRICS-top in Johannesburg mogelijk niet persoonlijk zal bijwonen en het persagentschap meldde bovendien dat India een uitbreiding van de groepering afkeurde. Ondanks de lange geschiedenis van Reuters van bedrog tijdens de Koude Oorlog, trapten de goedgelovige Indiase mainstream media in de door Reuters verspreide geruchten.
En het creëerde daardoor enige verwarring, maar slechts tijdelijk. Zuid-Afrika is zich bewust van de stand van zaken in zijn bilaterale banden met de VS (dat is wat het is), de uitstekende persoonlijke relatie tussen president Cyril Rampaphosa en de Russische president Vladimir Poetin, het beleid van de BRICS-landen op het pad van ”de-dollarisering” en daar de uitbreiding ervan plannen,en de hoge verwachtingen van Modi’s constructieve rol om van het komende evenement in Johannesburg een historische mijlpaal in de wereldpolitiek van de 21e eeuw te maken.
De duidelijke taal van de Zuid-Afrikaanse minister van Buitenlandse Zaken Naledi Pandor over het artikel van Reuters is raak. Pandor zei: ‘Ik heb met verschillende collega’s binnen en buiten de regering gesproken en iedereen was stomverbaasd over dit gerucht. Ik denk dat iemand die onze top probeert te bederven allerlei verhalen verzint die suggereren dat het geen succes zal worden.
De premier van India heeft nooit gezegd dat hij de top niet bijwoont.
Ik sta voortdurend in contact met minister van Buitenlandse Zaken Jaishankar. Dat heeft hij nooit gezegd. Onze sherpa’s hebben contact en ze hebben het nooit gezegd. Dus we hebben allemaal geprobeerd te zoeken naar deze speld in een hooiberg die dit gerucht begon.”
Nog niet zo lang geleden maakte het Westen de BRICS belachelijk als een ondoelmatige vlinder die met zijn vleugels in de leegte sloeg in een wereldorde die werd gedomineerd door de G7. Maar het ‘vlindereffect’ wordt vandaag gevoeld bij het opschudden van de wereldorde. De stortvloed aan gebeurtenissen in het afgelopen jaar in de situatie rond Oekraïne bracht de existentiële strijd van Rusland met de VS aan de oppervlakte, wat op zijn beurt een tektonische verschuiving in het internationale landschap veroorzaakte, een transformerend aspect was de opkomst van het Globale Zuiden en zijn steeds belangrijkere rol in de internationale politiek.
De regering-Biden had nooit kunnen bedenken dat hun streven naar polarisatie om Rusland en China te isoleren zó zou uitpakken. Paradoxaal genoeg markeerde Washingtons ”dubbele inperking” van Rusland en China, zoals verankerd in de Nationale Veiligheidsstrategie van de Biden-regering, het begin van het wereldwijde Zuiden dat zich losmaakte van de controle van de grote mogendheden, hun internationale status en rol herpositioneerde en op zoek ging naar strategisch zelfvertrouwen en autonomie.
Saoedi-Arabië is wat dat betreft een geweldig voorbeeld: een onafhankelijk traject aannemen in regionale hotspots zoals Soedan of Syrië, de wereldoliemarkt kalibreren via het OPEC Plus-formaat in plaats van de dictaten van Washington te gehoorzamen, en bij het zoeken naar een lidmaatschap van de BRICS.
Inmiddels overtuigde BRICS-lid India 22 landen om speciale Vostro-bankrekeningen te openen om handel in de Indiase rupee (INR) voor import en export af te wikkelen. Vostro is een bijzondere bankrekening die speciaal voor zakelijke doeleinden is aangemaakt, waar binnenlandse Indiase banken betalingen uit andere landen mogelijk maken. De banken zullen rupee-overmakingen vanuit het buitenland toestaan, waardoor het voor andere landen gemakkelijker wordt om handel in INR af te wikkelen.
De 22 landen die de Vostro-bankrekeningen hebben geopend om handel te drijven met BRICS-lid India met de rupee zijn Bangladesh, Wit-Rusland, Botswana, Fiji, Duitsland (!), Guyana, Israël, Kazachstan, Kenia, Maleisië, Maldiven, Mauritius, Myanmar, Nieuw-Zeeland, Oman , Rusland, Seychellen, Singapore, Sri Lanka, Tanzania, Oeganda en het Verenigd Koninkrijk (!).
De ontwikkelingslanden krijgen meer speelruimte in het spel van de grote mogendheden en hun politieke invloed is snel toegenomen. Hun diplomatieke onafhankelijkheid en strategische autonomie tegen de achtergrond van de Oekraïne-crisis hebben hun opkomst als een groeiende kracht in de wereldpolitiek in een opmerkelijk korte tijd versneld.
Wat de 23 niet-westerse landen ertoe aanzet formeel BRICS-lidmaatschap aan te vragen – hoewel de groepering niet eens een secretariaat heeft – is omdat de groepering tegenwoordig wordt gezien als het belangrijkste platform van het Globale Zuiden dat een rechtvaardige wereldorde omarmt en daarom een rendez-vous heeft met het lot van de mensheid.
Vanaf het begin is BRICS gewiekst genoeg geweest om geen enkel ”antiwestersisme” in zijn agenda te injecteren – in feite heeft geen van de stichtende leden een ”blokmentaliteit”. Maar dat weerhoudt het Westen er niet van zich bedreigd te voelen. In werkelijkheid komt deze dreigingsperceptie voort uit een ziekelijke angst voor uitsterven van de 4-eeuwen oude westerse dominantie van de politieke en economische orde en het internationale systeem dat ten einde loopt.
Het neo-mercantilisme, dat cruciaal is om de achteruitgang van de westerse economieën een halt toe te roepen, wordt frontaal bestreden, zoals we in real time kunnen zien in Niger. Zonder de massale overdracht van middelen uit Afrika ziet het Westen een sombere toekomst tegemoet. Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de Europese Unie, flapte er op een zwak moment uit dat het Westen, een verzorgde tuin, wordt bedreigd door de jungle.
De atavistische angsten en instincten die besloten liggen in de metafoor van Borrell zijn gewoon verbluffend. Vandaar zo’n razernij om BRICS neer te halen, zijn vastberadenheid te verzwakken, zijn imago en aanzien aan te tasten en te voorkómen dat het in een stroomversnelling komt. Helaas is dezelfde oude koloniale ‘verdeel en heers’ mentaliteit aan het werk om de verschillen en meningsverschillen tussen de BRICS-lidstaten te versterken.
De controverse over het Indiase standpunt over BRICS-uitbreiding kan alleen op die manier worden gezien. Na het verspreiden van geruchten door Reuters voelde de woordvoerder van het Indiase ministerie van Buitenlandse Zaken zich genoodzaakt om alles opnieuw te verduidelijken: “Laat me het nog een keer herhalen. We hebben ons standpunt in het verleden verduidelijkt.
Zoals opgelegd door de leiders vorig jaar, bespreken de BRICS-leden intern de leidende principes, de normen, criteria en procedures voor het BRICS-uitbreidingsproces op basis van volledig overleg en consensus. Zoals onze minister van Buitenlandse Zaken al zei benaderen we dit met een open geest en een positieve instelling. We hebben wat ongegronde speculaties gezien… dat India bedenkingen heeft tegen expansie. Dit is gewoon niet waar. Dus laat ik daar heel duidelijk over zijn.’’
Wat betreft de canard dat Modi van plan was de reis naar Johannesburg over te slaan, reageerde de Indiase woordvoerder: “Ik zou u willen verzoeken om niet af te gaan op speculatieve mediaberichten. Wanneer we in een positie zijn om te praten over dergelijke bezoeken op hoog niveau, om deze aan te kondigen, zullen we dat zeker doen, en u kunt weten dat dat onze gewoonte is geweest. Op dit moment zou ik u allemaal willen verzoeken om gewoon geduld te hebben en het ons op het juiste moment te laten aankondigen.”
Evenzo is de Anglo-Amerikaanse samenzwering achter het arrestatiebevel van het ICC tegen Poetin vanzelfsprekend. Rusland was een pionier op het gebied van BRIC en de eerste top van de groepering vond plaats in Jekaterinenburg in 2008 [die trouwens een gezamenlijke verklaring aflegde die waarschuwde tegen de wereldwijde dominantie van de Amerikaanse dollar als ’s werelds standaard reservevaluta.]
Poetin heeft onvermoeibaar campagne gevoerd voor ”de-dollarisering” en is vandaag de dag de meest weerbarstige stem over die kwestie op het internationale toneel. De prognose van Poetin heeft brede acceptatie gekregen in het Globale Zuiden, zoals blijkt uit de uittocht van landen die kiezen voor nationale valuta om hun onderlinge betalingen te vereffenen. Washington maakt zich steeds meer zorgen over het feit dat een proces van ‘de-dollarisering’ aan kracht wint in het internationale financiële systeem na de buitensporige bewapening van sancties en de willekeurige inbeslagname van dollarreserves van landen waarmee het niet kan opschieten.
Interessant genoeg plaatste Bloomberg een artikel over de BRICS-top met de titel “Deze club is niet groot genoeg voor zowel China als India”. Bloomberg’s stelling is dat ”spanningen tussen de Aziatische rivalen het BRICS-blok waarschijnlijk zullen beletten ooit een coherente uitdaging voor het Westen te vormen”. Het is een afgezaagde poging om de tegenstellingen tussen China en India te vergroten en om een wig tussen die landen te drijven en de BRICS-eenheid te ondermijnen.
Het is waar dat India zich misschien zorgen maakt over de dominante rol van China in de BRICS-groep. Maar aan de andere kant is China ook een sterke exponent van BRICS-uitbreiding en een grotere vertegenwoordiging van ontwikkelingslanden. Toont dat geen strategische convergentie?
Inmiddels trekt de BRICS-alliantie nieuwe toetredingsverzoeken aan van landen over de hele wereld om deel uit te maken van het blok. Een handvol ontwikkelingslanden probeert de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar te beëindigen en in plaats daarvan in hun eigen valuta te handelen. De Amerikaanse sancties tegen andere landen hebben ertoe geleid dat verschillende landen hebben besloten de dollar te laten vallen. Het pad voor de vooruitzichten van de greenback ziet er somber uit, aangezien het aantal landen dat bereid is zich aan te sluiten bij BRICS bijna met de dag groeit.
In wezen hebben India en China, ondanks hun onopgeloste grensgeschil, een gemeenschappelijke visie dat BRICS een essentiële rol speelt op het mondiale multilaterale toneel. Beide landen zien de BRICS ook als een platform om hun internationale status en invloed te vergroten. Deze gemeenschappelijke belangen baart het Westen zorgen. Het succes van BRICS kan daarom het buitenlands beleid van de deelnemende landen alleen maar versterken – en mogelijk zelfs enige positieve energie en sfeer creëren in de betrekkingen met de grootmachten China, Rusland en India.
Het lot van de Amerikaanse dollar hangt af van het feit of de BRICS-alliantie een nieuwe munt zal lanceren of niet. De greenback staat nog steeds op het kruispunt van een verschuiving naar de nieuwe financiële orde die wordt gedomineerd door het Oosten en niet door het Westen. Maar niet alleen de BRICS-alliantie probeert de wereldwijde reservestatus van de Amerikaanse dollar te beperken door in lokale valuta’s te handelen voor grensoverschrijdende betalingen.
Ook de Shanghai Cooperation Organization (SCO – de grootste regionale militaire en financiële organisatie ter wereld. Het vertegenwoordigt ongeveer 60% van de Euraziatische landmassa en 40% van het wereldwijde bbp) beweegt zich in dezelfde richting met de bedoeling een einde te maken aan de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar.
De lidstaten van de SCO zijn China, India, Iran, Kazachstan, Kirgizië, Pakistan, Rusland, Tadzjikistan en Oezbekistan. Het trio van China, India en Rusland maken deel uit van zowel de BRICS als de SCO en delen vergelijkbare geopolitieke ideeën. Daarom zitten zowel de BRICS als de SCO in hetzelfde schuitje in hun missie om de suprematie van de Amerikaanse dollar te ontwortelen.