Wat ik fout had aan de opkomst van Geert Wilders

Wilders Het Nederlandse systeem normaliseerde de anti-islampoliticus. Nu zullen zijn obsessies die van de overheid worden

Wilders Den Haag is een rustige stad waar de premier naar zijn werk fietst en ministers bier drinken in reguliere cafés. Maar het is een beangstigende plek voor Geert Wilders, de anti-immigranten, anti-islamitische politicus die de grootste kracht achter de volgende Nederlandse regering zal zijn. Hij wordt 24 uur per dag beschermd tegen doodsbedreigingen van islamisten. Toen ik hem in 2016 bezocht in zijn partijhoofdkwartier, stonden er vier lijfwachten buiten zijn kantoor te luieren.

De vlag van Israël hing in een hoek. Wilders begroette mij van onder een portret van Churchill, hier gepresenteerd als zijn medeverdediger van het Westen. Ik vroeg wat er op de Arabische sticker op zijn deur stond. Hij antwoordde: “Dat de Koran vergif is en Mohammed een leugenaar.” Ik ben opgegroeid in Nederland, met zijn saaie centristische regeringen, en ging ervan uit dat Wilders voor altijd een protestpoliticus zou blijven, die machteloos tekeer zou gaan tegen de islam, de ‘linkse elite’, het ‘nepparlement’, ‘laffe rechters’ en ‘uitschot’ journalisten.

Ik had het fout. Zijn PVV, die hij in 2006 oprichtte, is inmiddels de grootste Nederlandse partij. Vorige week stemde het land ermee in zich aan te sluiten bij een coalitieregering met drie rechtse partijen. Wilders wordt geen premier, maar hij zal van buiten het kabinet sturen . Dit wordt “de meest openlijk xenofobe regering en de eerste met een extreemrechtse (senior) partij in het naoorlogse Nederland”, zegt politicoloog Cas Mudde. Hoe extreem is deze regering?

En wat betekent dit voor breder Europees extreemrechts, op weg naar de EU-verkiezingen in juni? Wilders is zo anti-islamitisch dat hij Donald Trump de indruk geeft van een flauwe multiculturalist. De doodsbedreigingen radicaliseerden hem alleen maar. Jarenlang pleitte hij voor het verbieden van de Koran en het sluiten van Nederlandse moskeeën. Nadat hij in een café tegen een menigte had gezegd dat hij ervoor zou zorgen dat Nederland minder ‘Marokkanen’ zou krijgen, veroordeelde een rechtbank hem wegens het beledigen van de etnische groep. Onder ‘Marokkanen’ vallen in de optiek van Wilders ook Nederlandse burgers van Marokkaanse afkomst.

Hij denkt dat ze nooit echt Nederlanders kunnen worden. Het is waar dat hij democratische verkiezingen steunt. Maar de democratie waar hij voorstander van is, is ‘illiberaal’. De wil van ‘het volk’, dat wil zeggen de blanke, niet tot de elite behorende inboorlingen die hem steunen, zou wetten en rechters moeten overtroeven. Zijn aanbod werd in de loop van de tijd bekend. De aantrekkingskracht bereikte een piek van 15 procent van de Nederlandse kiezers.

Vóór de verkiezingen van afgelopen november voorspelde ik ten onrechte dat hij nergens heen zou gaan. Maar hij zag dat scenario aankomen en beloofde in de laatste dagen van de campagne plotseling te zullen matigen. Hij zei dat hij een verantwoordelijke partner wilde zijn in een coalitieregering. Het bleek dat dit precies was wat veel kiezers wilden: een anti-immigrantenpoliticus die het comfortabele Nederlandse huis niet zou platbranden, maar alleen witter zou maken. “Geert Milders”, zoals hij bekend werd, steeg naar 24 procent van de eindstemming.

In de afgelopen zes maanden van coalitieonderhandelingen hebben de andere partijen hem een ​​beetje getemd. Hij zegt nu dat hij de rechtsstaat en internationale verdragen zal respecteren, accepteert dat de islam een ​​religie is, en geen “totalitaire ideologie”, en stemt ermee in Oekraïne te steunen in zijn oorlog. (Wilders stond lange tijd gematigd sympathiek tegenover Vladimir Poetin. Hij veroordeelt de invasie van Poetin, maar verzet zich tegen het sturen van Nederlandse wapens naar Oekraïne.)

Dat is het optimistische verhaal: dat het Nederlandse systeem Wilders heeft gedomesticeerd. De pessimistische versie is dat het Nederlandse systeem Wilders heeft genormaliseerd en nu wordt gedomineerd door zijn ideeën. De door de PVV geleide coalitie belooft het ‘strengste asielbeleid ooit’. Het zal vragen om een ​​opt-out van de asielregels van de EU (wat het niet zal krijgen). Het zal de controles aan de Nederlandse grenzen verscherpen . Kortom, de obsessies van Wilders zijn die van de overheid geworden.

en alternatieve analyse van Nederland is dat het een land onder de zeespiegel is dat in een klimaatcrisis verkeert, met te veel vervuilende landbouwgrond die kan worden omgezet in broodnodige woningen. Maar nee. De ‘crisis’ betreft blijkbaar de 48.500 asielzoekers en hun familieleden die in 2023 arriveerden. Eén scenario is dat Wilders zijn eigen regering gaat aanvallen wegens onvoldoende radicalisme en dat de coalitie spoedig instort. De andere mogelijkheid is dat het bij elkaar blijft en de democratische instellingen begint uit te hollen.

Net zoals de Italiaanse premier Giorgia Meloni de controle over de staatsomroep Rai heeft uitgebreid , wilde Wilders de Nederlandse publieke omroep NPO afschaffen. (De coalitie zal in de financiering snijden.) Net als Trump heeft hij rechters vaak beschuldigd van vooringenomenheid. Sommige critici waarschuwen dat hij zou kunnen proberen de rechterlijke onafhankelijkheid in te perken, zoals de Poolse PiS-partij deed. Zijn langetermijnstrategie is vergelijkbaar met die van Meloni en waarschijnlijk ook die van Marine Le Pen in Frankrijk: handel als verantwoordelijke regeringspartij, terwijl hij de staat coöpteert voor radicaal-rechtse doeleinden. Wilders is van protestpoliticus naar iets gevaarlijkers gegaan.