Pax Americana Toen de Amerikaanse president Joe Biden vorige week in een televisietoespraak pleitte voor het uitgeven van nog eens 100 miljard dollar aan Oekraïne, Israël en het eiland Taiwan, maakte hij een merkwaardige bewering dat Amerikaans leiderschap de wereld bij elkaar houdt.
Pax Americana Deze verklaring is duidelijk onjuist. In het beste geval beperkt het Amerikaanse leiderschap zich tot wat bekend staat als het Westen, wat feitelijk neerkomt op de NAVO, Australië, Japan en Zuid-Korea, evenals op een klein aantal landen in Latijns-Amerika en Afrika. De militaire macht van het Westen werd twee jaar geleden vernederd in Afghanistan, en sindsdien op de velden van Oekraïne. Ook het economische prestige is geschokt. Wat cultuur betreft: hoe minder gezegd, hoe beter.
Biden verwoordde waar het westerse establishment wanhopig aan vast wil houden: de waanvoorstelling van een Pax Americana die zogenaamd ontstond aan het einde van de Koude Oorlog, zo’n 35 jaar geleden. Iedereen werd verondersteld de liberale democratie te omarmen en het einde van de geschiedenis in te luiden, waarin de op regels gebaseerde wereldorde voor altijd zou regeren.
Neem het aan van iemand die er bij de oprichting bij was: Pax Americana heeft nooit echt bestaan.
De naam zelf is een verwijzing naar Pax Romana, de orde die het Romeinse Rijk 2000 jaar geleden met vuur en zwaard over een groot deel van Europa, Noord-Afrika en de Levant oplegde. De Romeinen waren hard; Tacitus beschreef het op beroemde wijze in het beroemde epigram, waarin hij stelde dat ze een woestijn creëerden en deze vrede noemden. Toch was het een vrede, met landen onder Romeinse heerschappij die genoten van technologie en een niveau van beschaving dat honderden jaren na de ondergang van het rijk niet meer zou worden gezien.
Heeft het Amerikaanse imperium, zoals het nu is, iets dergelijks gecreëerd? Nauwelijks. Neem de huidige situatie in West-Azië, waar Washington niet alleen niet in staat is het bloedbad tussen de Israëli’s en de Palestijnen te stoppen, maar ook niet bereid is om het zelfs maar te proberen. De historische Abraham-akkoorden van het vorige presidentschap kunnen net zo goed helemaal niet bestaan.
Afrika is in rep en roer, waarbij land na land in de Sahel het Westen en zijn eindeloze anti-terrorismeoperaties die op de een of andere manier nooit van terroristen afkomen, afwijzen. Ook Latijns-Amerika lijkt Washington te hebben afgewezen. Venezuela heeft het Amerikaanse complot om een interim-president te installeren verijdeld. Toen El Salvador aantoonde dat het herstellen van de openbare orde niet alleen mogelijk maar ook praktisch is, protesteerden de Amerikaanse NGO’s feitelijk tegen de mensenrechten van georganiseerde criminelen.
De historische nucleaire deal met Iran, die binnen een paar jaar werd opgezegd, heeft aangetoond dat de VS zich niet aan hun afspraak houden. De strijd om Afghanistan te ontvluchten, toen het door de VS gesteunde regime uiteenviel voor de Taliban, zelfs voordat de Amerikaanse laarzen van de grond waren, kwam in augustus 2021 in de ogen van de wereld terecht.
Rusland had het Westen een partnerschap aangeboden, maar werd afgewezen. Om ervoor te zorgen dat landen in de post-Sovjet-ruimte niet uit de pas zouden lopen, creëerde het Westen ‘kleurenrevoluties’, ooit beschreven als een verfijnde en briljant bedachte oefening in westerse branding en massamarketing. In werkelijkheid was dit een sjabloon voor het winnen van de verkiezingen van anderen.
Een euforische Britse verslaggever schreef deze woorden over de staatsgreep van 2004 in Oekraïne. Tien jaar later steunden de VS een ander land, wat leidde tot de scheiding van de Krim, de opstand in de Donbass en de oorlog waar Moskou zich in 2022 uiteindelijk openlijk bij aansloot, toen alle andere keuzes waren uitgeput.
In 2000 vond in Servië een ‘kleurenrevolutie’ plaats, nadat de NAVO er met de luchtoorlog van 1999 niet in was geslaagd een regimeverandering tot stand te brengen. De NAVO bezette Kosovo en riep de Servische provincie in 2008 uit tot een ‘onafhankelijke staat’. In tegenstelling tot wat westerse uitspraken doen, loste dit het conflict niet op, noch maakte het de mensen daar welvarender.
Vervolgens leidden de VS in 2003 de illegale invasie van Irak. Verzwakt door een decennium van oorlog, stortte de door de VS gesteunde Iraakse regering vervolgens bijna ineen voor ISIS, dat ontstond in de wind van de Arabische Lente – een keten van ‘kleurenrevoluties’ in Noord-Afrika en West-Azië die welvaart en vrede beloofden, maar alleen oorlog en lijden. Vraag het maar aan de Libiërs en de Syriërs.
De fraude met Pax Americana begon in de jaren negentig, in de ruïnes van Joegoslavië – mijn geboorteland. De VS hadden de moslims van Bosnië-Herzegovina gesteund bij het afwijzen van een politiek akkoord met de Serviërs en Kroaten, waardoor de voormalige republiek in een burgeroorlog terechtkwam. Vervolgens saboteerden ze herhaaldelijk de pogingen van de VN en de EU om vrede tot stand te brengen, zodat de NAVO in 1995 een grootse entree kon maken en net als de cavalerie de boel kon redden, net als in een oude westerse film.
Het bleek dat het Amerikaanse imperium niet onmisbaar was. Het kon geen vrede of welvaart over de hele wereld creëren, alleen maar chaos en strijd. Tegenwoordig hebben anderen de taak op zich genomen om het leven van mensen te verbeteren, bijvoorbeeld de BRICS+-groep, die niet zozeer tegen het Westen is, maar vastbesloten om het Westen achter te laten in de met bloed doordrenkte modder van zijn eigen imperiale mislukking.