ICC-arrestatiebevel voor Netanyahu is verwoestend

ICC-aanklager Karim Ahmad Khan heeft arrestatiebevelen aangevraagd tegen Israëlische leiders. Zowel premier Benjamin Netanyahu als minister van Defensie Yoav Gallant zijn beschuldigd van oorlogsmisdaden. De specifieke aanklacht is niet genocide, maar het gebruik van uithongering als oorlogswapen.

De jongste ontwikkeling heeft de internationale reputatie van Israël verder aangetast en is een enorme klap voor Netanyahu, die nu verwikkeld is in een oorlog zonder einde in zicht.

Op 20 maart verzocht aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) Karim Ahmad Khan om arrestatiebevelen tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant en drie hooggeplaatste leden van Hamas op beschuldiging van oorlogsmisdaden. Een panel van drie rechters zal beslissen of de warrants worden uitgevaardigd.

In de zaak Zuid-Afrika tegen Israël , die op 29 december 2023 begon, overweegt het Internationale Gerechtshof de beschuldiging van genocide tegen Israël. De ICC-zaak gaat in plaats daarvan over oorlogsmisdaden. Aanklagers worden aan een extreem hoge standaard gehouden bij het bewijzen van genocide. Zij moeten bewijzen dat de verdachte bewust de bedoeling had een nationale, etnische, raciale of religieuze groep geheel of gedeeltelijk te vernietigen. Een hoog dodental is niet voldoende als bewijs van genocide. Aanklagers moeten de genocidale bedoelingen bewijzen, wat moeilijk is.

Khan heeft zich niet gericht op de sterfgevallen veroorzaakt door Israëls aanhoudende invasie van Gaza, maar op de Israëlische blokkade van het gebied. Hij beweert dat Israël de hongersnood als oorlogswapen heeft aangenomen, wat illegaal is volgens het internationaal humanitair recht. Dit is veel gemakkelijker te bewijzen. 

Veel extreemrechtse Israëlische leiders hebben tijdens de openingsfase van de oorlog zelfs verklaard dat zij van plan waren Hamas uit Gaza te verhongeren. Aangezien dit vlak na de massamoord op Israëlische burgers op 7 oktober 2023 plaatsvond, zou je kunnen stellen dat dit blunder was en geen opzet. Maar het panel is het daar misschien niet mee eens. Het is waarschijnlijk dat zij ervan overtuigd zullen zijn dat de criminele bedoelingen voldoende aannemelijk zijn en dat zij de arrestatiebevelen zullen uitvaardigen.

Zal de wereld het ICC serieus nemen?

Het arresteren van Netanyahu zou een serieuze stap zijn, zelfs voor het ICC. Normaal gesproken arresteert de rechtbank zittende premiers niet. Bovendien vernederde Uhuru Kenyatta de rechtbank door het Keniaanse presidentschap te winnen terwijl hij onder vervolging door het ICC stond.

De VS en Duitsland hebben krachtig geprotesteerd tegen de gevraagde arrestatiebevelen. Zij maken er bezwaar tegen dat het ICC Israël en Hamas gelijkstelt. De VS hebben zelfs gedreigd de rechters persoonlijk te bestraffen. Frankrijk heeft daarentegen zijn steun uitgesproken voor de vervolging.

Critici over de hele wereld hebben ook argwaan geuit over Khan. Hij is Brits, maar hij is van Pakistaanse Pashtun-afkomst en een Ahmadi-moslim. Khan heeft geen geschiedenis van antisemitisme, maar dit zal zijn critici er niet van weerhouden deze beschuldiging toch te uiten – niet alleen in Israël en de VS, maar zelfs in plaatsen als India en Groot-Brittannië. Religie is opnieuw naar voren gekomen als een breuklijn in de internationale betrekkingen.

Niettemin houdt het oordeel van het ICC nog steeds stand. De warrants zullen afdwingbaar zijn bij alle 124 partijen bij het Statuut van Rome, die het grootste deel van Europa, Afrika, Amerika (hoewel niet de VS), Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland bestrijken.

Welke gevolgen zullen de arrestatiebevelen voor Israël hebben?

Israël is geen partij bij het Statuut van Rome, en Netanyahu zal niet snel in de boeien worden geslagen. Maar Netanyahu is een wereldreiziger, en een ICC-bevel zou zijn diplomatieke reizen ernstig belemmeren. Afgelopen zomer dwong een ICC-bevel de Russische president Vladimir Poetin om de BRICS-top (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) in Johannesburg uit te sluiten. Netanyahu zou op dezelfde manier worden opgesloten.

Belangrijker nog is dat deze ontwikkeling een diplomatieke ramp voor Israël is. Israël heeft zichzelf altijd gezien als een trouw lid van de internationale gemeenschap. Israëlische leiders verdedigen hun natie als de enige democratie in het Midden-Oosten. De oorlog en de verschrikkelijke humanitaire situatie in Gaza hebben de reputatie van Israël enorm beschadigd. Nu is de berisping van een gerespecteerd instituut voor humanitair recht een nieuw dieptepunt.

Hamas is geen staat, dus de arrestatiebevelen zijn voor hen niet zo’n groot probleem. De militante groepering, door veel staten lange tijd als terrorist bestempeld, is eraan gewend als crimineel te worden afgeschilderd. Alleen al de associatie met Hamas is een klap voor Israël. Internationale critici noemen Israël al jaren een ‘apartheidsstaat’. De voorgestelde arrestatiebevelen geven hen nu de munitie om Israël, hoe onterecht ook, een ‘terroristische staat’ te noemen.

Na Israël is de reputatie van Amerika het meest zichtbaar. De belegerde wereldhegemon heeft de laatste tijd veel schaamte gekend – denk aan de opstand op Capitol Hill op 6 januari, de haastige evacuatie uit Afghanistan in 2022 en de aanhoudende oorlog in Oekraïne, waar Rusland steeds meer de overhand heeft. Nu wordt de onvoorwaardelijke Amerikaanse steun voor Israël zowel buiten als binnen het land verder geminacht. Het zou zelfs kunnen dat de VS de morele blanco cheque die zij Israël tot nu toe hebben gegeven, moeten heroverwegen.

Dit is niet meer de Koude Oorlog, toen het aantoonbaar zinvol was om onsmakelijke anticommunistische leiders te steunen in hun strijd tegen de mondiale Sovjetdreiging. Als Amerika vandaag de dag de morele leider van de wereld wil zijn, moet het zijn handen schoonhouden.

Kan Israël zich terugtrekken uit deze oorlog?

Israël is een klein land dat afhankelijk is van de medewerking van de internationale gemeenschap. Hoewel het land een sterke economie en een krachtig leger heeft, kan Israël het zich niet veroorloven geïsoleerd te raken. Israëlische leiders moeten een manier vinden om de oorlog in Gaza af te ronden voordat hun land te veel reputatieschade lijdt.

Minister zonder portefeuille Benny Gantz, leider van de centristische partij Nationale Eenheid, heeft Netanyahu een deadline van 8 juni gegeven om met een plan voor Gaza te komen. Zelfs Gallant heeft opgeroepen tot een exitstrategie. Netanyahu heeft dit idee al maanden aan de kant gezet, waarschijnlijk omdat het elimineren van Hamas een bijna onmogelijke opgave is.

Israël heeft twee opties. Het kan óf proberen Gaza rechtstreeks te bezetten, óf het moet een soort regering oprichten die Gaza kan stabiliseren nadat het zich heeft teruggetrokken. Zelfs de nauwste bondgenoten van Israël zouden aarzelen om Gaza te bezetten.

Een bezetting is militair niet echt haalbaar. Israël heeft al troepen moeten herschikken naar sectoren in het noorden van Gaza, waar de Israëlische leiders eerder vrij van militanten hadden verklaard. De VS werden in Irak met hetzelfde probleem geconfronteerd. De Amerikaanse oplossing was om probleemsectoren voor onbepaalde tijd te bezetten, maar Israël beschikt niet over de militaire of financiële middelen om voor onbepaalde tijd troepen in te zetten.

Israël moet dus een manier vinden om zijn Hamas-probleem in Gaza op te lossen, en wel snel. Hezbollah, een islamitische militante groepering in Libanon, vormt een voortdurende bedreiging voor het noorden. Als Hezbollah-strijders zouden aanvallen terwijl de Israëlische troepen nog vastzaten in Gaza, zou Israël verstrikt raken in een onhoudbare tweefrontenoorlog.

De grimmige realiteit is dat er geen vooruitgang zal zijn in de richting van een stabiele oplossing totdat Netanyahu aangeeft dat hij bereid is serieuze gesprekken te voeren over de Palestijnse staat. Merk op dat hij dit nog nooit eerder heeft gedaan en onverbiddelijk gekant is tegen een tweestatenoplossing.

Naarmate de oorlog voortduurt, worden de factoren die de vrede kunnen bevorderen zwakker. Aan het begin van het conflict opperden veel toeschouwers de mogelijkheid van een interim-regering onder leiding van de Arabische Liga of machtige Arabische staten als Saoedi-Arabië en de VAE. Deze rijke Golfstaten hebben het geld om de economie van Gaza weer op te bouwen, maar de verontwaardiging in de Arabische straat tegen Israël maakt het voor Arabische leiders onmogelijk om met hun Israëlische tegenhangers in gesprek te gaan.

De Arabische leiders vrezen de opstand van hun eigen volk, omdat het zich heeft uitgeleverd aan de gehate kruisvaardersstaat.

De VS zouden ongetwijfeld een rol kunnen spelen bij het beëindigen van het conflict in Gaza. De Amerikanen zullen echter de eerste fases van een democratische transitie willen zien als ze erbij betrokken raken. Gaza zal verkiezingen moeten houden. Dit opent echter weer een blik wormen. Wat gebeurt er als Hamas wint? De Moslimbroederschap, waaruit Hamas voortkwam, won de democratische verkiezingen na de Egyptische opstanden van 2011.

Hamas zelf won in 2006 de Palestijnse parlementsverkiezingen. Moet Israël werkelijk de macht teruggeven aan Hamas, na een kostbare oorlog te hebben gevoerd om deze macht af te schaffen?

Bovendien is het niet duidelijk wie de democratie in Gaza überhaupt zou opzetten. De Golfstaten zijn absolute monarchieën en hebben geen institutionele ervaring met democratie. Het is onwaarschijnlijk dat Israël of de VS hun best zullen doen om een ​​staat op te bouwen, omdat dit, zoals Irak en Afghanistan aantonen, riskant, langdurig en duur is.

Geen enkele oorlog verloopt ooit zoals de leiders denken dat het zal gaan. Netanyahu dacht dat hij Hamas kon vernietigen, zijn spullen kon pakken en naar huis kon gaan. In de zomer van 1914 vertelde keizer Wilhelm II zijn Duitse troepen dat ze thuis zouden zijn ‘voordat de bladeren van de bomen vallen’. Deze ongelukkige Duitsers zouden pas vijf herfsten later thuis zijn, minus twee miljoen van hun landgenoten.

Aan het begin van de Gaza-oorlog waarschuwde de Amerikaanse president Joe Biden Netanyahu: “Doe niet wat wij deden.” Blijf niet vastzitten in een invasie zonder exitstrategie, zoals de VS deden in Irak.

Netanyahu luisterde niet.