Banken – Of het nu gaat om de financiering van de ecologische transitie, om pensioenen, om het herstel van openbare diensten, hoe vaak hebben we in Frankrijk en elders niet gehoord “er is geen magisch geld” ? En toch, wanneer het financiële kapitalisme van zijn grondvesten wankelt, zoals opnieuw met de bankencrisis die zich dreigt te verspreiden, zinkt het – hoe zelfs centrale banken over de hele wereld de luiken zouden hebben dichtgegooid om de koopkracht van door inflatie bedreigd geld te herstellen .
De Amerikaanse Federal Reserve (Fed) kan niet worden verweten dat ze snel en massaal heeft gemobiliseerd om te voorkomen dat de klanten van de drie failliet verklaarde Amerikaanse regionale banken ( Silicon Valley Bank , Silvergate, Signature) hun deposito’s verliezen, noch de Bank Swiss National Bank (SNB ) om te voorkomen dat Credit Suisse de banken van het Europese continent meesleurt. Maar we kunnen alleen de halsstarrige haast zien in de maatregelen die zijn genomen om de systeemcrisis te voorkomen – ze moeten altijd verder gaan. En betreuren ook hun blindheid voor de gevolgen van hun actie, omdat ze, zoals altijd, crises uit het verleden hebben weten te beheersen door zich voor te bereiden op de komende.
De Fed, een nieuwe generatie “bad bank”
Wat de genomen maatregelen betreft, heeft de Fed niet alleen het depositogarantieplafond opgeheven, waardoor professionele klanten anders hun contanten boven de 250.000 verzekerde dollars zouden hebben verloren : de Amerikaanse centrale bank heeft onmiddellijk een liquiditeitslijn hersteld waardoor banken zich ermee kunnen herfinancieren door het met effecten tegen hun uitgiftewaarde zonder enige korting, waardoor ze de ogen sluiten voor hun devaluatie die de rentestijging de afgelopen maanden mechanisch heeft veroorzaakt.
De Fed heeft zichzelf zo getransformeerd tot een soort ‘bad bank’ van de nieuwe generatie , dat wil zeggen een financiële entiteit die speciaal is opgericht om de giftige activa van andere banken te concentreren en die in staat is om lood in goud om te zetten. In een paar dagen tijd creëerde het bijna 300 miljard dollar voor de banken . Het herstelde ook dagelijkse swaplijnen met de grote centrale banken, waardoor contant geld in verschillende valuta’s kan worden uitgewisseld ter bescherming tegen wisselkoersrisico’s.
Wat de SNB betreft, deze opende onmiddellijk een leningslijn van 100 miljard Zwitserse frank (gelijk aan 100 miljard euro) om de overname van Credit Suisse door UBS veilig te stellen, die zij samen met de toezichthoudende autoriteiten (Finma) heeft georkestreerd en die neerkomt op het verenigen van twee systemische groepen om ze een nog grotere kolos met lemen voeten te laten baren. De balansen van deze twee centrale banken zijn dus weer gaan stijgen en de verkrapping van het monetaire beleid zal vanuit dit oogpunt als een speer zijn geweest.
Bekwame communicatie?
Op 22 maart handhaafde de Fed echter haar beslissing om haar beleidsrente met 25 basispunten te verhogen (waardoor ze tussen 4,75 en 5%) kwam te liggen, de SNB ook de volgende dag, in navolging van de Europese Centrale Bank (ECB) enkele dagen eerder en verhoogde, net als zij, haar beleidsrente met 50 basispunten om deze op 1,50% te brengen (de SNB begon lager dan de ECB omdat ze tijdens de gezondheidscrisis negatieve beleidsrentes toepaste).
Dit zou kunnen worden gezien als vakkundige communicatie om beleggers ervan te overtuigen dat er geen risico was op een systeembankencrisis. Maar is dit niet eerder een nieuw teken van de blindheid van de centrale banken voor de gevolgen van hun monetaire-beleidsbeslissingen voor de financiële stabiliteit? Want is de huidige bankencrisis niet het gevolg van de omkering van de financiële cyclus die het monetaire beleid heeft voortgebracht: bankbalansen hebben gesurft op de golf van liquiditeiten die de afgelopen vijftien jaar zijn binnengestroomd, en dalen wanneer de verkrapping komt om de onduidelijk. Centrale banken moeten dan maar weer eens de luiken dichtgooien, enz., enz.
De conclusie die in ieder geval nodig is om de centrale banken opnieuw te zien worstelen om de banken te redden, is dat geld inderdaad “magisch” kan zijn. Hoog tijd dus om er een goed gebruik van te maken. Niet om het kapitalisme in de ondergang te redden, maar om het diepgaand te transformeren en het algemeen welzijn te bereiken door het in het bijzonder in dienst te stellen van klimaatdoelstellingen .