Mag je als burger een inbreker met tiewraps vastbinden? Het gebeurde vorige week in Ter Apel, waar leden van de burgerwacht twee asielzoekers arresteerden. Steeds vaker nemen burgers het heft in eigen handen om criminelen op te sporen en te arresteren. Maar hoe ver mag je als burger gaan?
De burgerwacht in Ter Apel is opgericht om vermeende criminelen op te sporen en aan te houden. Het dorp heeft last van zogeheten veiligelanders, asielzoekers met weinig kans op een verblijfsvergunning.
Volgens buurtbewoners veroorzaken ze veel overlast en dus nemen burgers het heft in eigen handen. Cijfers wezen eerder uit dat nergens in Nederland per inwoner meer winkeldiefstallen plaatsvinden dan in de gemeente waar Ter Apel ligt.
Als de overheid goed ingrijpt, is zo’n burgerwacht niet echt nodig
Willeke Vroom – Burgerwacht Ter Apel
Geluid van het hekje
‘Ik werd ’s morgens rond 05.45 uur wakker en ik hoorde het geluid van het hekje bij ons achter het huis’, vertelt Arjan Heidema van de burgerwacht in Ter Apel tegen de NOS. ‘Ik ben uiteraard gaan kijken en toen zag ik twee jongens weglopen met een tas en met de step van mijn dochter.’
Nieuwsuur maakte een video over de burgerwacht in onder andere Ter Apel:
‘Als de overheid gewoon goed ingrijpt, is zo’n burgerwacht echt niet nodig’, zegt Willeke Vroom van de burgerwacht in Ter Apel. ‘Overdag is het hier voldoende: je hebt marechaussee, politie, handhaving, winkelbeveiligers en straatcoaches. Maar ’s avonds niet en dan zijn wij eigenlijk een beetje aan onszelf overgeleverd. Dus dan moet je zelf in actie komen.’
Op zich is het niet verboden, zolang je je aan de wettelijke regels houdt
Henny Sackers – Politierechter en hooglereaar sanctierecht
Burgerarrest
Mogen burgers een andere burger aanhouden? Ja, zeggen de regels, maar wel onder bepaalde omstandigheden. ‘Zo moet het om een waarneming op heterdaad gaan’, legt politierechter en emeritus hoogleraar sanctierecht Henny Sackers uit. ‘Je moet als het ware zien dat er bijvoorbeeld iets gestolen wordt en dan mag een burger in afwachting van de komst van de politie een verdachte burger aanhouden.’ Ook een burgerwacht vormen mag. ‘Op zich is dat niet verboden in Nederland, zo lang je je maar aan de wettelijke regels houdt.’
Toch zijn burgerwachten omstreden, zo zijn burgemeesters er geen voorstander van. Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat Nieuwsuur het volgende weten: ‘Vooral de inwoners van Ter Apel en Cranendonck (Noord-Brabant, red.) hebben met overlast te maken. Het is begrijpelijk dat zij dit beu zijn. Maar doe aangifte bij een strafbaar feit of bel de politie in geval van nood. Neem niet het heft in eigen handen.’
Gevaarlijk
Ramon Meijerink van politiebond ACP begrijpt de beweegredenen van de burgerwacht wel, maar noemt het initiatief toch ongewenst. ‘Het kan namelijk gevaarlijk zijn voor de mensen die het uit moeten voeren.’ Ook kan het tot vervelende situaties leiden voor politieagenten. ‘Neem bijvoorbeeld een burgerwacht die iemand aanhoudt, wat achteraf onterecht blijkt te zijn. En dan? Hoe ga je dat oplossen?’
Zo lang er niets aan de problemen gedaan wordt, blijven wij als burgerwacht doorgaan
Willeke Vroom – Burgerwacht Ter Apel
Een foto van het burgerarrest in Ter Apel na een woninginbraak vorige week werd door leden van de burgerwacht gedeeld op Facebook. De politie en het openbaar ministerie gaven de burgerwacht een waarschuwing voor dit incident.
‘Ik vind het nogal heftig’, zegt hoogleraar en politierechter Sackers over de arrestatie. ‘Een woninginbraak zien we als een veel zwaarder delict dan winkeldiefstal, dus dan zou het wellicht bij een rechter nog net acceptabel kunnen zijn. Maar ik vind dat de verdachte hier wel erg stevig wordt aangepakt.’
De burgerwachters in Ter Apel blijven stellig. ‘Als een burgerwacht niet meer nodig zou zijn: liever gisteren dan vandaag. Want dat betekent dan dat het weer veilig is’, aldus Vroom. ‘Maar zo lang er niets aan de problemen gedaan wordt, blijven wij als burgerwacht gewoon doorgaan.’