Een aantal Kamerleden dat na de wettelijke deadline zijn neveninkomsten meldde bij de Belastingdienst wordt alsnog gekort op het salaris, blijkt uit onderzoek van BNR.
Het gaat in ieder geval om Gidi Markuszower (PVV), Thierry Baudet (FVD) en Roelof Bisschop (SGP). Baudet wordt maximaal gekort op zijn salaris: hij moet zo’n 40.000 euro terugbetalen. In het geval van Markuszower en Bisschop gaat het om kleinere bedragen. Dit melden de betreffende Kamerleden desgevraagd.
‘Heel slordig’, zegt Paul Bovend’Eert, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit. Bovend’Eert wijst erop dat werkgevers en uitkeringsinstanties vaak afspraken maken over neveninkomsten en dat schending daarvan dan grote gevolgen kan hebben. Dat de Tweede Kamer zich niet aan haar eigen regels houdt, ondermijnt het vertrouwen in het instituut, zegt Bovend’Eert. ‘Je wil voorkomen dat het gezag wordt aangetast. Dan moet je dit soort verplichtingen serieus nemen.’
Klaas Dijkhoff twee jaar na dato nog steeds in gebreke
Kamerleden moeten elk jaar voor 1 april melding doen van hun neveninkomsten bij de Belastingdienst. Wie meer dan 14 procent van zijn of haar salaris (de wet spreekt van een ‘schadeloosstelling’) bijverdient, wordt daarna gekort op het loon.
Negentig (oud)-Kamerleden haalden die deadline vorig jaar niet. Dat bleek al eerder uit stukken die de Kamer in december vrijgaf na een beroep op de Wet open overheid (Woo). De gepubliceerde documenten reikten tot 2018. Ook over eerdere jaren ontbraken toen nog tientallen meldingen.
‘Je wil voorkomen dat het gezag wordt aangetast. Dan moet je dit soort verplichtingen serieus nemen’
De Tweede Kamer weigerde in eerste instantie de namen te openbaren van de leden die in gebreke bleven, maar na bezwaar van BNR deelde voorzitter Vera Bergkamp (D66) begin deze maand de identiteit van de Kamerleden alsnog, samen met een actuele lijst.
Document: Actueel overzicht en correcties 2021, 2020
Document: Interne correspondentie Tweede Kamer
Document: Laatmelders 2021 – origineel
Document: Laatmelders 2020 – origineel
De meeste (oud-)Kamerleden blijken inmiddels schoon schip te hebben gemaakt, maar vijftien hadden volgens gegevens van de Belastingdienst in juni nog steeds hun administratie niet op orde, vaak jaren na dato. Het merendeel hiervan betrof VVD’ers en PVV’ers.
De meest prominente naam op het lijstje is die van voormalig fractievoorzitter Klaas Dijkhoff, die in zijn laatste twee jaar als Kamerlid verzuimde eventuele neveninkomsten te melden. ‘Een fout’, aldus Dijkhoff. ‘Inmiddels heeft de Belastingdienst deze formulieren alsnog in goede orde ontvangen.’ Opvallende afwezige is collega-fractievoorzitter Thierry Baudet. Hij deed – weliswaar te laat – vorig jaar al opgave van zijn neveninkomsten over 2021.
‘Het moet eigenlijk gewoon inzichtelijk zijn wat Kamerleden krijgen, bijverdienen en welke reisjes ze maken’
De roep om deze slordige omgang met neveninkomsten strenger aan te pakken klinkt vanuit verschillende partijen. Ook collega-Kamerleden willen dat er meer sancties komen, zegt parlementair verslaggever Leendert Beekman. ‘Waarschijnlijk wordt hier nog wel verder over gesproken in de Kamer. Want het moet eigenlijk gewoon inzichtelijk zijn wat Kamerleden krijgen, bijverdienen en welke reisjes ze maken.’
Jaren te laat
Van onderstaande (oud-)Kamerleden was in juni 2023 nog geen opgave neveninkomsten bekend bij de Belastingdienst over de periode 2018-2021
PVV
- Chris Jansen
- Karen Gerbrands
- Gabriellë Popken
- Emiel van Dijk
- Gidi Markuszower
VVD
- Klaas Dijkhoff
- Han ten Broeke
- Sven Koopmans
- Jan Middendorp
D66
- Tjeerd de Groot
- Jessica van Eijs
- Kees Verhoeven
Overige partijen
- Gijs van Dijk (PvdA)
- Rene Peters (CDA)
- Henk Krol (BVNL)
BNR zocht contact met alle Kamerleden die nog geen melding hadden gedaan. Meesten gaven aan dat het ging om een vergissing en ook geen bijverdiensten te hebben. (Ook als neveninkomsten nul zijn is melding verplicht).
‘Een slordigheidje’, zegt Kees Verhoeven (D66). Voor Sven Koopmans (VVD) een kwestie van ongelukkige timing – hij vertrok meteen na zijn Kamerlidmaatschap naar het buitenland en miste zodoende het formulier. ‘Ik zou dit nooit bewust negeren.’ Ook hij heeft geen bijverdiensten in de gemiste jaren en geeft aan alsnog melding te zullen doen.
Sommige geven persoonlijke omstandigheden als reden op. Gijs van Dijk (PvdA) werd in 2022 tegen zijn wil uit de PvdA-fractie gezet, anders ‘had ik deze fout inmiddels allang hersteld’. Anderen hadden wel neveninkomsten, maar kenden de regels niet. ‘Het was mij niet bekend dat ik op deze wijze apart opgave moest doen van neveninkomsten’, schrijft Chris Jansen (PVV). ‘Anders had ik dat uiteraard gedaan.’ Henk Krol (BVNL) meent dat hem telefonisch door de Belastingdienst is verzekerd dat hij geen opgave hoefde te doen. Bijna alle Kamerleden zeiden alsnog melding te zullen doen bij de Belastingdienst. Alleen Emiel van Dijk (PVV) was niet bereikbaar voor commentaar.
In de praktijk straffeloos
Naast de drie Kamerleden die gekort worden op hun inkomen was er nog een grotere groep Kamerleden die aangaf bijverdiensten niet te hebben gemeld die onder de grens van 14 procent van hun schadeloosstelling bleven. Han ten Broeke (VVD), Klaas Dijkhoff, Chris Jansen en Henk Krol zeiden allen daarom geen korting te zijn verschuldigd.
Laat melden is in strijd met de wet, maar kan in de praktijk straffeloos: handhaving is een taak van de Tweede Kamer zelf, die tot nu toe slechts één keer in actie kwam tegen een lid dat de regels rondom neveninkomsten schond. Thierry Baudet werd in oktober een week geschorst omdat hij weigerde zijn werkzaamheden voor een B.V. te laten optekenen in een openbaar register.
De melding van neveninkomsten bij de Belastingdienst is echter een aparte procedure. Daarin koos Baudet ervoor om opgave te doen van neveninkomsten zonder een bedrag te specificeren. Dit is toegestaan maar resulteert in een maximale korting op het jaarsalaris van 35%. Baudet moet daarom 40.000 euro terugbetalen. ‘Die twee dingen staan volledig los van elkaar’, zegt Baudet tegen BNR. ‘Er is geen sprake van dat ik meer geld zou krijgen dan waar ik recht op heb.’
‘Gewoon luiheid, geen onwil’
Markuszower (PVV) vertelt dat hij enkele dagen voordat BNR contact opnam melding deed van de inkomsten uit een B.V. die hij naast zijn Kamerlidmaatschap bestiert. ‘Ik ben altijd laat met aangifte doen’, aldus Markuszower. ‘Dat is gewoon luiheid, geen onwil.’ De PVV’er werd in 2020 gekort en zegt in 2021 opnieuw zoveel verdiend te hebben dat dit weer het geval zal zijn. De korting zal enkele duizenden euro’s bedragen, aldus Markuszower.
Roelof Bisschop (SGP) meldt dat hij al een bescheiden bedrag heeft terugbetaald omdat hij de 14-procent-norm ternauwernood overschreed in 2021. Hij verdiende 15.500 euro als lid van de Raad van Toezicht bij een onderwijsinstelling en kleinere bedragen voor een aantal publicaties. Volgens Bisschop werd hij voor 603 euro gekort.
Andere parlementariërs die volgens de Tweede Kamer wel op tijd melding maakten van hun neveninkomsten en gekort werden waren onder meer onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt en Hans Smolders (BVNL). Omtzigt verdiende volgens het register neveninkomsten van de Tweede Kamer bijna 150.000 euro met de verkoop van zijn boek, Een nieuw sociaal contract, en werd daarom maximaal gekort op zijn salaris.
Omtzigt liet in het register optekenen dat hij alles wat hij netto overhield, dus na het verrekenen van de korting, schonk aan de voedsel- en kledingbank van Enschede. Smolders had in 2021 behalve in de Tweede Kamer zitting in de gemeenteraad van Tilburg en de Provinciale Staten Brabant. De inkomsten hieruit overstegen ook de 14% van zijn Kamersalaris en ook hij wordt daarom gekort, zo laat hij weten.
Kamer roept zelf om strengere regels
In de Tweede Kamer gaan inmiddels stemmen op voor strenger toezicht op integriteitsregels.
Joost Sneller (D66) pleitte in juni ervoor Kamerleden die in gebreke blijven te schorsen zolang overtredingen voortduren. Uit vrijgegeven documenten blijkt overigens dat hij ook te laat was met het melden van zijn neveninkomsten over 2021.
Hoogleraar Bovend’eert ziet hiernaast ook brood in een actievere houding van de Tweede Kamer zelf. ‘Er wordt nu wel erg veel aan het initiatief van de leden overgelaten.’ Bovend’eert pleit voor integriteitstrainingen voor nieuwe leden, naar Amerikaans model.