Het UWV wist al sinds 2020 dat het de privacy van uitkeringsgerechtigden schond door zonder toestemming cookies te plaatsen. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS. Het UWV gebruikte de cookies om illegaal fraudeurs op te sporen. Een interne toezichthouder waarschuwde dat de dataverzameling illegaal was, maar dat werd genegeerd.
Vorige maand berichtten de NOS en Nieuwsuur al over de illegale praktijken gegevens van het UWV. Mensen met een WW-uitkering moeten regelmatig inloggen op de site, bijvoorbeeld om te bewijzen dat ze solliciteren. Door de cookies te analyseren werd nagegaan of deze mensen niet zonder toestemming in het buitenland verbleven. Dit gebeurde niet alleen bij mensen van wie er een reden was om te extra te controleren, maar bij iedereen. Daarmee overtrad het UWV op meerdere manieren de wet. Begin dit jaar werd het volgen stilletjes stopgezet.
De uitkeringsinstantie ontkent dat ze de waarschuwingen heeft genegeerd. Wel zegt het UWV: “Met de kennis van nu hadden wij hier meer aandacht en prioriteit voor moeten hebben.” Ook duurde het volgens het UWV lang omdat het technisch “zeer complex” was en omwille van zorgvuldigheid.
Cookie-verwarring
Wie tegenwoordig een website bezoekt, zal meer dan eens cookie-opties zijn tegengekomen. Daarbij is er veelal de kans om ze te weigeren, maar dit gold niet voor de cookies die het UWV inzette. Het NOS citeert de interne toezichthouder van de instantie: “”De functionaris gegevensbescherming benadrukt de ernst van dit punt en dat het zo lang heeft geduurd voordat hier een besluit over genomen is.” Inmiddels wordt wel gevraagd aan de eindgebruiker of cookies acceptabel zijn.
De overtredingen werden niet met de Tweede Kamer of het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid gedeeld. Vakbond FNV zou juridische stappen overwegen. De boetes zouden kunnen oplopen tot 20 miljoen euro.
Illegaal gebruik van digitale middelen
Het is zeker niet de eerste keer dat een overheidsinstantie ongeoorloofd gebruik maakt van digitale middelen. Zo zou de inlichtendienst van de politie eerder dit jaar illegaal onschuldige burgers hebben bespioneerd.
Vorig jaar berichtten we over een ander voorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk, waar overheidsinstanties op grote schaal zonder toestemming gezichtsherkenning hadden ingezet.
Vakbond FNV overweegt een kort geding tegen het UWV. Vicevoorzitter Kitty Jong laat weten: “Het is onbestaanbaar dat het UWV willens en wetens een systeem in stand hield waarvan het wist dat het de rechten van mensen schond. Wéér verzamelt de overheid illegaal gegevens van burgers nog vóórdat duidelijk is of ze iets hebben misdaan. Het UWV moet alle dataverzameling voor opsporing en handhaving direct stoppen.”
FNV bereidt op dit moment nog een rechtszaak voor tegen de Staat, namelijk over een ander landelijk opsporingssysteem tegen fraude: het LSI (Landelijke Stuurgroep Interventieteams). Mogelijk zijn de illegaal verkregen gegevens van het UWV ook voor dat systeem gebruikt.