Sigrid Kaag : Hoe triest in Nederland

D66-leider Sigrid Kaag vertrekt uit de politiek en over die keuze zou iedereen, van links tot rechts, zich grote zorgen moeten maken. Hoewel er ongetwijfeld meer speelt is het een triest gegeven dat de beslissing van Kaag mede ingegeven is door de barrage aan haat en bedreigingen die haar en haar gezin ten deel valt. Niet in de laatste plaats door ‘collega’s’ en de onwelriekende putlucht van extreemrechts.

Zelfs nu Kaag zelf heeft aangegeven dat de tol van de haat en bedreigingen te hoog is voor haar gezin, cirkelen de aasgieren vrolijk boven haar hoofd. Het is natuurlijk allemaal weer eens niet de schuld van de dreigers en de ophitsers, maar van Kaag zelf. Haar beleid zou niet deugen, ze maakte er een potje van en Maurice de Hond peilde laatst nog een slecht rapportcijfer.

De volstrekte irrelevantie van deze analyses in het licht van bedreigingen en haat doen je pijn aan de ogen, maar het geeft wel weer aan hoe diep de haat zit bij bepaalde lieden en opiniemakers over een politica die niet het beleid voorstaat waar zij zelf groot voorstander van zijn.

Demonisering

Of het beleid van Kaag goed is of niet heeft niets te maken met hoe de demonisering van haar als persoon is vormgegeven. Dat begint al met het frame van ‘heks’, door onder meer Wilders tot op het bot uitgemolken. Die buitengewoon laffe, irrelevante, gemakzuchtige kwalificatie, gretig overgenomen door radicaalrechts, heeft werkelijk niets van doen met haar werk, maar zet wel meteen de toon. Het is een ontmenselijking van de persoon, het idee is om haar hiermee neer te zetten als kwaadaardig. Typeringen als ‘kaagmens’ en ‘terroristenliefje’ doen de rest.

Laten we het niet mooier maken dan het is. Er is jarenlang een haatcampagne gevoerd tegen Kaag. Zo simpel is het. GeenStijl, de Telegraaf, Geert Wilders (‘Kaag haat Nederland, ze wil Nederland helemaal kapot maken’) Thierry Baudet (met de suggestie dat Kaag een spion is), ze werkten allemaal met zichtbaar genoegen mee in het opzetten van een buitengewoon vals frame.

De zelfbeheersing van Sigrid Kaag

WEF

Kaag zou een spion zijn geweest en aan de leiband lopen van de ‘donkere, duistere WEF-kliek’. Dat laatste bracht de ontspoorde fakkeldrager Max van den B. al eens aan haar deur. Mede door die intimiderende actie werd er een mobiele politiepost bij haar huis geplaatst en moesten er camera’s komen. Eerder was ook het huis van minister Hugo de Jonge al aan de beurt.

De haatcampagne tegen Kaag was natuurlijk ook al niet zo moeilijk vorm te geven. Populisten zien graag de tegenstelling tussen de elite en ‘het volk’ (allebei een niet bestaand frame overigens). Kaag is een erudiete, progressieve, stedelijke vrouw, internationaal georiënteerd, hecht aan klimaatbeleid en een pluriforme samenleving en spreekt zich uit tegen extreemrechts, islamofobie en populisme. Ze is makkelijk te framen als een boegbeeld van de ‘elite’.

De nachtmerrie dus voor iedereen die zegt op te komen voor het zogenaamde ‘gewone Nederlandse volk’. Voor de mensen die niets hebben met globalisme, klimaatmaatregelen zien als een veel te dure kostenpost en de pluriforme samenleving vooral koppelen aan criminaliteit. Als vijandbeeld is Kaag perfect.

Haattweets

En dat is gebleken, zoals eind mei nog te lezen viel in een uitgebreid artikel in Trouw. Als Kaag begint als minister van buitenlandse handel is Wilders er als de kippen bij om haar te framen. Hij noemt haar ‘Palestijnenlover’ en ´fan van terrorist Arafat´. Ook GeenStijl heeft haar op de korrel, noemt haar een ´Palestijnenpijper´, suggereert dat zij een agent van duistere machten is en schrijft dat ze dezelfde harde reptielenblik heeft als Hillary Clinton. De dochters van Kaag krijgen vanaf het begin haatberichten op hun sociale media.

Bij Kaag zelf is het helemaal een drama. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer een kwart van de berichten die zij krijgt op sociale media haatdragend is. Dat is één haattweet per kwartier.

Fortuyn

Het is bijzonder om te zien hoe radicaalrechts jarenlang de kritiek op hun grote leider Pim Fortuyn neer hebben gezet als een gevaarlijke vorm van demonisering en nu in de rij staan om het slachtoffer van demonisering de schuld te geven. Niet de dreigementen en de haat vormen het probleem, maar haar veronderstelde gedrag en keuzes. De bijtende hypocrisie.

Het vertrek van Kaag staat niet op zich. We hebben te maken met een breder probleem. Begin vorig jaar werd duidelijk dat bedreigingen en geweld tegen gemeenteraadsleden ten opzichte van 2015 waren verdrievoudigd. Eind vorig jaar werd bekend dat politici in Nederland vaker dan ooit naar de politie zijn gestapt omdat ze bedreigd worden. Tot eind november 2022 werden er 1072 meldingen gedaan. Het jaar ervoor bleef de teller steken op 588 meldingen.

Minister Dilan Yeşilgöz zei er toen dit over: ‘Tevens is de ernst van de bedreigingen toegenomen, waarbij het ook opvalt dat het aantal fysieke bedreigingen toeneemt’

Lontjes

De samenleving kent steeds kortere lontjes en mensen die ergens ontevreden over zijn gaan steeds sneller en vaker over tot bedreigingen. De een gaat daar makkelijker mee om dan de ander, maar op het moment dat vooraanstaande politici het vak verlaten (mede) omdat ze hun familie en naasten erger willen besparen, gaat ons dat allemaal aan. Omdat het de kern van de democratie raakt en direct van invloed is op de aantrekkingskracht van het openbaar bestuur.

Wie wil er nog besturen als het risico zo ontzettend groot is?

Wat mij persoonlijk het meest verontrust is dat het dus kennelijk zo is dat een haatcampagne tegen een politica resultaat heeft. De treiteraars en de pestkoppen hebben hun zin gekregen. Het slachtoffer is van school af, de daders blijven zitten waar ze zitten.

Als dit op een middelbare school gebeurt, spreekt iedereen er schande van. Maar in het hart van onze democratie is dit gewoon mogelijk en horen we drommen mensen ook nog eens beweren dat het slachtoffer het aan zichzelf te danken heeft.

Het is een trieste overwinning van de haters en daarmee een gevoelige nederlaag voor de democratie.