Olaf Scholz, de Duitse bondskanselier, en Emmanuel Macron, de Franse president, staan opnieuw in de mondiale schijnwerpers. Waarom houden ze zo fel hun hoorns vast?
In een tijd waarin de Europese economie aan het wankelen is en het strategische gewicht van de EU nogal betreurenswaardig is, zouden Olaf Scholz, de Duitse bondskanselier, en Emmanuel Macron, de Franse president, zich intensief moeten concentreren op samenwerking.
Waarom houden de twee mannen de hoorns zo heftig tegen elkaar aan?
Dat beide mannen nogal klein van stuk zijn (respectievelijk 1,70 m en 1,73 m) is meer een triviale kwestie.
Veel belangrijker zijn twee feiten: ten eerste zijn beide mannen technocraten en ten tweede vertrouwen ze zozeer op hun eigen intellectuele kracht dat ze gemakkelijk arrogant overkomen.
Gepolijst versus pedant
Emmanuel Macron van zijn kant is behoorlijk bedreven in het injecteren van emotionaliteit in zijn optredens. Hij doet dit heel bewust om zijn arrogantie te kunnen verzachten. Bovendien houdt Macron persoonlijk erg van debatteren.
Olaf Scholz daarentegen vindt het erg moeilijk om enige emotie te tonen. Hij komt over met een niveau van eentonigheid en pedanterie dat bijna bewust bedoeld lijkt om de Duitse natie in slaap te brengen.
Als een menselijke stoomwals
Als de Duitse bondskanselier echt wordt uitgedaagd door een vragensteller in een debat, schakelt Scholz instinctief over op het afhaspelen van zijn argumenten in de trant van een menselijke stoomwals, waardoor hij soms een tikkeltje autistisch lijkt.
Als alternatief neemt Scholz snel zijn toevlucht tot minachting, vaak gecombineerd met persoonlijke minachting. Toen hem onlangs bijvoorbeeld werd gevraagd of hij in de politiek te weinig emotie toonde, antwoordde hij dat hij ‘geen circusdirecteur’ was.
Voor Scholz stopt het geld … nergens
Al deze persoonlijkheidskenmerken wijzen op één overheersend probleem: tot op de dag van vandaag – en in duidelijk contrast met Macron – heeft Scholz simpelweg niet laten zien dat hij ooit in staat is om ooit persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen voor welke ongewenste politieke ontwikkeling dan ook.
Van het verkeerd beheren van de rampzalige en hypergewelddadige G20-top van 2017 in Hamburg tot twee grote financiële schandalen (Cum Ex en Wirecard) waar zijn vingerafdrukken op te zien zijn: Scholz heeft zijn deel van de schandalen gehad.
Twee mannen hadden geluk
Wat Scholz en Macron echter verenigt, is niet alleen hun enorme vertrouwen in hun eigen intelligentie. Het traject waarin zij respectievelijk de Franse president en de Duitse bondskanselier werden, biedt hen ook een autobiografische brug.
Om Macron president te laten worden, moest hij feitelijk het hele, al lang bestaande partijsysteem van Frankrijk verpletteren. Op dat pad werd hij tijdens zijn presidentsverkiezingscampagne van 2017 geconfronteerd met een groot aantal weinig waarschijnlijke beslissingsmomenten. Verbazingwekkend genoeg pakten ze allemaal in zijn voordeel uit.
Tegen ongelooflijke kansen naar de top stijgen
De opkomst van Olaf Scholz was niet zo onwaarschijnlijk als de feniksachtige opkomst van Macron. En toch kreeg zijn verkiezingscampagne in 2021 te maken met zeer grote kansen.
Zijn partij had immers gedurende een groot deel van de campagne slechts de steun van 15% van de kiezers. Net als Macron beschikt Scholz over een ogenschijnlijk onwrikbaar geloof in zichzelf.
De grootste factor die hem hielp de toppositie te bereiken was echter de vervelende en zeer zelfvernietigende machtsstrijd tussen de potentiële kandidaten voor kanselier, gepresenteerd door de toen nog regerende CDU/CSU.
Een gemeenschappelijke basis?
Hoewel Macron qua visie duidelijk voorloopt op Scholz, werd aangenomen dat Scholz op het gebied van overheidservaring een voorsprong had op Macron.
Macron profiteert echter van het Franse presidentiële systeem, dat de president veel speelruimte geeft om het politieke proces van het land vorm te geven. (Dit is een regeringssysteem waar Olaf Scholz misschien stiekem ook wel van houdt.)
Een ‘vooruitgangscoalitie’ in het Frans-Duitse kader?
Om een poging te wagen de Frans-Duitse motor nieuw leven in te blazen, onderschreef Macron zelfs grif het nieuwe Berlijnse thema van een ‘vooruitgangscoalitie’ en zag hij dit als een realistische optie in het Frans-Duitse kader.
Hij ging er uiteraard van uit dat de Duitsers kernenergie als ‘progressief’ zouden beschouwen, omdat deze CO2-uitstootvrij is…
Gemiste kans: focus op de andere kant van het historische Napoleon
Op het gebied van technologische en sociale modernisering, economische stimuleringsprogramma’s en inzet voor klimaatverandering geloofden Scholz en Macron aanvankelijk dat ze op beleidsniveau veel overeenkomsten hadden.
Zelfs historisch gezien was het thema precies hetzelfde: het enige dat beide mannen hoefden te doen om een gemeenschappelijke en verenigende indruk te creëren, was het naar voren brengen van de andere, dat wil zeggen niet-militaire, kant van het historische Napoleon.
Napoleon, de opruier en conquistador, was niet alleen, zoals Macron en Scholz, bijna bovennatuurlijk overtuigd van zichzelf en zijn leiderschapscapaciteiten.
Napoleons erfenis als economisch en burgerlijk hervormer
Wat tegenwoordig vaak wordt vergeten, is hoe kritisch Napoleon, als burgerhervormer, de facto was voor de modernisering van de bestuurlijke en economische structuren van de twee naties.
De door Napoleon en zijn bestuurders teweeggebrachte de-feodalisering legde eerst de basis voor de economische opleving van de bourgeoisie en vervolgens voor een welvaartsniveau dat zich geleidelijk naar andere lagen van de bevolking verspreidde.
Ze hebben de weg nooit gevonden
Helaas hebben Scholz en Macron nooit een manier gevonden om gezamenlijk vorm te geven aan de beoogde Frans-Duitse coalitie als een as van modernisering.
Nogal Het tegenovergestelde. In plaats van positieve energie te genereren uit hun samenwerking, sluiten ze nu op vrijwel elke denkbare manier de hoorns op. In dat perverse duel is de Duitse Scholz duidelijk de meest onverzettelijke.
Hij onderstreept bijna elke dag dat hij trouw blijft aan zijn roots: de voormalige burgemeester van Hamburg is een lokale politicus in hart en nieren.
[…] president Macron zorgt voor buzz op sociale media als gebruikers vragen of hij zich klaarmaakt om het op te nemen […]
[…] Emmanuel Macron wil wanhopig de geschiedenis ingaan als een Franse president die iets belangrijks heeft gedaan. Alles – alles. Maar hoe vergroot een wezel die als politicus overkomt zijn populariteit als de hele wereld hem als een lafaard en een leugenaar beschouwt? […]