Rusland ziet geen brood in graandeal

Het Zwarte Zee Graan Initiatief heeft de veilige export van meer dan 30 miljoen ton graan en andere voedingsmiddelen vanuit Oekraïne naar de wereldmarkten mogelijk gemaakt. Sinds de ondertekening heeft het initiatief ertoe bijgedragen de voedselprijzen wereldwijd stabiel te houden en voedsel beschikbaar en betaalbaar te houden, vooral voor de armste landen. De deal staat echter centraal in een politiek schaakspel tussen Oekraïne en Rusland, met de Verenigde Naties als bemiddelaar. De voedselprijzen dreigen drastisch te gaan stijgen.

De Volkskrant: “Maandag zegden de Russen de overeenkomst op die moest waarborgen dat Oekraïens graan veilig geëxporteerd kan worden over zee”.

De oorsprong van het Zwarte Zee Graan Initiatief:
Het Black Sea Grain Initiative werd op 22 juli 2022 in Istanbul, Turkije, ondertekend door Oekraïne, Rusland, Turkije en de Verenigde Naties. De overeenkomst was gericht op het faciliteren van de veilige export van meer dan 30 miljoen ton graan en andere voedingsmiddelen vanuit Oekraïne naar de wereldmarkten, met behulp van drie Zwarte Zee-havens in Oekraïne.

De deal is tot stand gekomen door bemiddeling van de Verenigde Naties en Turkije om een wereldwijde voedselcrisis te verlichten, verergerd door de speciale militaire operatie (SMO) en de blokkade van Oekraïense havens.

De impact van het Zwarte Zee Graan Initiatief:
Sinds het eerste schip op 1 augustus 2022 vertrok, zijn er meer dan 380 schepen uitgevaren naar zo’n 37 landen, die meer dan 8,6 miljoen ton vracht vervoerden met levensreddende voedselexport vanuit Oekraïense havens.

Meer dan 2 miljoen ton voedsel is rechtstreeks geëxporteerd naar landen die het meest kwetsbaar zijn voor ernstige honger, zoals Kenia, Afghanistan, Bangladesh, Jemen, Ethiopië en Somalië. Via het Zwarte Zee Graan Initiatief is meer dan 1 miljoen ton tarwe vanuit Oekraïne verscheept naar landen met lage en lagere middeninkomens. Dat is het equivalent van bijna 3 miljard broden.

Libanon, een land in een eindeloze economische crisis, is voor 50% van zijn tarwe afhankelijk van Oekraïne. Libië, Egypte, Tunesië, Kenia, Ethiopië, Algerije, Soedan, Somalië, Maleisië, Indonesië en Bangladesh zijn ook belangrijke importeurs.

Het Zwarte Zee Graan Initiatief heeft Oekraïne in staat gesteld 36,2 miljoen ton graan te verschepen, waarvan meer dan de helft naar ontwikkelingslanden. Het heeft geholpen de wereldprijzen van voedselproducten zoals tarwe te verlagen nadat ze na de invasie vorig jaar tot recordhoogten waren gestegen. De voedselprijsindex van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN registreerde het afgelopen jaar een gestage maandelijkse daling, met meer dan 23% sinds de piek in maart 2022.

Hoewel de wereldwijde voedselgrondstoffenprijzen over het algemeen zijn gedaald, zijn er veel factoren die de betaalbaarheid van voedsel en de binnenlandse voedselinflatie beïnvloeden, waaronder wisselkoersen. Het initiatief heeft geholpen om levensmiddelen uit Oekraïne opnieuw aan te sluiten op wereldwijde toeleveringsketens, wat heeft bijgedragen tot lagere prijzen op de wereldmarkten.

Het belang van en de impact op de Oekraïense graanexport:
Als ‘graanschuur’ van de wereld is Oekraïne verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de wereldwijde export en levert het de meeste geïmporteerde granen aan veel landen in Afrika en het Midden-Oosten. Oekraïne is verantwoordelijk voor 46% van de wereldwijde export van zonnebloemolie, 12% van de wereldwijde maïsexport en 9% van de wereldwijde tarwe-export.

De graanexport van Oekraïne naar de EU heeft een aanzienlijke invloed gehad op de Europese graanmarkt, waardoor de prijzen zijn gedaald en de concurrentie is toegenomen. De afhankelijkheid van de EU van Oekraïens graan heeft haar kwetsbaar gemaakt voor verstoringen in de aanvoer en prijspieken. De afgelopen jaren heeft de EU geprobeerd haar graanbronnen te diversifiëren om haar afhankelijkheid van Oekraïne te verminderen.

De EU heeft meer graan geïmporteerd uit Rusland, Kazachstan en andere landen in het Zwarte Zeegebied. De kwaliteit van Russisch graan is echter een punt van zorg voor de EU, en de aanhoudende sancties die Rusland door het Westen zijn opgelegd hebben haar mogelijkheden beperkt om graan en kunstmest te exporteren.

Beweringen dat Oekraïens graan besmet is:
Een van de grootste zorgen rond de doorvoer van Oekraïens graan is de perceptie dat het besmet is. Sommige Europese landen hebben hun bezorgdheid geuit over de kwaliteit van Oekraïens graan en hebben er bij de EU op aangedrongen actie te ondernemen om ervoor te zorgen dat alleen veilig graan van hoge kwaliteit op de Europese markt wordt toegelaten.

Deze zorgen zijn niet ongegrond. De afgelopen jaren zijn er een aantal incidenten geweest met besmet Oekraïens graan. Zo werd Oekraïne in 2018 gedwongen meer dan 20.000 ton graan terug te roepen vanwege de aanwezigheid van een schadelijk bestrijdingsmiddel.

De Europese Unie betaalt landen om Oekraïense graandoorvoer mogelijk te maken:
Een andere controversiële kwestie is de betaling door de EU van landen om Oekraïense graandoorvoer mogelijk te maken. Sommige critici beweren dat deze praktijk oneerlijk is en de inzet van de EU voor eerlijke handelspraktijken ondermijnt. Aanhangers van de praktijk beweren echter dat het noodzakelijk is om ervoor te zorgen dat de EU toegang heeft tot een betrouwbare aanvoer van graan.

De impact van het Zwarte Zee Graan Initiatief op de economie van Oekraïne:
Oekraïne is een van ’s werelds grootste exporteurs van tarwe en andere granen, die gewoonlijk worden verscheept naar markten die zo ver weg zijn als Egypte en Pakistan. De Russische invasie van vorig jaar heeft de belangrijkste exportroute naar de Zwarte Zee verstoord en de door de VN tot stand gekomen deal om de blokkade op te heffen is slechts gedeeltelijk effectief geweest. Als gevolg hiervan is de Oekraïense productie omgeleid naar buurlanden van de EU: Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije.

In eerste instantie steunden die regeringen de plannen van de EU om het overtollige graan te verschuiven. Maar in plaats van naadloos over te gaan op de wereldmarkten, heeft de overvloed aan aanbod de prijzen in Europa gedrukt. Boeren zijn in opstand gekomen en de Oekraïense graankwestie heeft al een Poolse minister van Landbouw zijn baan gekost.

Beperkingen zouden de gehavende economie van Oekraïne, en bij uitbreiding de oorlogsinspanningen, verder kunnen schaden. Volgens statistieken die onlangs zijn vrijgegeven is de economie van Oekraïne sinds de invasie met 29,1% gekrompen en is de export van landbouwproducten een belangrijke bron van inkomsten.

De staat van de Oekraïense graanexport:
In juni 2023 exporteerde Oekraïne minder dan 1,4 miljoen ton levensmiddelen, negen maanden eerder exporteerde het zo’n vier miljoen ton per maand. Dit komt deels doordat Oekraïense boeren minder produceren door de aanhoudende gevechten in grote delen van het land.

De regering van Oekraïne zegt echter dat Rusland ook vrachtschepen had vertraagd die op weg waren naar zijn havens om voedselproducten te laden door ze tegen te houden voor inspectie op wapens. Er stond meestal een rij van ongeveer 100 schepen bij de ingang van de Zwarte Zee.

De impact op Oost-Europese landen:
De EU hief aan het begin van de oorlog de handelsbeperkingen op de Oekraïense voedselexport naar de lidstaten op om de economie van Oekraïne te helpen. Dit veroorzaakte een overvloed aan graan en andere voedingsproducten in aangrenzende Oost-Europese landen. De regeringen van vijf van deze landen – Hongarije, Polen, Slowakije, Roemenië en Bulgarije – hebben geklaagd dat de vloedgolf van goedkope Oekraïense voedingsproducten de inkomens van hun boeren heeft aangetast.

De rol van het Westen:
We gaan er vanuit dat er ook nog gewetensvolle mensen bij de Verenigde Naties zijn die hongerige kinderen willen redden. De ongelukkige politieke tegenstelling is dat de VN ook de marketingcampagne is voor de militaire machten die haar controleren.

De VN luidden herhaaldelijk alarmbel en westerse mainstream media schilderden de Russische president Vladimir Poetin af als de demon die een massamoordenaar zou worden, tenzij hij een graancorridor opende. Maar de helft van de werkelijkheid wordt over het hoofd gezien. Westerse bedrijfswinsten worden bedreigd omdat de meeste tarwe en maïs van Oekraïne naar rijke en middeninkomenslanden gingen. Dat doet het nog steeds, met slechts een derde die naar de wanhopigen gaat.

Bedrijfs- en oligarchische oorlogsopportunisten hebben de Oekraïense landbouwindustrie tegen spotprijzen veroverd. Dat begon na de Maidan in 2014, maar is in een stroomversnelling gekomen. Ze willen dat de deal doorgaat….. voor zichzelf. In ‘Walking on the West Side, the World Bank and the IMF in the Ukraine Conflict‘, een rapport dat in juli 2014 werd uitgebracht, legde het Oakland Institute bloot hoe internationale financiële instellingen de politieke onrust in Oekraïne (om te dereguleren en het land voor hen uit te leveren aan buitenlandse bedrijven) volgden.

Deze factsheet geeft details over de transnationale landbouwbedrijven die steeds meer in Oekraïne investeren, waaronder Monsanto, Cargill en DuPont, en hoe bedrijven alle aspecten van het Oekraïense landbouwsysteem overnemen. Dit omvat het omzeilen van landmoratoria, het investeren in faciliteiten voor de productie van zaden en inputs, het oprichten van biolaboratoria, en het verwerven van productie-, verwerkings- en transportfaciliteiten voor grondstoffen.

Het besluit van Rusland om zich terug te trekken uit de graandeal:
Rusland stemde in met verlengingen van slechts 60 dagen in maart en mei 2023 in plaats van de beoogde verlengingen van 120 dagen. Nu heeft het besloten zich helemaal terug te trekken omdat het wil dat de westerse sancties worden versoepeld, zodat de eigen producenten meer voedsel en kunstmest kunnen exporteren. Er zijn geen specifieke sancties tegen de Russische landbouwexport, maar Moskou stelt dat andere sancties internationale banken, rederijen en verzekeraars ervan weerhouden om zaken te doen met zijn producenten.

Rusland trok zich eerder – in november 2022 – tijdelijk terug uit de deal en beschuldigde Oekraïne ervan een “massale” drone-aanval op zijn vloot op de Krim te hebben uitgevoerd vanaf schepen in de veilige scheepvaartcorridor in de Zwarte Zee.

Rusland stelt dat het Zwarte Zee Graan Initiatief oneerlijk is. Vanaf het begin waren er problemen. Dat het al binnen een jaar niet is opgelost, suggereert dat de VS, via de VN, te kwader trouw heeft gehandeld. Zoals gemeld mocht onder de deal Russisch voedsel en kunstmest worden verkocht, maar indirect werd dat belemmerd door sancties op verzekeringen en de betaalmethode (Rosselkhozbank, de Russische landbouwbank, is afgesneden van het SWIFT-betalingssysteem).

Rusland wil ook dat de pijpleiding van Togliatti naar Pivdenny wordt heropend. Vroeger vervoerde het jaarlijks miljoenen tonnen ammoniak, een belangrijk ingrediënt van kunstmest. Oekraïne heeft geweigerd. Rusland heeft ook dringend reserveonderdelen nodig voor zijn landbouwmachines.

Het heeft ook niet geholpen dat het Westen de Russische lijnen heeft overschreden die vroeger rood waren. Duitsland levert Leopard-tanks. De VS hebben de wetten van hun eigen bondgenoten aan hun laarzen gelapt door clusterbommen te leveren aan Oekraïne. De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk leveren langeafstandsraketten. De Krimbrug, het 19 kilometer lange bouwwerk dat het Krim-schiereiland met Rusland verbindt, is gesloten na een tweede Oekraïense aanval.

De Turkse president Recep Erdogan, de belangrijkste ritselaar in het Zwarte Zee Graan Initiatief, heeft onlangs Poetin verraden door leden van het extreemrechtse Azov-bataljon van Oekraïne vrij te laten. Erdogan chanteerde vervolgens de VS voor F16-jets in ruil voor het opheffen van zijn bezwaar tegen de toetreding van Zweden tot de NAVO. Maar die machiavellistische situatie is verre van duidelijk, en Erdogan heeft Poetin zeker nodig zoals Poetin hem nodig heeft.

Beperkingen op Russische granen en meststoffen vanwege verwijdering uit het SWIFT-betalingsverkeer:
Naast de controverse rond de Oekraïense graandoorvoer, zijn er ook zorgen over Russische granen en kunstmest. De afgelopen jaren heeft de EU vanwege het verwijderen van Rusland uit het SWIFT-betaalsysteem beperkingen opgelegd aan de Russische invoer, waardoor het voor Russische bedrijven moeilijk is geworden om zaken te doen in Europa.

Deze beperkingen hebben gevolgen gehad voor de wereldwijde voedselmarkt, aangezien Russische granen en kunstmest voor veel landen een belangrijke bron van en voor voedsel zijn. Sommige deskundigen beweren dat de beperkingen nodig zijn om de voedselveiligheid en -zekerheid te waarborgen, terwijl anderen beweren dat ze oneerlijk zijn en kunnen leiden tot hogere voedselprijzen.

Het voorstel van de Verenigde Naties aan Rusland:
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, heeft de Russische president Vladimir Poetin voorgesteld om de Zwarte Zee Graan Initiatief-deal te verlengen in ruil voor het aansluiten van een dochteronderneming van de Russische landbouwbank op het internationale betalingssysteem SWIFT. Rusland heeft echter geëist dat de Russische landbouwbank Rosselkhozbank opnieuw wordt aangesloten op het internationale betalingsnetwerk SWIFT, dat in juni 2022 door de Europese Unie werd afgesneden vanwege de Russische invasie van Oekraïne.

Guterres had toen voorgesteld dat Rusland de graanovereenkomst met de Zwarte Zee enkele maanden laat voortduren, waardoor de EU de tijd krijgt om een dochteronderneming van de Rosselkhozbank aan te sluiten op SWIFT. Guterres stuurde een brief naar president Poetin waarin hij een weg voorwaarts voorstelde om de Russische export van voedsel en kunstmest verder te vergemakkelijken en de voortzetting van de transporten van Oekraïens graan naar de Zwarte Zee te verzekeren.

Het doel was om belemmeringen voor financiële transacties via de Russische Landbouwbank weg te nemen en tegelijkertijd de continue stroom van Oekraïens graan door de Zwarte Zee mogelijk te maken.

Politieke spanningen rond het Zwarte Zee Graan Initiatief:
Het Zwarte Zee Graan Initiatief stond centraal in een politiek schaakspel tussen Oekraïne en Rusland, met de Verenigde Naties als bemiddelaar. Diplomatieke spanningen zijn gestegen tussen de partners van het Initiatief, waarbij Oekraïne, Rusland, Turkije en de Verenigde Naties bijeenkwamen om de toekomst van de deal te bespreken. Polen en Hongarije hadden zelfs de invoer van landbouwproducten uit Oekraïne verboden, waarbij beide landen de noodzaak aanhaalden om hun eigen markten te beschermen.

Volgens Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov heeft Rusland de graandeal opgeschort vanwege beperkingen op zijn eigen landbouwexport als gevolg van scheepvaart- en verzekeringsbeperkingen. Hoewel Rusland recordhoeveelheden tarwe heeft verscheept, beweert het dat zijn eigen export van voedsel en kunstmest is belemmerd. Peskov verklaarde dat Rusland zijn deelname aan de overeenkomst zou hervatten zodra zijn zorgen zijn weggenomen.

De impact op Afrika en ontwikkelingslanden:
Het Zwarte Zee Graan Initiatief heeft mensen over de hele wereld geholpen door meer voedselproducten op de wereldmarkt te brengen en de wereldprijzen te verlagen. De VN waarschuwde dat 44 miljoen mensen in 38 landen te maken hadden met een “noodniveau van honger” voordat het initiatief werd ondertekend. Het Gemeenschappelijk Coördinatiecentrum van de VN heeft 625.000 ton vanuit Oekraïne verscheept voor humanitaire hulp in Afghanistan, Ethiopië, Kenia, Somalië, Soedan en Jemen.

Van alle voedselproducten die Oekraïne in het kader van de graanovereenkomst heeft geëxporteerd, is 47% naar landen met een hoog inkomen gegaan, 26% naar landen met een hoger middeninkomen en 27% naar landen met een laag of lager middeninkomen, zoals Egypte, Kenia en Soedan.

De toekomst van het Zwarte Zee Graan Initiatief:
De toekomst van het Zwarte Zee Graan Initiatief is onzeker, waarbij Rusland haar dreigement zich terug te trekken uit de deal als niet aan zijn eisen wordt voldaan, gestand heeft gedaan. De Verenigde Naties hebben een oplossing voorgesteld die de deal zou verlengen en tegelijkertijd de heraansluiting van de Russische landbouwbank Rosselkhozbank op het internationale SWIFT-betalingsnetwerk mogelijk zou maken.

De economie van Oekraïne, die sterk afhankelijk is van de export van landbouwproducten, kan verder worden aangetast als de beperkingen op de Oekraïense graanexport voortduren. Ook de politieke spanningen rond het Zwarte Zee Graan Initiatief kunnen het succes ervan in de toekomst in de weg staan.

Wij denken dat deze deal niet zou zijn mislukt als de Oekraïners zich hadden kunnen bedwingen. In plaats van de vijandelijkheden te beperken tot de oorlogsgebieden, blijft Oekraïne burgerdoelen raken diep in het door Rusland bezette gebied. De Oekraïners hebben bijvoorbeeld zojuist weer een aanval uitgevoerd op de verbindingsbrug naar de Krim …

Natuurlijk: het is er oorlog, en dus zijn de Oekraïners vrij om dit te doen. Maar de Oekraïners moeten niet verwachten dat de Russen gewoon toekijken en hen toestaan hun graan via de Zwarte Zee te exporteren als civiele infrastructuur wordt aangevallen. Het raken van civiele infrastructuur zal Oekraïne niet helpen de oorlog te winnen. Maar het maakt de Russen erg van streek, en nu kan Oekraïne geen graan meer exporteren via de Zwarte Zee.

Het Zwarte Zee Graan Initiatief speelde een cruciale rol bij het verlichten van de wereldwijde voedselcrisis door de prijzen van grondstoffen zoals tarwe en plantaardige olie te stabiliseren. De deal bood garanties voor de veilige doorgang van schepen die voedsel uit Oekraïense havens vervoerden, waardoor de verplaatsing van zowel Oekraïens graan als Russisch voedsel en kunstmest werd vergemakkelijkt. De opschorting van deze overeenkomst heeft al geleid tot een stijging van de tarweprijzen met 3% in de handel in Chicago.

Het verlies van het Zwarte Zee Graan Initiatief zal een aanzienlijke impact hebben op landen die sterk afhankelijk zijn van deze voedselexport. Terwijl andere landen zoals Rusland en Brazilië hun export van tarwe en maïs hebben verhoogd, blijft de voedselonzekerheid wereldwijd toenemen. Ontwikkelingslanden worden onevenredig zwaar getroffen door stijgende voedselprijzen, aangezien zij een groter deel van hun inkomen aan maaltijden besteden. Bovendien verergeren de verzwakking van lokale valuta’s en de toegenomen afhankelijkheid van invoer als gevolg van klimaatschommelingen de situatie verder.

De waarschuwing van Rusland dat het de veiligheid van de scheepvaart in de noordwestelijke Zwarte Zee niet langer kan garanderen leidde tot een reactie van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky: “Zelfs zonder de Russische Federatie moet er alles aan worden gedaan om deze Zwarte Zee-corridor te gebruiken. We zijn niet bang.” Oekraïne heeft naar verluidt een back-upplan voorbereid om zijn graanzendingen zonder de deal te laten vertrekken.

Dit hangt gedeeltelijk af van een garantiefonds van $ 500 miljoen om eventuele schade of kosten te dekken die worden opgelopen door schepen die door de Zwarte Zee varen en gedeeltelijk om meer graan via de Europese Donau te verschepen. Hoe hij dat voor elkaar denkt te krijgen is een mysterie….

De alternatieve opties van Oekraïne zijn rampzalig. Landroutes zijn te duur. Het zou moeite hebben om zijn schepen veilig te houden bij het verlaten van Oekraïne. Rusland zou hen aanvallen op verdenking dat ze wapens bij zich hebben. Als ze de territoriale wateren van Roemenië en Bulgarije zouden bereiken, zou dat het conflict uitbreiden. Oekraïne wil een volledige Europese oorlog, en wil het Westen zelfs duwen in een Derde Wereldoorlog, dus de EU en de NAVO kunnen maar beter oppassen voor een Oekraïense valse vlag.

We hebben het hier over een wereldwijd probleem en er is geen oplossing in zicht. Zoals we eerder schreven is er in feite een wereldwijde hongersnood op komst, ongeacht wat onze leiders nu doen. Maar de meeste mensen willen zulke dingen niet horen – die willen gewoon horen dat alles goed komt en dat Rusland de oorlog zal verliezen. De westerse mainstream media melden dat plichtsgetrouw dag na dag…