(RAF)Baader-Meinhof-groepslid gearresteerd na 30 jaar op de vlucht – maar Duitsland kan het hoofdstuk over extreem-links terrorisme nog steeds niet afsluiten
Een van de drie langdurig voortvluchtige leden van de Duitse extreemlinkse militante organisatie Rode Legerfractie (RAF) – beter bekend als de Baader-Meinhof Groep – is in Berlijn gearresteerd. De nu 65-jarige Daniela Klette, die onder de valse naam Claudia Ivone in de Duitse hoofdstad woonde, zou eind 1989 ondergronds zijn gegaan. Ze zou tussen die tijd en de Tweede Wereldoorlog hebben deelgenomen aan drie terroristische aanslagen. De ontbinding van de RAF in 1998.
Samen met de twee overgebleven voortvluchtigen, Ernst-Volker Staub en Burkhard Garweg, wordt Klette beschuldigd van poging tot moord en twaalf overvallen tussen 1999 en 2016 – activiteiten die erop gericht waren de groep overeind te houden.
De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser vierde de arrestatie als het resultaat van “tientallen jaren van onvermoeibaar onderzoekswerk” en als bewijs van de “doorzettingsvermogen en uithoudingsvermogen” van staatsfunctionarissen. Toch is de meest voorkomende reactie op de arrestatie van Klette de verbazing over de manier waarop ze erin slaagde in een levendige wijk van Berlijn te wonen zonder gearresteerd te worden.
Dit zorgt voor een bredere verwarring over waarom de algehele inspanningen van de regering het hoofdstuk over een donkere periode in de recente geschiedenis van Duitsland nog niet hebben afgesloten.
Extreem geweld, extreme stilte
Volgens het Duitse federale parket heeft de RAF 34 mensen vermoord en vele anderen verwond als onderdeel van haar campagne voor radicale sociaal-politieke verandering die in 1970 begon. Ondanks beperkte publieke steun vanaf het begin werd de RAF door de RAF als een aanzienlijke bedreiging beschouwd. Duitse staat.
De RAF toonde organisatorische flexibiliteit met een structuur en leiderschap die in de loop van de tijd evolueerden. Klette, Staub en Garweg worden verondersteld leden te zijn van de meedogenloze ‘derde generatie’ van de RAF, die zich richtte op activiteiten tegen het militair-industriële complex. De groep eiste onder meer de verantwoordelijkheid op voor de moord in 1985 op Ernst Zimmermann , de CEO van de Motoren en Turbinen Union (MTU), die motoren leverde voor gevechtstanks en gevechtsvliegtuigen.
Er zijn echter weinig sporen achtergelaten op de plaats delict van de RAF, en de moorden die verband houden met de groep blijven grotendeels onopgelost. De RAF-leden die veroordeeld zijn, onthullen doorgaans heel weinig, zelfs wanneer ze in hechtenis zitten – vooral niet de identiteit van andere leden.
De arrestatie van Klette herinnert ons eraan dat het opsporen van terroristen lang kan duren. Grondig politiewerk kan van fundamenteel belang zijn – en de ondergang van de eerste generatie van de RAF wordt daar vaak als voorbeeld van gezien. Eind 1970 en 1971 werden belangrijke arrestaties verricht. Vanaf januari 1971 werd de klopjacht centraal gecoördineerd via een speciale federale politie-eenheid Baader-Meinhof, die innovatieve profileringstechnieken en geautomatiseerde datasets toepaste.
Ook overheidssteun kan van cruciaal belang zijn. In 1972 konden politieagenten in Hamburg RAF-lid Gudrun Ensslin arresteren in een kledingwinkel nadat de winkelbediende een pistool onder Ensslins jas had gevonden en de politie had gebeld. Pas nadat ze op het bureau haar vingerafdrukken hadden afgenomen, beseften de agenten dat ze een van de meest gezochte voortvluchtigen van Europa hadden gearresteerd.
Uit zicht
Klette’s geval laat ook zien dat een leven op de vlucht na een carrière in het terrorisme geen glamoureus bestaan is. In het beste geval lijkt ze een ‘gewoon’ leven te hebben geleid, verborgen in het volle zicht in Berlijn, waar ze wiskundeles gaf, sportsessies bijwoonde en soms met buren praatte. Maar ze heeft in de loop der jaren ook een aantal gewapende overvallen gepleegd om zelfs dit leven te kunnen onderhouden. De autoriteiten vonden een machinepistool, een antitankwapen en een Kalashnikov-geweer in haar flat, en ze werd vorige week omschreven als een voortdurende “bedreiging voor de openbare veiligheid en orde”.
Hoe kon Klette zo lang onder de radar in Berlijn blijven – en waarom bleven Staub en Garweg hun gevangenneming ontwijken? Het is moeilijk te begrijpen waarom de Duitse autoriteiten door de jaren heen moeite hebben gehad om zoveel van de misdaden die verband houden met de RAF op te lossen. Slachtoffers van aanslagen gepleegd door de RAF en hun familieleden roepen al lang op tot betere publieke informatie over onderzoeken, daders en institutionele mislukkingen. Maar het is niet eens duidelijk hoeveel onderzoekers de BKA sinds de jaren zeventig heeft geïnstrueerd om voortvluchtige RAF-leden op te sporen.
Een waarschijnlijke verklaring voor het onvermogen om de RAF-groepsleden gevangen te nemen ligt in de tactiek en modus operandi van de derde generatie. Terroristische organisaties zijn leerinstellingen, en de derde generatie heeft veerkracht opgebouwd door belangrijke lessen over geheimhouding van eerdere RAF-generaties op te nemen. Er wordt aangenomen dat niet eens alle leden van de derde generatie bekend zijn.
After a decade-long manhunt, the police arrested Daniela Klette in Berlin.
She was a member of the radical left-wing terrorist group known as the Red Army Faction, which wreaked havoc in Germany in the 1970s and 1980s. pic.twitter.com/NsEgZAXlNy
— DW Politics (@dw_politics) February 27, 2024
Er is ook gesuggereerd dat de door mannen gedomineerde veiligheidsinstellingen er niet in zijn geslaagd de centrale rol die vrouwen speelden in deze campagnes van politiek geweld volledig te erkennen – en dat ze deze daarom over het hoofd hebben gezien. In het geval van Klette is gebleken dat journalisten haar al in november 2023 met behulp van AI-tools hebben geïdentificeerd. Waarom de politie haar pas eind februari 2024 heeft gearresteerd – of heeft besloten haar niet te arresteren – is een raadsel.
De RAF is er nooit in geslaagd de Duitse democratische orde ook maar enigszins ernstig te doen wankelen, maar de zaak van Klette herinnert ons eraan dat het verhaal van het extreem-linkse terrorisme decennia later nog niet voorbij is. De daders zijn nog steeds op de vlucht en plegen mogelijk nog steeds gewelddadige misdaden om hun bestaan te financieren – en veel vragen blijven onbeantwoord.