Wet bescherming klokkenluiders EU
Het klokkenluidersnetwerk klaagt dat Duitsland de EU-vereisten voor de wet op de bescherming van klokkenluiders niet voldoende heeft geïmplementeerd. Daarom dient de niet-gouvernementele organisatie nu een klacht in bij de Europese Commissie.
Sinds de zomer beschermt Duitsland eindelijk mensen tegen intimidatie die misstanden bij bedrijven of autoriteiten meldt . Dit betekende dat de stoplichtcoalitie de EU-richtlijn over de bescherming van klokkenluiders uit 2019 zeer laat had geïmplementeerd .
Maar blijkbaar niet goed genoeg, zegt het Klokkenluidersnetwerk (WBN). De niet-gouvernementele organisatie heeft nu een klacht ingediend bij de Europese Commissie . Er zijn in totaal twaalf tekortkomingen in de Duitse versie van de wet, bekritiseert de WBN. Dit zou kunnen leiden tot verdere inbreukprocedures; de Europese Commissie onderneemt al juridische stappen tegen Duitsland omdat het zo lang heeft geduurd om dit ten uitvoer te leggen.
Nauwelijks hulp voor slachtoffers van pesten
De klacht was op zijn minst gedeeltelijk te voorzien. De Wet bescherming klokkenluiders kent geen aanspraak op vergoeding van immateriële schade. Dit verwijst naar de nadelen die klokkenluiders kunnen ondervinden als gevolg van pesten of andere intimidatie op de werkplek. Deze EU-eis werd het slachtoffer van het compromis tussen de Bondsdag en de Bundesrat. Dit werd noodzakelijk omdat de ontwerp-verkeerslichtcoalitie te ver ging voor de door de Unie geleide staten. Ze hadden de wet in de staatskamer geblokkeerd . De WBS had er destijds al op gewezen dat de leemte in de regelgeving niet verenigbaar was met de EU-richtlijn.
Ook de formulering in de Duitse wet , die klokkenluiders naar interne meldpunten binnen het bedrijf zou moeten verwijzen, krijgt kritiek . Externe meldbureaus, zoals die welke nu door het Federaal Bureau van Justitie worden beheerd , moeten dezelfde status krijgen als de interne. Deze zin is “pure onbeschaamdheid”, zegt WBN-voorzitter Annegret Falter tegen netzpolitik.org. Het “is volledig in tegenspraak met de duidelijke wil van de EU-wetgever om klokkenluiders volledige keuzevrijheid te geven.”
EU-brede minimumnormen
Tijdens de onderhandelingen op EU-niveau was er al een verhitte discussie over deze verordening . Destijds drongen EU-landen, waaronder Duitsland, aan op de voorkeur voor interne meldbureaus – voordat klokkenluiders informatie over klachten doorgeven aan de autoriteiten of zelfs aan de media. Uiteindelijk slaagde de EU-Raad van Ministers er niet in om hierin de overhand te krijgen.
Met de EU-richtlijn reageerde de Commissie op een aantal spraakmakende zaken zoals de Panama Papers en Luxleaks . Samen met de onthullingen werd duidelijk dat er geen EU-brede bescherming voor klokkenluiders bestond. Duitsland was ook een van de landen waar klokkenluiders herhaaldelijk werden onderworpen aan represailles als zij wangedrag aan het licht wilden brengen.
Een wijziging zou inbreukprocedures kunnen voorkomen
Het blijft onduidelijk hoe de Europese Commissie op de klacht zal reageren. Duitse politici zouden mogelijke inbreukprocedures kunnen voorkomen door de wet aan te passen. De stoplichtpartijen hadden dit al beloofd , zij het niet op alle nu bekritiseerde punten. Verbetering is onder meer nodig bij het melden van ernstige klachten onder de drempel van duidelijke rechtsovertredingen, zoals het kabinet in het regeerakkoord had beloofd.
Het ziet er momenteel echter niet naar uit dat het wetgevingspakket onmiddellijk ten uitvoer zal worden gelegd. De klacht gaat in de richting die de Bondsdag had gewild, zoals het opnemen van immateriële schade, zei Groen Kamerlid Till Steffen tegen netzpolitik.org. Na de langdurige en zware onderhandelingen met de Federale Raad “denk ik dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de wet in deze legislatuursperiode opnieuw aan de orde zal komen”, zegt Steffen. Dat zou kunnen veranderen als er een inbreukprocedure ontstaat.
Hoe dan ook zouden de Uniepartijen in de Bundesrat ook een rol moeten spelen, aangezien de wet goedkeuring vereist. Dit zal echter waarschijnlijk moeilijk zijn: het waren immers vooral conservatieve politici in de grote coalitie van destijds die de tijdige implementatie van de EU-richtlijn in de afgelopen legislatuur verhinderden. Samen met werkgeversorganisaties zetten zij zich in om de lasten voor de economie zo klein mogelijk te houden.