EU-grensprocedures – Op de “vluchtelingentop” op 10 mei onthulden de premiers van de deelstaten en de federale regering hun diep xenofobe beleid. Hoewel de bijeenkomst ogenschijnlijk werd gepresenteerd als een afdingen over de vraag of de federale, staats- of lokale overheden zouden betalen voor de zorg en huisvesting van mensen die bescherming zoeken, was het echte doel om overeenstemming te bereiken over het terzijde schuiven van het recht op asiel in Duitsland en in de hele EU.
Na de top domineerde de toezegging van de federale regering om de deelstaten dit jaar een miljard euro extra te geven voor de opvang van vluchtelingen. De belangrijke resoluties, die de bijl legden op de overblijfselen van het recht op asiel dat ooit in de basiswet was vastgelegd en het praktisch afschafte, werden pas in de laatste paragrafen genegeerd door de huis- en rechtbankjournalisten van de regering.
Het besluit over een gemeenschappelijk vluchtelingenbeleid door de federale en deelstaatregeringen vormt een dramatische afwijking van de bescheiden humanitaire beloften die nog in het regeerakkoord van de verkeerslichtregering te vinden waren. Met de resoluties van woensdag volgt de stoplichtcoalitie niet alleen een “Seehofer-koers”, zoals vluchtelingenhulporganisatie ProAsyl uitlegt, want een deel van de geplande maatregelen komt uit het arsenaal van de minister van Binnenlandse Zaken van de laatste grote coalitie. Integendeel, de verkeerslichtregering voert de belangrijkste eisen van het extreemrechtse Alternative for Germany (AfD) uit.
Volgens de resoluties van de vluchtelingentop zijn op Europees niveau de volgende maatregelen gepland:
- Asielaanvragen van vluchtelingen worden aan de buitengrenzen van de EU behandeld in versnelde procedures met drastisch verminderde rechtsbescherming.
- Aan de buitengrenzen van de EU moeten detentiekampen worden opgezet om te voorkomen dat vluchtelingen op eigen houtje de EU binnenkomen.
- Bij weigering moeten de voortvluchtigen uit de detentiekampen direct worden teruggestuurd naar hun land van herkomst.
- “Grensbewakingscapaciteiten” en een “gerichte grensbewakingsinfrastructuur ter bestrijding van irreguliere migratie” moeten worden uitgebreid aan de buitengrenzen van de EU.
- Het grensbewakingsagentschap Frontex, dat betrokken is bij massale mensenrechtenschendingen, wordt verder uitgebreid.
En ook in Duitsland wordt het leven van de vluchtelingen steeds meer tot een hel gemaakt. De resoluties bieden:
- Vluchtelingen moeten gedurende een minimumperiode in de eerste opvangfaciliteiten blijven voor de aanvraag en het horen. Dit zal de AnkER-centra die Seehofer in 2018 lanceerde nieuw leven inblazen. AnkER staat voor “aankomst, beslissing, repatriëring”.
- De mogelijkheden tot detentie in afwachting van uitzetting en de bevoegdheden van de federale politie om uit te zetten vluchtelingen op te sporen, worden uitgebreid.
- Er moet een “effectief repatriëringsbeheer” voor vluchtelingen zonder verblijfsrecht worden opgezet. De genoemde massale deportaties moeten worden uitgevoerd door middel van afpersingsovereenkomsten met de vermeende landen van herkomst, die verplicht zijn personen terug te nemen die deze landen wanhopig hebben verlaten vanwege ellende en vervolging.
- De lijst van veilige landen van herkomst, waar asielaanvragen in de versnelde procedure als “kennelijk ongegrond” worden afgewezen, wordt uitgebreid en omvat in eerste instantie ook de landen Georgië en Moldavië.
Deze projecten tonen het extreemrechtse karakter van de stoplichtregering in het vluchtelingenbeleid. In het regeerakkoord tussen SPD, FDP en Groenen werd nog gesproken over “het leed aan de buitengrenzen van de EU beëindigen” en “betere normen invoeren voor wie bescherming zoekt in de asielprocedure”. Het concept van AnkER-centra mag niet verder worden nagestreefd, en de lijst van zogenaamde “veilige landen van herkomst” is altijd officieel verworpen, vooral door de Groenen.
De “omslag” in het migratiebeleid is geen gevolg van het toegenomen aantal asielaanvragen in Duitsland. In de eerste vier maanden zijn er met in totaal zo’n 110.000 eerste en vervolgaanvragen zo’n 78 procent meer asielaanvragen gedaan dan in dezelfde periode vorig jaar, maar toen kwamen de reisbeperkingen en contactbeperkingen van de Covid 19-pandemie waren nog van kracht. Ten opzichte van januari 2023 is het aantal asielaanvragen in april met een derde gedaald. De iets meer dan een miljoen vluchtelingen uit Oekraïne die een speciaal statuut genieten, zijn niet meegerekend in deze cijfers.
De aanscherping van het migratiebeleid is al maanden in voorbereiding. Het gekibbel over de kosten van de opvang en opvang van de vluchtelingen bood nu alleen maar de mogelijkheid om dit onmenselijke beleid als enige alternatief voor te stellen.
Minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD) had in maart al verklaard dat “hoge hekken en muren” aan de buitengrenzen “deels” ook tot het Europese asielbeleid behoren. Op dat moment waren de onderhandelingen in de EU over de zogenaamde screeningsverordening al ver gevorderd. Met deze verordening is het begin van de asielprocedures aan de buitengrenzen van de EU al voltooid. Of zoals Faeser begin mei tegen het Handelsblatt zei : “We zullen zorgen voor een betrouwbare identificatie, registratie en screening van mensen aan de buitengrenzen van de EU.”
De grensprocedures gaan dan nog een stap verder doordat, analoog aan de luchthavenprocedure in Duitsland, de binnenkomst in de EU niet als rechtsgeldig wordt beschouwd. De detentiekampen waarin de vluchtelingen worden ondergebracht, worden wettelijk gezien als niemandsland, waardoor internationaal geldende normen in de door de EU erkende asielprocedure stelselmatig kunnen worden ondermijnd. In zekere zin zijn de vluchtelingen volledig rechteloos.
De federale regering wil er in eerste instantie voor zorgen dat deze grensprocedures alleen worden gebruikt voor vluchtelingen die afkomstig zijn uit landen waar het erkenningspercentage voor asielaanvragen minder dan 15 procent bedraagt. Maar met de toetreding tot de grensprocedures is de doos van Pandora open.
De Oostenrijkse minister van Binnenlandse Zaken Gerhard Karner van de conservatieve ÖVP zei op 5 mei tegen Deutschlandfunk dat hij zich ook een volledige asielprocedure aan de buitengrenzen kon voorstellen. “Als je een functionerend buitengrensbewakingssysteem hebt, dan kun je er ook voor zorgen dat er aan deze grenzen goede controles zijn en dat er ook snelle procedures kunnen worden uitgevoerd”, zegt Karner.
Nog voor de laatste coalitiecommissie eind april had de stoplichtregering overeenstemming bereikt over een gemeenschappelijk standpunt voor de EU-onderhandelingen over een gemeenschappelijk Europees asielstelsel (CEAS), expliciet ingestemd met grensprocedures en grenshekken, en een aanscherping voorgesteld van de Dublinprocedure. De onderhandelingen gaan nu de beslissende ronde in. Vanwege de goedkeuring van de grensprocedures door de Duitse regering, is de EU-Commissie “optimistisch” dat ze zullen worden afgerond vóór de volgende verkiezingen voor het Europees Parlement in 2024 en dat er een overeenkomst tot stand zal komen.
Met name de FDP heeft de afgelopen dagen de koers van Faeser publiekelijk gesteund en heeft geijverd voor de afschaffing van het asielrecht, zoals tot nu toe in praktijk is gebracht.
Minister van Binnenlandse Zaken Faeser zei zelf op 5 mei tegen het Handelsblatt dat de grensprocedures de mogelijkheid openen om “afgewezen asielzoekers snel terug te sturen vanaf de buitengrenzen van de EU”. Een dag later bevestigde ze op ARD dat het nu in de EU mogelijk is om een ”gemeenschappelijk asielstelsel van de grond te krijgen, waarbij de asielprocedures aan de grenzen plaatsvinden”.
Minister van Financiën Christian Lindner vervolgde op 9 mei in het heute-journaal van de ZDF door te verklaren dat een heel ander migratiebeleid nodig was. Hij zei: “We hebben het te lang moeilijk gemaakt voor mensen om naar Duitsland te komen, die we nodig hebben als slimme koppen en hardwerkende handen. En al te lang maken we het mensen gemakkelijk om te blijven die eigenlijk verplicht zijn het land te verlaten omdat ze Duitsland irregulier zijn binnengekomen. En dat moet veranderen. … Er komt zeker een akkoord. Maar de focus van het akkoord moet zijn: ander migratiebeleid, implementatie van exitverplichtingen.”
Een dag eerder zei de secretaris-generaal van de FDP, Bijan Djir-Sarai, tegen de Frankfurter Allgemeine Zeitung : “Het is voor ons als FDP bijzonder belangrijk dat we met deze bijeenkomst niet alleen een keerpunt initiëren, maar ook een einde maken aan de mislukt migratiebeleid. Als FDP willen we een migratiebeleid dat aansluit bij de realiteit, dat rekening houdt met de belangen van ons land en vooral de zorgen van de mensen in ons land serieus neemt.”
Djir-Sarai nam niet alleen de retoriek van de AfD over, maar nam ook hun eisen over dat de Maghreb-landen (Marokko, Algerije, Tunesië) tot veilige landen van herkomst worden verklaard en dat asielzoekers alleen verstrekkingen krijgen in plaats van uitkeringen in geld.
De Groenen, in de persoon van partijleider Omid Nouripour en minister van Landbouw Cem Özdemir, hebben nu officieel hun goedkeuring gegeven aan de xenofobe koers van de regering. Özdemir zei donderdag tegen ZDF: “We moeten aan de Europese grens weten wie de EU binnenkomt, waar mensen vandaan komen en hoe waarschijnlijk het is dat ze zullen blijven.”
Het is geen toeval dat regeringskringen de beweging naar een onmenselijk, xenofoob vluchtelingenbeleid omschrijven als een “keerpunt”. Met deze termijn kondigde bondskanselier Olaf Scholz (SPD) in februari 2022 een reactionair en nationalistisch programma aan, waarbij de focus ligt op de drastische opbouw van de Bundeswehr en een militarisering van het Duitse buitenlandse beleid.
In het vluchtelingenbeleid betekent het keerpunt een reactionair programma voor meer isolement, meer internering, criminalisering van vluchten en meer doden aan de grenzen. Vluchtelingen worden aangeklaagd en gecriminaliseerd als “irreguliere migranten”. Ze hebben absoluut geen kans om legaal naar Duitsland te komen, waardoor er een cordon sanitaire van zogenaamde veilige derde landen om hen heen is ontstaan.
Terwijl de federale regering ruzie maakt over de financiering van de opvang van vluchtelingen en beweert dat de schatkist leeg is, verstrekt ze tegelijkertijd honderden miljarden euro’s voor de oorlogsmachine en stuurt ze miljarden aan wapens naar Oekraïne. Het heeft de imperialistische oorlogen in Afghanistan, Syrië en Irak gesteund en stuurt steeds meer soldaten naar Afrika. Deze oorlogen hebben de catastrofale omstandigheden gecreëerd die miljoenen mensen dwingen te vluchten en naar Europa te rijden.
Sinds 2014 zijn meer dan 25.000 mensen verdronken in de Middellandse Zee doordat de Europese Unie Fort Europa bleef uitbreiden. Onlangs werd bekend dat de EU een detentiecentrum had opgezet in Lipa, Bosnië, net buiten de EU-poorten. In Litouwen zijn “pushbacks”, de illegale afwijzing van vluchtelingen, wettelijk gelegitimeerd. Civiele, zelfverklaarde “grenswachten” hebben toestemming om gewapende controle uit te oefenen op de Litouwse grenzen. Soortgelijke maatregelen in Hongarije hebben neonazi’s uit heel Europa aangetrokken om daar vluchtelingen op te sporen.
De aanvallen op vluchtelingen, de zwaksten in de samenleving, zijn onlosmakelijk verbonden met de aanvallen op de hele arbeidersklasse, die verondersteld wordt de kosten van oorlog en militarisme te dragen door middel van bezuinigingen op reële lonen en sociale voorzieningen. Het aas tegen immigranten en vluchtelingen dient om de arbeidersklasse te verdelen en haar af te leiden van de strijd tegen het kapitalisme, de oorzaak van oorlog en sociale ongelijkheid. Werknemers moeten vluchtelingen en het recht op asiel onvoorwaardelijk verdedigen tegen deze aanvallen.