De ex-president Trump is aan vervolging ontkomen, dankzij zijn manipulatie van de rechtbanken tijdens zijn eerste termijn.
Eén reden waarom het proces tegen Donald Trump deze maand zo opmerkelijk is, is dat het daadwerkelijk plaatsvindt. Afgelopen zomer leek het er nog op dat Trump voorafgaand aan de verkiezingen van 2024 vier strafrechtelijke processen zou ondergaan: twee voor de staatsrechtbank en twee voor de federale rechtbank. Tegenwoordig lijkt het erop dat de zwijggeldzaak van de staat New York de enige zal zijn die vóór november, en mogelijk ooit, een jury zal bereiken. Er is genoeg schuld voor de vertragingen. Maar één persoon die veel van die schuld – of eer – verdient, is Trump zelf.
Terwijl de pers en de kiezers discussiëren over de vraag of de autoritaire neigingen van Trump in een toekomstige tweede termijn onder controle kunnen worden gebracht, is het belangrijk om te erkennen dat Trump al aan zijn verantwoordelijkheid ontsnapt dankzij de rechters die hij tijdens zijn eerste termijn heeft aangesteld en die beide federale rechtszaken tegen hem hebben afgewezen.
Tijdens zijn presidentschap fungeerden de rechtbanken als een grote controle op Trump – vooral toen hij en zijn bondgenoten in het hele land tientallen rechtszaken spanden in een poging de uitslag van de verkiezingen van 2020 ongedaan te maken. Toen deze juridische inspanningen mislukten, wendde Trump zich tot buitenlegale middelen om aan de macht te blijven, wat culmineerde in een gewelddadige aanval op het Amerikaanse Capitool.
Nu helpen de rechters die Trump heeft aangesteld hem om de verantwoordelijkheid voor deze en andere daden te ontlopen. Bij het Hooggerechtshof overwegen ze zelfs nieuwe niveaus van immuniteit aan presidenten toe te kennen waarvan Trump zou kunnen genieten als hij weer aan de macht komt. Het is niet alleen een graadmeter voor de hoeveelheid schade die Trump al heeft aangericht, maar een waarschuwing voor de moeite die de mensen waarmee hij zich omringt bereid zijn te gaan en hoe het bijna onmogelijk zal zijn om zijn sterke ambities in bedwang te houden als hij opnieuw wint.
Afgelopen zomer heeft speciaal aanklager Jack Smith twee aanklachten tegen Trump afgehandeld. De eerste was gericht op zijn opzettelijke bewaring van uiterst geheime documenten in Mar-a-Lago na zijn presidentschap. Trump weigerde alle gegevens terug te geven en deed vervolgens een poging tot doofpotoperaties , eerst om hun terugkeer te belemmeren en uiteindelijk om vervolging te dwarsbomen.
De feiten van de zaak zijn schokkend, waaronder geheime documenten die in een badkamer zijn achtergelaten en een bevel om beelden van beveiligingscamera’s te verwijderen die door een grand jury waren opgevraagd. Juridisch gezien is de zaak ‘absoluut waterdicht’, zei Anthony Michael Kries, professor constitutioneel recht aan de Georgia State University, tegen de BBC. Zoals NYU-professor Melissa Murray en voormalig federaal aanklager Andrew Weissman in hun boek The Trump Indictments schrijven in de documentenzaak tegen Trump, “lijkt het bewijs van schuld overduidelijk.”
En toch heeft Trump het proces in de sterkste zaak tegen hem ontweken, uitsluitend dankzij de rechter die toezicht hield op de zaak. Al twee jaar lang heeft federale rechter Aileen Cannon de juridische gemeenschap herhaaldelijk geschokt met ongekende bevelen die de wet hebben genegeerd, de procedure hebben vertraagd en Trump hebben beschermd. De ex-president had geluk dat Cannon deze zaak toegewezen kreeg, maar hij hielp ook zijn eigen geluk door haar op de bank te zetten. Toen Trump Cannon in 2020 nomineerde, waren haar kenmerkende kwalificaties haar jeugd (ze was 39) en lidmaatschap van de conservatieve Federalist Society. Nadat Trump de verkiezingen had verloren, werd ze bevestigd in een stemming die steun kreeg van twaalf Democraten.
Cannon kwam Trump voor het eerst te hulp in 2022, toen zijn advocaten naar de federale rechtbank stapten om te proberen het onderzoek van het ministerie van Justitie naar Trumps omgang met gestolen geheime documenten stop te zetten. Het kanon reageerde op spectaculaire wijze door een deel van de sonde te blokkeren.
Volgens Mark Joseph Stern van Slate was het de eerste keer in de Amerikaanse geschiedenis dat een rechter tussenbeide kwam om een strafrechtelijk onderzoek stop te zetten voordat er een aanklacht werd ingediend. Haar acties waren zo wetteloos dat ze al snel werden teruggedraaid door twee afzonderlijke panels van het conservatieve 11e Circuit Court of Appeals, die oordeelden dat Cannon ‘een radicale herschikking van onze jurisprudentie’ had gepusht die ‘fundamentele beperkingen van de scheiding der machten’ schond.
Sommige rechters zijn misschien gekastijd door deze vernedering, maar Cannon niet. Na het onderzoek, toen Trump werd aangeklaagd en de documentenzaak formeel aan Cannon werd toegewezen, was het duidelijk dat de aanklagers aan het kortste eind hadden getrokken – en dat Trump onder haar toezicht nooit een proces zou krijgen, of op zijn minst een eerlijk proces. Het afgelopen jaar is Cannon doorgegaan met het uitvaardigen van bizarre bevelen, het houden van hoorzittingen over zinloze vragen en het plegen van allerlei vormen van uitstel.
En ze vertoont geen tekenen van stoppen. Deze maand heeft ze het proces voor onbepaalde tijd uitgesteld, terwijl ze hoorzittingen plantte over moties die waren ingediend door het juridische team van Trump en die volgens deskundigen snel zouden moeten worden afgehandeld. Cannon heeft van haar federale rechtszaal een kangoeroerechtbank gemaakt.
In augustus 2022 diende Smith zijn tweede aanklacht in tegen Trump, deze wegens een poging zijn verkiezingsverlies ongedaan te maken. De zaak werd toegewezen aan federale rechter Tanya Chutkan in DC, een door Obama aangestelde. Door de aanklacht te beperken tot Trump, schrijven Murray en Weissman, “werd de aanklacht gebouwd op snelheid – om een datum voor het proces te krijgen, zodat het Amerikaanse publiek het bewijsmateriaal kon zien en de conclusies van de jury kon horen.” Chutkan besefte dat het, nu de verkiezingen in aantocht zijn, belangrijk is om snel actie te ondernemen.
Maar in zijn pogingen om het uitstel uit te stellen, vond Trump nog machtiger bondgenoten dan een rechter van een districtsrechtbank – verschillende rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof.
Zonder het Hooggerechtshof, met drie door Trump benoemde rechters, zou de ex-president vrijwel zeker terechtstaan voor zijn poging om de Amerikaanse democratie omver te werpen en aan de macht te blijven. In plaats daarvan is de zaak van de federale verkiezingsondermijning op zijn kop gezet. In plaats van pogingen in het werk te stellen om Trump ter verantwoording te roepen, zal het Amerikaanse Hooggerechtshof de zaak waarschijnlijk gebruiken om Trump en toekomstige presidenten een zekere mate van immuniteit te verlenen. Dat zou niet alleen de wetteloze machtsgreep van Trump moeilijker te vervolgen maken, maar ook de illegale acties van toekomstige presidenten.
Zelfs als de door de Republikeinse Partij benoemde meerderheid niet zoals verwacht een nieuw niveau van immuniteit voor Trump en andere voormalige presidenten afkondigt, zal hun uitstel Trump van een rechtszaak tot na de verkiezingen behoeden: de rechters zijn Trump drie keer te hulp gekomen door de geval . Het uitstel komt de campagne van Trump ten goede. Als hij wint, zal hij nooit voor een federaal proces komen te staan, hetzij omdat hij zichzelf gratie verleent, hetzij simpelweg zijn aangestelden bij het DOJ opdraagt de aanklacht in te trekken.
Trump probeerde de vervolging uit te stellen en zelfs te laten ontsporen door te beweren dat ex-presidenten absolute immuniteit genieten voor officiële handelingen die tijdens hun ambtsperiode zijn gepleegd – een stoutmoedige bewering zonder basis in de grondwet of precedent in de wet. Chutkan sloeg hem neer. Toen Trump om herziening verzocht bij het DC Circuit Court of Appeals, vroeg Jack Smith het Hooggerechtshof om de zaak onmiddellijk in behandeling te nemen en het hof van beroep over te slaan. In hun eerste poging om het proces uit te stellen, weigerden de rechters in te grijpen.
Nadat het hof van beroep de immuniteitstheorie van Trump had verworpen, vroeg Smith de rechters opnieuw om hulp, waarbij hij er bij de rechtbank op aandrong de uitspraak in hoger beroep in stand te laten, of, als dat niet lukte, de zaak spoedig te behandelen.
In plaats daarvan namen de rechters de zaak aan zonder enig gevoel van urgentie. Chutkan’s oorspronkelijke proefdatum van 4 maart kwam en ging. De rechters behandelden de zaak op de laatste dag van hun ambtstermijn. Na mondelinge argumenten leek het waarschijnlijk dat de rechters tot juni zouden wachten met het uitbrengen van een uitspraak. Als het zover komt, zal het Trump waarschijnlijk een zekere mate van immuniteit geven, een complicatie die betekent dat de zaak niet onmiddellijk voor de rechter kan komen.
Er is geen manier om zeker te weten welke rechters tegen de behandeling van de zaak stemden toen Smith er voor het eerst om vroeg, welke rechters weigerden de beslissing van het DC Circuit in stand te laten, of welke hun voeten sleepten en de zaak langzaam in beweging hielden. Maar afgaande op de mondelinge argumenten lijkt het duidelijk dat de door Trump benoemde rechters, evenals de rechters benoemd door andere Republikeinse presidenten, een cruciale rol hebben gespeeld.
De hoorzitting bood bewijs van de bereidheid van de Trump-aangestelden om niet alleen het proces tegen Trump uit te stellen, maar ook om de vervolging van een voormalig president veel moeilijker te maken. Brett Kavanaugh en Neil Gorsuch toonden beiden interesse om de mogelijkheid in verschillende mate te beperken. Hoewel Amy Coney Barrett veel sceptischer stond tegenover de immuniteitsclaims van Trump, toonde ze interesse in een compromis dat toch nieuwe immuniteiten zou creëren.
Tegen het einde hadden de door de Republikeinse Partij aangestelde rechters de immuniteitsclaims van Trump zo krachtig verdedigd dat Trumps eigen advocaat weigerde gebruik te maken van zijn weerleggingstijd. ‘Ik heb verder niets’, zei hij triomfantelijk tegen de rechtbank toen het zijn beurt was om te spreken.
Er zijn genoeg mensen die verantwoordelijk zijn voor het feit dat Trump opnieuw met kiezers te maken krijgt zonder dat hij terechtstaat omdat hij heeft geprobeerd de laatste verkiezingen ongedaan te maken. Hierbij kun je denken aan procureur-generaal Merrick Garland, die het onderzoek van de DOJ liet voortduren alvorens Smith aan te stellen, en de districtsadvocaat van Fulton County, Fani Willis, wiens uitgestrekte samenzweringszaak in Georgië jaren in beslag nam en nu voorgoed kan ontsporen vanwege haar affaire met een van hen. van de aanklagers.
Maar de persoon die het meest verantwoordelijk is voor het ontsnappen aan strafrechtelijke vervolging is Trump zelf, die in vier jaar als president zijn stempel heeft gedrukt op de nationale rechtbanken. In plaats van een toevalstreffer zou het een voorproefje kunnen zijn van hoe hij aan zijn verantwoordelijkheid kan ontsnappen als hij opnieuw president wordt.
[…] alle aanvallen op Trump alleen al het afgelopen jaar moeten zijn politieke tegenstanders volkomen doodsbang zijn bij zijn […]