Europees Parlement: ‘Orbans Hongarije niet geschikt om Europese Raad te leiden in 2024’

In een breed gedragen resolutie vraagt het Europees Parlement zich hardop af of het Hongarije van Viktor Orban wel geschikt is om vanaf juli 2024 het voorzitterschap van de Raad van de EU op te nemen. Bij de Europese staatshoofden en regeringsleiders lijkt er bijzonder weinig animo te zijn om daarin mee te gaan. En dus lijkt het EP met dit ‘signaal’ toch vooral zichzelf op de borst te willen kloppen.

Europees Parlement – Op dit moment is Zweden voorzitter van de Raad van de EU. Het voorzitterschap roteert om de zes maanden. De eerste helft van volgend jaar is het aan ons land, vanaf juli 2024 volgen normaal de Hongaren. Hoewel het deels om een ceremoniële rol gaat, is het land dat tijdelijk voorzitter is ook actief betrokken bij de organisatie van de werkzaamheden en leidt het de vergaderingen. Zo’n voorzitterschap biedt een land dus vaak ook een mooie kans om zich internationaal te profileren.

Net om die reden vinden vijf fracties binnen het Europees Parlement – gaande van uiterst links en de groenen over de socialistische fractie tot de liberalen en de christendemocraten – dat Hongarije géén geschikte kandidaat is om volgend jaar dat voorzitterschap op te nemen. Hongarije ligt al jarenlang onder vuur binnen de EU, onder meer omdat het de rechtsstaat en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht onvoldoende zou respecteren. Ook de persvrijheid laat er te wensen over, en de rechten van allerlei minderheden zouden ze systematisch met de voeten treden. In september vorig jaar publiceerde de commissie Burgerlijke Vrijheden, Justitie en Binnenlandse Zaken van het EP nog een vernietigend rapport over het land.

Poetin-pad

In de resolutie van gisteren wordt nog eens gewezen op het feit dat de Hongaarse regering intussen al drie jaar lang nooddecreten blijft uitvaardigen, waarbij ze onder meer de oorlog in Oekraïne als weinig geloofwaardig excuus gebruiken. En hoewel het regime in Boedapest al enkele jaren onder verscherpt EU-toezicht staat in het kader van de zogenaamde artikel 7-procedure, is er in de praktijk maar bitter weinig veranderd volgens de parlementsleden van de Europese Commissie.

Op een persconferentie eerder deze week schuwden de indieners de grote woorden niet. Volgens het groene Engelse Europarlementslid Gwendoline Corfield begeeft Orban zich zonder meer op het Poetin-pad. Onder meer met een nieuwe wet die de kinderrechten moet beschermen, maar die vooral de LGBTQ-gemeenschap in Hongarije zou viseren. Ironisch genoeg werd die wet intussen opnieuw ingetrokken. Daarnaast blijft er ook grote bezorgdheid over de corruptie en de besteding van Europees geld in het land.

Hongarije krijgt tot vandaag de grootste Europese fondsen. ‘Maar het land is anno 2023 geen democratie meer’, vindt het socialistische Nederlandse Europarlementslid Thijs Reuten. ‘Ik sprak vorige week nog in Boedapest met tal van journalisten en NGO-vertegenwoordigers en zij voelen zich in de steek gelaten. De tijd van goede gesprekken met Orban is wat ons betreft definitief voorbij. Je kan de EU niet blijven gebruiken als een cash-machine en tegelijk alle Europese waarden aan je laars lappen.’

Lege doos

Mocht de Europese raad het EP volgen, dan zou het de allereerste keer zijn dat een land het voorzitterschap van de Raad van de EU niet krijgt. Het EP begeeft zich met die resolutie dus op volledig onbekend terrein. Europees Parlementslid Hilde Vautmans, die namens Open VLD in de commissie Burgerlijke Vrijheden, Justitie en Binnenlandse Zaken zetelt, motiveert de steun van de liberale Renew-fractie voor de resolutie: ‘Als voorzitter van de Raad van de EU spreek je namens alle lidstaten. Die taak kan Hongarije nu duidelijk niet vervullen. De Europese Unie kan niet worden geleid door een autocratische leider, die anti-LGBTQ-wetgeving doorvoert en week na week zijn vriendschap met Poetin betoont. Het beschermen van fundamentele rechten en de rechtsstaat kan niet gegarandeerd worden onder Hongaars leiderschap’.

Maar de kans dat de Europese staatshoofden en regeringsleiders het Europees Parlement volgen is bijzonder klein. Voorlopig kwam er enkel uit Duitsland de mededeling: ‘We verwachten dat de Raad ernstig luistert naar de bezorgdheden van het Parlement en een adequate oplossing uitwerkt om de fundamentele waarden van de EU te beschermen’. Concreet stellen de parlementsleden voor om van het Hongaarse voorzitterschap zoveel mogelijk een lege doos te maken, zodat Orban dat momentum niet kan misbruiken voor zijn eigen politieke agenda. De Hongaarse minister van Justitie Judit Varga maakt eerder deze week dan weer weinig woorden vuil aan de resolutie: “Praten over de opschorting van het Hongaarse EU-voorzitterschap is complete onzin’.

Puigdemont

Dat er best wat te zeggen valt over de rechtsstaat in Hongarije staat als een paal boven water. Dat de persvrijheid er voor verbetering vatbaar is, lijdt ook weinig twijfel. Toch blijft de ijver waarmee tal van Europese parlementsleden zich nu uitsloven voor de rechtsstaat in Hongarije verbazen. Toen de toenmalige Catalaanse minister-president Carles Puigdemont enkele jaren geleden zijn geboorteland in allerijl moest ontvluchten omdat hij vreesde dat het Spaanse gerecht hem voor jaren de cel in zou draaien, bleef het op enkele uitzonderingen na oorverdovend stil op de banken van datzelfde Europees Parlement.

Ook nadat Puigdemont later zelf tot lid van datzelfde Parlement werd verkozen. En toen de Spaanse politie in het najaar van 2017 vreedzame betogers én deelnemers aan een volstrekt democratisch referendum in Barcelona met ongezien geweld in elkaar sloeg, keek de EU nadrukkelijk de andere kant op. Het ging toen, zo heette het officieel, om een ‘Spaanse binnenlandse aangelegenheid’. Zo bruin als het Spaanse gerecht en de Spaanse veiligheidsdiensten heeft het Orban-regime het nog lang niet gebakken.