Driewegrace Nederlandse verkiezingen: VVD, PVV en BBB

De liberalen, verenigd links en een nieuwe agrarische partij BBB staan ​​gedeeld op de eerste plaats.

De Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen in november lijken een race tussen drie partijen te worden, VVD, PVV en BBB.

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) van demissionair premier Mark Rutte staat nek aan nek in de peilingen met de conservatieve Boeren-Burgerbeweging (BBB) ​​en een gezamenlijke lijst van PvdA en Groenen. Alle drie hebben ze tussen de 15 en 18 procent steun.

De nationalistische PVV van Geert Wilders staat in de peilingen op de vierde plaats met 9 tot 12 procent. Tien andere partijen zitten onder de 7 procent.

Dat maakt het moeilijk voor te stellen dat een coalitieregering niet minstens twee van de drie grootste partijen omvat. De VVD (waarvan ik lid ben) moet misschien kiezen tussen een coalitie met rechts of links. Beide vormen risico’s. Ofwel zou een derde en waarschijnlijk een vierde partij nodig hebben voor de meerderheid.

Timmermans keert terug naar huis

Het onverwachte aftreden van Rutte na dertien jaar aan de macht en zeventien jaar als liberale partijleider zette de plannen voor een linkse fusie in een stroomversnelling. Frans Timmermans, de Nederlandse EU-commissaris, is verreweg de meest populaire kandidaat om een ​​verenigde PvdA-Groene lijst te leiden.

De laatste keer dat Labour een verkiezing won, was in 1998. In 2010 en 2012 kwam het respectievelijk één en drie zetels tekort op Rutte.

Dilan Yeşilgöz, de demissionair minister van Justitie, is door de VVD voorgedragen om hem op te volgen. Als ze wint, kan ze de eerste vrouw van Nederland en de eerste in het buitenland geboren premier worden.

De BBB heeft nog geen premierskandidaat. Het won de provinciale verkiezingen in maart en trok kiezers die zich verzetten tegen bezuinigingen op de veehouderij om de ammoniakvervuiling terug te dringen weg bij de christen-democraten en kleinere rechtse partijen. Leider Caroline van der Plas heeft gezegd dat ze niet geschikt is voor de rol.

Centrale partijen in de war

De christen-democraten moeten nog een nieuwe leider vinden. Noch Wopke Hoekstra, demissionair minister van Buitenlandse Zaken, noch Hugo de Jonge, demissionair minister van Volkshuisvesting, zijn geïnteresseerd. Hun partij domineerde de Nederlandse politiek tussen het einde van de Tweede Wereldoorlog en 2010, toen Rutte aan de macht kwam. Het peilt nu naar een magere 3 tot 5 procent.

Klimaatminister Rob Jetten zou D66 overnemen, dat sinds 2017 samen met Rutte en de christen-democraten regeert. Sigrid Kaag, de huidige lijsttrekker en demissionair minister van Financiën, stapt op nadat zij en haar familie talloze doodsbedreigingen hebben ontvangen. Uit peilingen blijkt dat D66 tweederde van zijn kiezers zou verliezen, velen aan een PvdA-Groene lijst.

Labour-Groen zou ook kiezers weg kunnen lokken van de dierenrechtenpartij en de extreem-linkse socialisten.

Dilemma voor de VVD

De peilingen zullen vrijwel zeker veranderen. Slechts een derde van de Nederlandse kiezers is loyaal aan een partij. 10 tot 20 procent besluit pas in de laatste dagen voor de verkiezingen.

De huidige cijfers leveren zonder de VVD geen realistische meerderheid op. Zelfs een coalitie van alle centrumlinkse partijen, inclusief D66 plus de christen-democraten, schiet tekort.

Het is onwaarschijnlijk dat de BBB zich aansluit bij een linkse coalitie. Die partijen staan ​​ver uit elkaar over alles, van asiel en landbouwhervorming tot klimaatbeleid en energie.

VVD en BBB delen plannen voor asielhervorming. Conservatieven in de VVD zouden een coalitie met de BBB ook zien als een kans om bezuinigingen op landbouwbedrijven en de overgang van Nederland naar schone energie uit te stellen. Maar het zou de steun van de Partij voor de Vrijheid van Wilders nodig hebben, en velen in de VVD verwijten hem nog steeds dat hij in 2012 de meest rechtse regering ooit van Nederland heeft opgeblazen vanwege bezuinigingen.

Een ‘paarse’ coalitie met PvdA en D66 zou de landbouw- en energiehervormingen op schema houden, maar zou de VVD kunnen dwingen haar plannen voor een restrictiever asielbeleid op te schorten. Het zou ook kleinere, waarschijnlijk linkse partijen voor een meerderheid nodig hebben, wat een risico is. De VVD verliest rechtse kiezers aan de BBB en Wilders.