De vrijheid van meningsuiting is niet zonder gevaar.
Het geeft allerlei idioten de kans om de meest baarlijke nonsense te verspreiden, louter en alleen omdat iemand die doorgaat voor ‘expert’, of ‘autoriteit’, het verkondigt. Milgram’s experimenten, en tal van andere, soortgelijke onderzoeken, toonden aan dat mensen tot de meest verschrikkelijke dingen in staat zijn als een ‘Witte Jas’ ernaar zit te kijken, en niet ingrijpt. ‘Authority Bias’. Over die experimenten heb ik in het verleden al uitvoerig geschreven, en ik heb de lezers van dit blog verwezen naar de werken van Elias Canetti, Hannah Arendt en anderen die de opkomst bestudeerden van ‘Massa’s’ die vervolgens de meest verschrikkelijke dingen deden uit naam van een ‘meme’.
In het hier en nu zien we overal mensen blind en doof achter de meest grote onzin aan hollen, zonder zich af te vragen of dat wat hen wordt verteld wel juist is. We zijn daar allemaal kwetsbaar in. Zeker nu ‘AI’ mogelijkheden biedt om bewegende beelden volkomen echt te laten lijken. Ik kwam daar gisteren een voorbeeld van tegen op ‘X’, op een account dat ik volg met pro-Russische berichten die je anders nergens tegenkomt.
Een videoclip toonde de woordvoerder van het ‘Witte Huis’, die als antwoord op een vraag van een journalist stelde dat de Verenigde Staten ten tijde van de Tweede Wereldoorlog aan de zijde van Oekraïne had gestreden tegen de Duitsers en het Rusland van Stalin. En dat ‘Berlijn’ verslagen was, maar ‘Moskou’ nog niet. Een ‘Fake’-filmpje, maar niet van echt te onderscheiden. Gelukkig verwijderde de eigenaar van dat account dat filmpje toen hem duidelijk werd gemaakt dat het ‘satire’ was, en bood hij zijn excuses aan. Zoals het hoort. Je kunt een fout maken, zonder fout te zijn.
Dat ‘satire’ verkeerd begrepen kan worden als het uit de ’satirische’ context wordt gehaald, daar zijn talloze voorbeelden van, en niet alleen op de ’Sociale Media’-platforms. Daar is het beschamend om te moeten toegeven dat men niet meteen zag dat het ‘fake’ was, maar goede ‘satire’ heeft die kwaliteit om mensen op het verkeerde been te zetten, of met zichzelf te confronteren. Ernstiger wordt het als iets opzettelijk wordt gebracht als een serieus bericht, om mensen om de tuin te leiden.
Te verblinden waardoor ze niet zien hoe het werkelijk zit, of boos te maken, of blij vanwege successen die er niet zijn. De ene keer door ‘halve waarheden’ te verkondigen, waar ik in mijn bijdrage van gisteren nog trachtte te laten zien waarom een focus op ‘werk’ als graadmeter voor de stand van de economie je blind maakt voor de realiteit, met potentieel gekmakende consequenties, maar ook, helaas, door volledig verzonnen ‘feiten’ de wereld in te sturen. Je kunt lang wachten tot degenen die zich daar schuldig aan maken het bericht verwijderen en hun excuses aanbieden.
In een ideale wereld zou ‘Fact Checking’ kunnen werken, maar niet waar de ‘Fact Checker’ het eigen gelijk erdoor tracht te drukken, met niet veel meer dan ‘consensus’ binnen zijn of haar eigen ‘peer-group’ als basis, of zelfs bereid is bepaalde ‘ongemakkelijke’ feiten, maar niettemin feiten, buiten beeld te drukken, danwel ‘fake’ berichten van ‘experts’ en ‘autoriteiten’ niet te verwijderen, omdat het ‘experts’ en ‘autoriteiten’ zijn.
Het grootste gevaar van zo’n systeem met ‘Fact Checkers’ is dat de nieuws-consument een vals gevoel van veiligheid wordt geboden, en men meent dat zelf nadenken en controleren niet langer nodig is, want de ‘Fact Checker’ heeft dat al gedaan. In een wat verder verleden waren er zekere publicaties en zenders die algemeen beschouwd werden als ‘betrouwbaar’, ook al weten we nu wel dat ook daar zo nu en dan een scheve schaats werd gereden, of een oogje dicht werd geknepen, en bepaalde ‘ongemakkelijke’ feiten simpelweg niet werden doorgegeven.
De vrijheid van meningsuiting dient deels als een opening naar ‘leken-controle’, waar ‘experts’ en ‘autoriteiten’ een té grote broek aantrekken, waarop de ‘leken’ hen er op kunnen wijzen dat de Keizer geen kleren aanheeft. En deels als een waarschuwing voor de ‘consument’ dat leugens en bedrog gangbaar zijn, en niet beperkt tot zuivere criminelen, terwijl er aan sommige zienswijzen meerdere kanten zitten, de ‘werking’ en de ‘bijwerkingen’, waar de enthousiasteling die helemaal blij wordt van het verkopen van die zienswijze, vanwege de ‘werking’, de ‘bijwerkingen’ niet vermeldt, of zelf niet eens heeft opgemerkt.
Dat mensen die in 2014 niet konden, of niet wilden zien dat er aan een geslaagde staatsgreep, en opschorting van de grondwet in Oekraïne consequenties kleefden die ons nog lelijk in de kuif konden pikken ‘down the line’, dat is helder. Waarom ze dat niet konden, of wilden zien is voer voor psychologen, en per geval zal het antwoord anders zijn. Feit is dat de kritische stemmen, die er beslist waren, uiteindelijk werden overstemd of weggedrukt door mensen met een groter ‘bereik’, ook al sprak Nederland zich destijds nog wel uit tegen het door de regering gewenste, en er uiteindelijk ook domweg doorgedrukte ‘associatieverdrag’.
Van 2014 naar nu, tien jaar later, beweegt ons besef van wat waar is, en wat niet, zich niet noodzakelijk in een rechte lijn. En als vervolgens de vlam in de pan slaat in dat land wanneer Poetin zijn in 2007 reeds voorspelde ‘Tot Hier en Niet Verder’ (Red Line) handen en voeten geeft, na acht jaar en 14.000 doden te hebben gewacht op de effectuering van het ‘Minsk-akkoord’, het bereikte compromis na een bloedige burgeroorlog die direct volgde op die staatsgreep, die tot doel had Oekraïne in te lijven als NAVO-land, staat bij velen de ‘klok’ alweer op ‘nul’.
Inmiddels zijn we ruim twee jaar, en iets van 600.000 doden en onmetelijk veel schade verder, en valt over het aantal voorbeelden van halve waarheden en complete leugens ter ondersteuning van de oorlogsinspanning niet meer heen te kijken.
Soms blijft het hangen op ‘enerzijds’ en ‘anderzijds’, met verschillende ‘lezingen’ van wat feitelijk bewezen is, zoals ‘Bucha’, met één ‘kamp’ die de Russen de schuld geeft, en een andere ‘kamp’ die meent dat het gaat om een ‘False Flag’ operatie van (elementen binnen) de veiligheidsdienst van Oekraïne, en/of een ‘belanghebbend’ NAVO-land, enigszins vergelijkbaar met de schutters die op de ‘Maidan’ een bloedbad aanrichtten, schietend vanaf een gebouw dat in handen was van de demonstranten, maar zowel demonstranten dodend als agenten, om de vlam in de pan te laten slaan en die staatsgreep erdoor te kunnen drukken.
Of ‘Northstream’. In andere gevallen kun je achteraf zonder omhaal stellen dat iets totale onzin was, zoals de ‘belofte’ dat Rusland snel door haar munitie heen zou zijn, dat ze geen ‘chips’ hadden voor hun raketten en koelkasten bij mensen weghaalden om die te plunderen, dat het Russische leger uit louter ongemotiveerde militairen bestond, en dat de dagen van Poetin geteld waren omdat hij zich totaal had verkeken op die oorlog.
Degenen die ons die sprookjes verkochten zullen veelal gewoon mensen die zij zelf zagen als ‘expert’ of ‘autoriteit’ hebben nageblaat. En dat gaat veel verder dan menigeen zich zal realiseren. Ook iemand als Rutte wéét niks, en moet afgaan op wat hem wordt verteld door degenen die hem ‘Briefen’. Waar dat Nederlandse geheime diensten of militairen zijn, wéten die ook niks. Ze moeten afgaan op wat hun collega’s binnen de NAVO hen vertellen. Maar op zeker moment maken mensen op sleutelposities keuzes op basis van onjuiste informatie en analyses die niet veel meer zijn dan ‘gebakken lucht’. Milgram.
Of Zimbardo’s ’Stanford Prison Experiment’. Zimbardo rapporteerde naderhand dat hij zich totaal had verkeken op de kwetsbaarheid van degenen die aan hem moesten rapporteren, terwijl hij op een terras in de zon, op afstand, de ontwikkelingen in kaart bracht voor zijn studie. Op zeker moment gaat alles schuiven doordat zelfs de ‘insiders’ geen onderscheid meer kunnen maken tussen wat wáár is, en wat ‘spel’. En dan zijn de rapen gaar. Levenslange trauma’s.
De rol van propagandisten is om de moed erin te houden, ook al klotst het bloed tegen de plinten, liggen alle steden in puin, en kun je je niet meer concentreren door het geluid van de inslagen pal naast je bunker. Als de beleidsmakers de eigen propaganda gaan geloven, dan is Leiden in last. In die fase zitten we nu. De beleidsmakers denken te beschikken over machtige legers, grote arsenalen wapens en munitie, soldaten die het gras op willen vreten om ‘Moskou’ te bereiken, en daarna door te stoten naar ‘Beijing’, terwijl onderweg ’Teheran’ nog wordt ingenomen, maar iemand moet tegen hen zeggen: ’STOP!’ Het is een droom.
De Keizer is naakt. Houd hiermee op. Maakt niet uit of je ‘Fact Checkers’ zeggen dat je op de goede weg bent. Al die mensen die bereid zijn de stroomstoten op te voeren zolang de demente ‘Witte Jas’ in de hoek niks zegt zijn geen medestanders, maar apathische proefkonijnen die helemaal niet weten waar je mee bezig bent, of wat het doel is van het beleid.
Ik zie een posting van Ollongren langskomen die een morbide tentoonstelling met haar aanwezigheid luister bijzet, waar we foto’s kunnen bewonderen van jonge mensen uit Oekraïne die aan het front gestorven zijn, en geen ‘diploma’ zullen halen, en ik zie haar met Kaja Kallas lachen op wéér een ‘receptie’ met een glas ‘bubbels’ in de hand, terwijl ze druk zijn met pogingen de oorlog in Oekraïne nog te verlengen, en nóg meer jonge mensen de kans te ontnemen om een ‘diploma’ te halen. Hans Christian Andersen is een literaire dwerg vergeleken bij die sprookjesvertellers.
Onwillekeurig moet ik denken aan die ‘vrouwonvriendelijke’ witz: ‘Mijn leven is net een sprookje; elke keer als ik thuiskom zit die heks op de bank!’ Kallas, Ollongren, Rutte, Stoltenberg, Blinken, Nuland, meldt je aan voor dienst aan het front, en blijf niet op je terrasje aantekeningen maken ten bate van je studie en carrière. Of wordt wakker, en zie dat het een dystopische nachtmerrie is. Ik zeg het maar gewoon zoals het op mij overkomt, zolang ik daartoe nog het recht heb.