Amsterdam verandert vanaf vrijdag als eerste grote stad van Nederland grotendeels in een 30-kilometerzone. In Europa gingen veel andere steden Amsterdam al voor. Wat levert het op, en wat niet? ‘Ik verwacht een stuk minder ernstige of fatale ongelukken.’
Wat verandert er vrijdag?
Een verkeersrevolutie, zo mag je de nieuwe maximumsnelheid op de meeste Amsterdamse wegen best noemen, zegt Walther Ploos van Amstel, verkeersdeskundige van de Hogeschool van Amsterdam. ‘De auto wordt getemd.’ Vanaf vrijdag mag je op 80 procent van de Amsterdamse wegen maximaal 30 kilometer per uur rijden. In meer gemeenten is de snelheid in delen van de bebouwde kom al beperkt, maar Amsterdam is de eerste grote stad die het zo grootschalig aanpakt.
Afgelopen weken zijn duizenden nieuwe verkeersborden neergezet. Nu zitten er nog stickers op, maar in de nacht van donderdag op vrijdag worden die verwijderd. Op een aantal wegen mag straks nog wel 50 kilometer per uur worden gereden, dit zijn bijvoorbeeld belangrijke verkeersaders. Ook gelden er op sommige wegen uitzonderingen voor bussen en trams.
Waarom deze maatregel?
Door de maximumsnelheid in het grootste deel van de stad te verlagen, hoopt Amsterdam het aantal ernstige verkeersongevallen te verminderen en de leefbaarheid te vergroten. Eerder bleek dat tweederde van de Amsterdammers zich onveilig voelt in het verkeer. Dit komt overigens niet alleen door de auto; ook de vele fat- en e-bikes bezorgen veel bewoners een onbehaaglijk gevoel.
Daarnaast stijgt het aantal ernstige verkeersongelukken weer, na jaren van daling. Volgens de politiecijfers zijn het er dagelijks drie. ‘Dat is waarschijnlijk een onderschatting, momenteel inventariseert ook de ambulance op ons verzoek het aantal verkeersongevallen. Ik heb de eerste resultaten al gezien, en die cijfers zijn schrikbarend veel hoger’, aldus verkeerswethouder Melanie van der Horst (D66).
Die stijging komt door de toenemende drukte in de stad. Van der Horst: ‘Daardoor neemt het aantal onveilige situaties toe.’ De prognose is bovendien dat er de komende 25 jaar 250 duizend Amsterdammers bijkomen. Ook het aantal mensen dat naar de stad komt om te werken stijgt met 200 duizend.
Om de stad leefbaar te houden, moeten er volgens Van der Horst ‘stevige keuzes’ worden gemaakt. Wat het stadsbestuur betreft betekent dat meer ruimte voor fietsers, voetgangers, groen en het openbaar vervoer, en minder ruimte voor de auto. ‘Dit is daarin een eerste belangrijke stap.’
Wat is het effect op de verkeersveiligheid?
Andere Europese steden, zoals Brussel, Oslo en Helsinki, gingen Amsterdam al voor. Net als grote delen van Groot-Brittannië. ‘Het aantal verkeersongevallen nam daar met 24 tot 64 procent af’, zegt verkeersdeskundige Ploos van Amstel.
Hij verwacht niet zo’n grote daling voor Amsterdam. ‘Brussel was bijvoorbeeld echt een autostad, daar was het verschil heel groot. Amsterdam is een fietsstad. Ik verwacht wel een stuk minder ernstige of fatale ongevallen. Immers: als je geraakt wordt door een auto die 50 kilometer per uur rijdt, is de kans groot dat je dood bent. Bij een botsing met 30 kilometer per uur, beland je eerder in het ziekenhuis.’
Maar, zegt hij, ‘zo’n 70 tot 80 procent van de ongevallen met letsel blijf je houden, want die worden veroorzaakt door fietsers.’ Wat hem betreft moet het stadsbestuur daarom meer maatregelen nemen. ‘Neem alleen al het fietsgedrag: veel fietsers razen voorbij met een koptelefoon op, zonder licht en met een telefoon in de hand.’
Eerder pleitten tientallen gemeenten, waaronder Amsterdam, al voor strengere, landelijke regels voor e-bikes: ze willen een maximumsnelheid op fietspaden en een opvoerverbod. ‘We kiezen er ook voor om meer wegen te maken waar de auto te gast is en de fietser ruim baan krijgt’, voegt wethouder Van der Horst toe. ‘Daar zitten fietsers met verschillende snelheden elkaar niet zo snel in de weg.’
Zijn er nog meer effecten te verwachten?
Buiten verkeersveiligheid, is het allerbelangrijkste effect: minder geluid op straat. ‘Het scheelt naar verwachting 1,5 tot 6 decibel’, zegt Ploos van Amstel. ‘Het wordt écht stiller op straat.’
Hoe worden de nieuwe regels gehandhaafd?
Naast 4.500 nieuwe verkeersborden, neemt de gemeente nog een aantal maatregelen. Zo wordt op smallere 30-kilometerwegen de middenlijn weggehaald. Hierdoor zijn weggebruikers geneigd voorzichtiger te rijden, aldus Van der Horst. Brede wegen, die uitnodigen tot hoge snelheid, worden ‘optisch versmald met een overrijdbare middenstrook’.
Ook worden snelheid, incidenten en veiligheidsrisico’s gemonitord. ‘Op basis daarvan kijken we na een paar maanden of op risicovolle plekken extra maatregelen moeten worden genomen’, zegt Van der Horst.
In Amsterdam-Noord start de gemeente bovendien begin volgend jaar een pilot met een ‘spaarpaal’: wie zich aan de maximumsnelheid houdt, krijgt een punt. ‘Met die gespaarde punten kunnen de bewoners iets extra’s voor hun buurt organiseren.’