Biden’s gevaarlijke blunder

Met het besluit van Biden om Jemen te bombarderen hebben westerse landen een verhoogd risico op aanvallen op de luchtvaart, energie, scheepvaart en infrastructuur in de regio (en daarbuiten) aanvaard.

De Amerikaanse president Joe Biden kwam onder vuur te liggen van mede-democraten omdat hij luchtaanvallen uitvoerde op Houthi-doelen in Jemen zonder goedkeuring van het Congres. Hij werd ook op sociale media bekritiseerd, waarbij verschillende gebruikers een oude tweet oppikten waarin hij zijn belofte om “niet terug te gaan naar eindeloze oorlogen” onder de loep nam.

As President, I will use military power responsibly and as a last resort. We will not go back to forever wars in the Middle East. #DemDebate

— Joe Biden (@JoeBiden) February 8, 2020

Joe “We Will Not Go Back To Forever Wars In The Middle East” ging dus terug naar de eeuwige oorlogen in het Midden-Oosten en bombardeerde donderdagavond Jemen.

De mainstream media vertellen ons dat zodra de Houthi’s de scheepvaart in de Rode Zee begonnen aan te vallen, een Amerikaanse represaille onvermijdelijk was. Volgens onze demissionaire minister-president was de nachtelijke luchtaanval “een chirurgische operatie, heel precies gericht op het vermogen van de Houthi-rebellen om die aanvallen te doen”. Rutte benadrukt dat een vrije doorvaart “een principiële kwestie” is en belangrijk voor Nederland als handelsnatie. We zien hier bij hem misschien wel een afgestoft VOC-gevoel opkomen.

De VS hebben een multinationale marine-taskforce samengesteld om te reageren op de dreiging voor de scheepvaart in de Rode Zee. Maar tot nu toe hebben deze inspanningen beperkte effecten gehad en – in een steeds volatieler Midden-Oosten – raken de opties op. Operatie Prosperity Guardian, zoals de taskforce heet, is er nog niet in geslaagd Houthis af te schrikken, noch het aantal aanvallen voldoende te beperken om het vertrouwen in de Rode Zeeroute binnen de scheepvaartsector te herstellen.

De rebellen hebben niet geaarzeld om hun aanvalsmethoden te innoveren en te diversifiëren om druk uit te oefenen op handelsnaties. Naast drones en raketten uit de lucht maken ze bijvoorbeeld recentelijk ook gebruik van maritieme drones.

De Amerikaanse marine vaart – net als die van andere landen – onder de vlag van vrijhandel (vandaar de verwijzing van Mark Rutte naar Hugo de Groot). Elke vorm van handel vereist veilige scheepvaartroutes. Het verkeer op het Suezkanaal is met ongeveer 25% gedaald. Ongeveer 10% tot 12% van de mondiale handel passeert de Rode Zee.

Het probleem met Rutte’s denkwijze (en dat van zijn opperbevelhebber Biden) is dat het een rechtvaardiging voor een militaire actie verwart met een strategie die het gewenste resultaat oplevert. Het beschouwt een keuze als iets onvermijdelijks, en versterkt vervolgens, wanneer men ervan overtuigd is dat er geen alternatief is, een verliezende handelwijze wanneer de keuze niet het gewenste resultaat oplevert en in plaats daarvan alles erger maakt.

Er is altijd een keuze als het gaat om het gebruik van geweld. Zelfs wanneer een andere partij het eerste schot heeft gelost, is er niets onvermijdelijks aan militaire actie. Denk bijvoorbeeld terug aan de Indiase regering die in reactie op de aanslagen in Mumbai in 2008 koos voor terughoudendheid in plaats van uit te halen met militaire represailles, en dat was duidelijk de verstandigste handelwijze. De Houthi-aanvallen op de commerciële scheepvaart zijn in vergelijking relatief klein en triviaal, maar de VS en hun bondgenoten kozen ervoor om geweld te gebruiken in plaats van andere mogelijke alternatieven te onderzoeken.

Het escaleren van de situatie is een overdreven reactie gezien de beperkte kosten die de Houthi-aanvallen tot nu toe hebben opgeleverd. De VS en hun bondgenoten hebben het probleem dat door Houthi-aanvallen wordt veroorzaakt overdreven: feit is dat de Houthi-aanvallen op de scheepvaart niet bijzonder effectief zijn geweest, noch een groot economisch probleem vormen.

Hoewel de oorspronkelijke aanvallen niet veel schade hebben aangericht, zouden de komende represailles aanzienlijk meer schade kunnen aanrichten. Iedereen, inclusief Amerikaanse functionarissen, erkent dat de VS/VK-aanvallen toekomstige Houthi-aanvallen niet zullen stoppen, en de meeste mensen verwachten dat de Houthi’s hun aanvallen zullen intensiveren en verbreden.

Ze hebben zelfs verklaard dat alle Amerikaanse en Britse belangen nu “legitieme doelen” zijn na de aanvallen van gisteravond. De aanvallen hebben niet alleen Amerikaanse matrozen en schepen in de omgeving in gevaar gebracht, maar hebben mogelijk al het Amerikaanse personeel in de hele regio in nog groter gevaar gebracht.

Ondertussen kost de maritieme reactie de deelnemende landen veel geld. Gezien de kosten van grond-luchtraketten die door westerse marines worden gebruikt om veel goedkopere Houthi-drones te vernietigen, is de kosten-batenverhouding negatief, hoewel dit geen rekening houdt met de kosten van een schip en zijn lading. Maar het afschrikken van Houthi-aanvallen is net zo lastig omdat politiek gemotiveerde strijders bereid zijn deel te nemen aan dodelijke gevechten en niet bang zijn voor militaire of politieke escalatie in de regio.

Luchtaanvallen brengen verdere risico’s met zich mee van regionale escalatie, waardoor bijvoorbeeld andere landen in de regio, zoals Iran en Saoedi-Arabië, bij het conflict worden betrokken. Houthi’s en hun aanhangers zouden zelfs tevreden kunnen zijn als de oorlog in Gaza verder escaleert. Verder kan ook Rusland profiteren van elk scenario waarin de westerse aandacht en middelen zouden worden weggetrokken van Oekraïne.

Westerse regeringsleiders lijken niet te hebben nagedacht over wat er daarna komt als de Houthi’s zich niet laten afschrikken en in plaats daarvan hun aanvallen uitbreiden. De Amerikaanse president heeft in zijn verklaring van gisteravond de deur opengelaten voor verdere aanvallen in Jemen, en vermoedelijk zal hij onder druk staan om de dreiging waar te maken om meer aanvallen te gelasten.

Biden heeft zichzelf en de VS dwaas genoeg in een slechte positie gebracht waarin hij zich genoodzaakt zal voelen verder te escaleren om steun te geven aan dreigementen die hij nooit had mogen uiten, uit angst om ‘zwak’ over te komen. Natuurlijk is er niets zwakker dan je toevlucht nemen tot geweld als je het niet hoeft te doen.

De VS hebben ook nagelaten rekening te houden met de politieke gevolgen van het gebruik van geweld in naam van het beschermen van de (eigen) handel(sbelangen), terwijl de oorlog in Gaza voortduurt met zijn onvoorwaardelijke steun. De VS voeden een gruwelijke oorlog en steunen een beleid van collectieve bestraffing tegen twee miljoen mensen, maar de geringste onderbreking van de ‘vrije handelsstroom’ is voor westerse regeringsleiders zó ondraaglijk dat het reden is om geweld te gebruiken.

Oorlogsmisdaden, meer dan 16.000 burgerslachtoffers en het gebruik van honger als wapen zijn niet genoeg om de regering-Biden de wapenstroom naar één van haar klanten te laten stoppen, maar het dwingen van commerciële schepen om een andere route te nemen is onbegrijpelijk en verdient straf. Hoe denkt de regering-Biden dat dit er voor de rest van de wereld uitziet? Hoe worden de Amerikaanse belangen bevorderd en veiliggesteld door andere landen medeplichtig te maken aan massamoorden, gedwongen ontheemding en door de mens veroorzaakte hongersnood, terwijl westerse regeringsleiders zich druk maken over het belang van open scheepvaartroutes?

Misschien wel het meest absurde aan de aanslagen in Jemen is dat de VS en Groot-Brittannië (en in hun kielzog ook Nederland) de Houthi’s precies de confrontatie geven die ze wensen. Ze gedijen door conflicten, en elke nieuwe ronde van conflicten heeft hen in een relatief sterkere positie gebracht dan voorheen. Hun aanvallen op commerciële schepen als reactie op de oorlog in Gaza hadden hen in eigen land al een impuls gegeven, omdat hun acties erg populair waren, en nu zullen Amerikaanse en Britse aanvallen hen waarschijnlijk nòg een impuls geven.

In plaats van hen ervan te weerhouden nog meer aanvallen te lanceren, hebben de Amerikaanse en Britse aanvallen hen in de kaart gespeeld. Het meest frustrerende hieraan is dat het allemaal volkomen duidelijk was voor de mensen die ook maar een beetje over Jemen weten, maar dat het Westen kennelijk geen aandacht aan deze mensen besteedt.

De grenzen van de luchtmacht – en van de technologie in bredere zin – werden gedemonstreerd in de mislukkingen van Israël in de Libanonoorlogen van 1993, 1996 en 2006, en in de talrijke oorlogen tegen Gaza. Zelfs in de huidige oorlog vuurt Hamas nog steeds raketten af op Tel Aviv. De grenzen van de luchtmacht werden met name aangetoond in de Zes Sa’ada-oorlogen van 2004-2011, waarin Ansar Allah (Houthi) vocht tegen de Jemenitische regering, die werd gesteund door de Saoedische luchtmacht.

Deze grenzen werden opnieuw aangetoond tijdens de Jemenitische burgeroorlog van 2015-2023 en de oorlog met Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Bij de oorlog van 2015-2023 was Saoedi-Arabië betrokken bij het gebruik van Amerikaanse vliegtuigen, adviseurs, trainers, bommen, onderhoudsteams en inlichtingendiensten. Ansar Allah won niet alleen, maar breidde gaandeweg ook hun militaire capaciteiten aanzienlijk uit.

De Houthi’s overleefden meer dan zeven jaar van intense, door de VS gesteunde Saoedische bombardementen, invasie en bezetting van de Emiraten, en een belegering die Jemen tot een hel op aarde maakte. De Emirati-marine droeg anno 2017 zelfs “bij aan het openhouden van de vitale Bab al-Mandab-waterweg die de Rode Zee met de Arabische Zee verbindt” tegen Houthi-raketten, zoals de Carnegie Endowment destijds stelde. En kijk eens waartoe de Houthi’s momenteel nog in staat zijn!

Jemen heeft een oorlog meegemaakt die zó gruwelijk was dat zelfs degenen die in de regering-Obama dienden, die de Amerikaanse bijdrage aan de oorlog in Jemen begon als troostprijs voor de Saoedi’s en de Emiraten voor het nucleaire akkoord met Iran, in 2018 eisten – toen er een Republikein in het Witte Huis zat – dat er een einde komt aan die Amerikaanse bijdragen.

Onder hen bevonden zich de huidige minister van Buitenlandse Zaken Tony Blinken, de huidige nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan, de huidige VN-adviseur en ambassadeur Linda Thomas-Greenfield, de huidige directeur van de nationale inlichtingendienst Avril Haines, de huidige USAID-beheerder Samantha Power, de huidige adjunct-directeur van de CIA David Cohen, de huidige stafchef van het Pentagon Kelly Magsamen, en we kunnen nog wel even doorgaan. Wat hebben ze ‘aangedrongen om te beëindigen’?

Het aantal burgerslachtoffers is enorm gestegen, met een stijging van 164% alleen al tussen juni en september van dit jaar. Er zijn nog steeds dodelijke aanvallen op burgers, onder meer op markten, bruiloften en schoolbussen. Door de havenstad Hodeidah te blokkeren verergerde de coalitie de humanitaire crisis door te verhinderen dat kritieke voedsel- en medische voorraden het Jemenitische volk bereikten.

De VN hebben gewaarschuwd voor massale hongersnood, aangezien hongersnood tot 14 miljoen mensen bedreigt. In plaats van medeplichtig te blijven aan de ergste humanitaire crisis ter wereld, zouden de Verenigde Staten het voortouw moeten nemen in de wereld bij het eisen van toegang en het verlenen van humanitaire hulp.

Het is onrealistisch om te geloven dat meer westerse bommen een substantieel verschil zullen maken. Het is juister om aan te nemen dat de Houthi een afgemeten escalatiebeleid zullen voeren dat bedoeld is om het doel van de door Iran geleide Verzetsas, namelijk het verdrijven van de VS uit de regio, te dienen. Het is ook juister om aan te nemen dat de Houthi hun aanvallen minstens enkele maanden en waarschijnlijk voor onbepaalde tijd zullen kunnen voortzetten.

De VS gaan deze confrontatie aan zonder strategie – wat op zichzelf al een slecht teken is. Iran is erin geslaagd een web rond Israël en de VS te spinnen, waar elke Amerikaanse of Israëlische actie een grotere escalatie riskeert die meer schade zou veroorzaken aan de scheepvaart, aan Amerikaanse militaire bases, aan Israël en aan de regionale positie van de VS. Dit komt overeen met de doelstelling van Iran om de VS uit West-Azië (de Levant en de Golf) te verdrijven.

Ondertussen zorgt de Israëlische binnenlandse politiek ervoor dat het de oorlog niet snel kan beëindigen, en de Amerikaanse binnenlandse politiek zorgt ervoor dat de VS Israël niet in de problemen kunnen brengen. Dit garandeert een geleidelijke escalatie.  In Jemen zal de campagne tegen aan Israël gelieerde scheepvaart niet stoppen. Elke militaire interventie die ervoor zorgt dat aanvallen van Ansar Allah willekeuriger worden en zich richten op regionale landen die gastland zijn voor de VS, is erop gericht de VS te dwingen Amerikaanse bases te sluiten.

De aanhoudende crisis is in het voordeel van Iran, omdat het een diepere kloof tussen de moslimwereld en de VS veroorzaakt, en omdat het de regionale positie van de VS verzwakt en aantoont dat het land een slechte veiligheidsgarantie biedt. De kans bestaat dat Ansar Allah  waarschijnlijk wraak gaat nemen op Amerikaanse aanvallen door schepen zonder onderscheid aan te vallen, onder meer door het leggen van zeemijnen, en de kans bestaat ook dat Amerikaanse bases in Bahrein, Qatar en mogelijk andere Golf-Arabische landen aangevallen worden.

De reputatie en regionale invloed van de VS staan op het spel. Als de VS de Houthi niet kunnen tegenhouden verliest het zijn claim als garant voor de vrije maritieme handel, en kan het niet beweren een supermacht te zijn. En als de VS tegen Iran optreden zou dit daarentegen het vermogen van de VS om Taiwan, Oekraïne en Israël te verdedigen verminderen, en daarmee ook een einde maken aan Irak en Afghanistan. Het zou ook Iraanse aanvallen op schepen in de Straat van Hormuz waarschijnlijker maken.

Het Westen blijft beweren dat ze een bredere oorlog willen voorkómen, maar door hun acties kiezen ze voor escalatie èn een bredere oorlog.