Sigrid Kaag in de Nederlandse politiek: ‘Ik was gechoqueerd, dit is Nederland dus’

Iets na middernacht werd bekend dat D66-leider Sigrid Kaag zich niet mengt in de strijd om het lijsttrekkerschap. “Het heeft een te zware wissel getrokken op mijn gezin,” liet de politica weten via haar woordvoerder. Kaag wordt ernstig bedreigd en zwaar beveiligd en dat valt haar familie zwaar.

Met de beslissing komt er een einde aan haar loopbaan in de Nederlandse politiek, waar zij in 2017 begon na een lange internationale carrière. In Nederland begon zij als minister voor Buitenlandse handel. Daarna leidde ze in 2021 een voor D66 succesvolle campagne. Haar partij werd met 24 zetels de op één na grootste.

Maar haar belofte van ‘nieuw leiderschap’ die zij als D66-leider deed, werd overschaduwd door een keur aan crises. Van burgers die de energierekening niet kunnen betalen en oorlog in Oekraïne tot boerenprotesten en woningnood. Begin 2022 ging zij de geschiedenis in als de eerste vrouwelijke minister van Financiën. In die rol was Sigrid Kaag bij alles de spil. Zij verdeelde het geld. En stuurde daarmee op alle dossiers. Maar daarmee zat ze ook altijd volop in de wind.

‘Plekje in de hel’

De D66-leider was geliefd én verguisd, zwaar bedreigd én bewierookt. Een netelige kwestie voor haar was die rond de inmiddels opgestapte D66-prominent Frans van Drimmelen. Hij werd beschuldigd van het stalken en bedreigen van een vrouwelijke D66-medewerker. Die affaire heeft het vertrouwen in politiek leider Sigrid Kaag flink aangetast. D66’ers vinden dat ze te lang wachtte met reageren. Dat mondde uit in een van de pijnlijkste persconferenties uit de recente parlementaire geschiedenis. De kritiek was fors, juist ook omdat zij zelf in navolging van oud-minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright had gezegd dat er ‘een plekje is in de hel’ voor vrouwen ‘die andere vrouwen niet steunen’.

Wat Kaag parten speelt, aldus meerdere D66’ers, is dat zij de morele lat zo hoog legt. “Bij D66 weten wij altijd heel goed hoe de wereld zich moet gedragen,” benoemt een oud-Kamerlid. “Alleen je valt in je eigen zwaard op het moment dat je dat niet waarmaakt.”

In haar politieke loopbaan is haar ook aangerekend dat zij in 2021 VVD-leider en premier Mark Rutte is blijven steunen. Bij het zogenoemde 1 aprildebat met Rutte, dat ging over het gelekte document waarop stond ‘functie elders’ voor Pieter Omtzigt, had D66 de sleutel in handen voor het al dan niet laten vallen van het kabinet. VVD-leider Mark Rutte stond aan de rand van de afgrond. De VVD-leider bleek wel degelijk over het Kamerlid Omtzigt gesproken te hebben, iets dat hij een week eerder nog stellig had ontkend. Mede dankzij steun van haar D66 overleefde de VVD’er het debat en werd hij later de langstzittende premier van Nederland.

Bedreigingen

Hoewel over veiligheidsmaatregelen geen mededelingen worden gedaan, was het geen geheim dat Kaag werd bedreigd. De permanente politiepost voor haar woning getuigde daarvan. Ze uitte eerder al haar zorgen over bedreigingen.

Ze noemde het ‘bevreemdend’ dat bedreigers aan huis komen. “Ik ben het gewend uit andere landen, maar het hoort niet bij Nederland wat mij betreft. Ik heb soms het idee dat wij een pad aan het afglijden zijn.” Zij waarschuwde daarin voor ‘een directe en indirecte ondermijning van de rechtsstaat en de democratie’. “Gemeenteraadsleden die worden bedreigd, burgemeesters, journalisten. Men neemt steeds meer het heft in eigen handen. Dat is zorgelijk en gevaarlijk.”

Volgens de D66-leider ‘hoef je geen helderziende te zijn’ om te zien dat ‘het misgaat’. “Ik weet niet of we de geest nog in de fles kunnen krijgen. Dat is een taak voor ons allen. De stille meerderheid moet ook laten merken: dit is ons land. En we gaan redelijk en beschaafd met elkaar om. We accepteren beledigingen, bedreigingen en agressie niet. Daarvan moeten we allemaal zeggen: dat kan niet, dat hoort er niet zomaar bij.”

Brandende fakkel

Bij het huis van de minister dook in januari 2022 een man met een brandende fakkel op. De man werd gearresteerd en is later veroordeeld. Kaag: “Ik was gechoqueerd. Dit is Nederland dus.” De D66-leider noemt het ‘jammer’ dat haar dochters het land hebben leren kennen door ‘de lelijke lens van de politiek’. Haar man voelt zich inmiddels ‘ook niet meer zo op zijn plek’, aldus Kaag.

Eerder bekleedde Kaag hoge internationale posten, zoals ondersecretaris-generaal bij de Verenigde Naties (VN). Kaag voerde in die hoedanigheid in 2013 en 2014 de VN-ontwapeningsmissie aan die leidde tot de vernietiging van de chemische wapens in Syrië. Ze is geroemd om haar talenkennis: ze spreekt vloeiend Nederlands, Engels, Frans, Spaans, Duits en Arabisch.

Emotioneel

Recent uitten twee van haar kinderen de vrees dat Kaag binnenkort zou worden gedood. Zij vertelden dit eind mei in een filmpje dat aan Kaag werd getoond bij de opnames van het programma College tour. Kaag werd daarop geëmotioneerd. Dochter Janna (27) verwees naar de vermoorde Els Borst, die het slachtoffer werd van een verwarde man. “Ik maak mij zorgen dat mijn moeder eindigt zoals Els Borst. Het hoeft maar één keer mis te gaan,” zei Janna. Ook dochter Inas ‘wil eigenlijk’ dat haar moeder ‘een andere baan vindt’, ‘gewoon internationaal’.

Kaag erkende dat haar gezin ‘opgelucht’ zou zijn als ze stopt en verhuist uit Nederland. Ook haar man twijfelt. “Als ik vandaag zou zeggen: het is mooi geweest, dan zou hij overmorgen klaarstaan met de koffers.” En ze komt terug op het fragment met haar dochters. Dat is volgens haar ‘een belangrijke boodschap’, want ze luistert ‘altijd’ naar haar kinderen. “Die zeggen: het is mooi geweest, mam.”