Na 543 dagen gevallen: Rutte IV zat er nog korter dan Rutte I

Geen enkel kabinet geleid door Mark Rutte zat er zo kort als zijn vierde, dat is gevallen over de asielproblematiek. De val kwam 543 dagen na de beëdiging door de koning. Het was zijn tweede kabinet bestaande uit VVD, D66, CDA en ChristenUnie.

Het eerste kabinet van Rutte zat er 558 dagen toen Rutte zijn gang naar toen nog de koningin maakte om zijn ontslag in te dienen. Dat was een kabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV van Geert Wilders. Het viel omdat Wilders niet akkoord ging met nieuwe bezuinigingen.

Het tweede kabinet-Rutte, van VVD en PvdA, was juist het langstzittende kabinet sinds de Tweede Wereldoorlog. Het zat zijn termijn volledig uit tussen 2012 en 2017. Het kabinet-Rutte III werd beëdigd op 26 oktober 2017 en diende op 15 januari 2021 ontslag in. Dat was naar aanleiding van het kindertoeslagenschandaal.

Drie kabinetten korter dan Rutte IV

Sinds de Tweede Wereldoorlog zaten er drie kabinetten korter dan Rutte IV. Het kortst zat het eerste kabinet van CDA en LPF onder leiding van CDA’er Jan Peter Balkenende. Dat moest in 2002 al na 86 dagen ontslag aanbieden.

Van Agt II bestaande uit CDA, PvdA en D66 nam in 1982 ontslag na 233 dagen en het eerste kabinet van Barend Biesheuvel sneuvelde in 1973 na 380 dagen. Zijn ploeg bestond uit ARP, KVP, CHU, VVD en DS’70.Rutte IV zit er nog korter dan Rutte I.

‘Kabinetsval is te plaatsen in een Europese trend’, zegt Amerikaanse krant

De val van het Nederlandse kabinet is volgens The New York Times te plaatsen in een Europese trend. De Amerikaanse krant ziet dat asielbeleid in grote delen van de Europese Unie een belangrijk thema is geworden en dat de standpunten verharden.

Ondertussen hebben ook andere internationale media bericht over de kabinetsval.

Trend invloed gehad op kabinetsval

In een aantal EU-landen leidt immigratie tot een groeiende populariteit van extreemrechts. The New York Times wijst op recente verkiezingssuccessen van Vox in Spanje, de Zweden-Democraten in Zweden en de Rassemblement national van Marine Le Pen in Frankrijk, allemaal partijen die zich fel mengen in het asieldebat. Bovendien hebben Italië en Hongarije met Giorgia Meloni en Viktor Orbán allebei een premier die zeer kritisch is op het aantal migranten dat naar Europa komt.

Volgens de Amerikaanse krant heeft die trend ook invloed gehad op de val van Rutte IV. Om extreemrechts de wind uit de zeilen te nemen, zouden rechtse en centrumrechtse partijen worden gedwongen om hardere standpunten over immigratie in te nemen. De andere regeringspartijen vonden dat premier Mark Rutte zich onnodig fel opstelde en dat het kabinet daardoor is geklapt.

‘Zelfgecreëerde asielcrisis’

Het Duitse persbureau DPA stelt dat Nederland kampt met een „vooral zelfgecreëerde asielcrisis”. De 47.000 asielzoekers die afgelopen jaar het land binnenkwamen, zouden „niet een buitengewoon hoog aantal” zijn. Het Duitse persbureau denkt dat de lange wachttijden in het proces werden veroorzaakt door bezuinigingen en de krapte op de woningmarkt.

In de uitzending van Op1 gisteravond uitte Attje Kuiken (PvdA) zich fel over de kabinetsval. „Rutte heeft hier doelbewust voor gekozen. Het heeft niks met inhoud te maken”, zei Kuiken. „Ergens heeft Rutte besloten, uit verkiezingsoverwegingen, ‘ik laat het hier op kapot lopen’. Het gaat over een thema wat VVD goed ligt, namelijk asiel, dan kan ‘ik’ als Rutte nog een kans maken om een rondje door te gaan. Hij geeft nu de ChristenUnie de schuld van dit probleem, maar wat er hier aan de hand is, is dat Rutte koos voor zijn eigenbelang boven die van het land.”

Onder druk

Hoewel internationale media zoals de Britse BBC ook wijzen op partijen als de PVV die het Rutte lastig hebben gemaakt op het thema immigratie, denken de meesten dat hij vooral onder druk is komen te staan door de opkomst van BBB. Die had een verpletterende verkiezingswinst behaald in de Eerste Kamer. BBB spreekt zich juist meer uit over het landbouwbeleid.