De XR klimaatactivisten oefenen druk uit op Nederlandse functionarissen om de uitstoot in de meest vervuilende haven van Europa te verminderen.
XR, ROTTERDAM, NEDERLAND —Ali en Brockolie, twee Extinction Rebellion-activisten van begin twintig, giechelden en staken hun handen uit . Ze lieten me hun vingers zien met gouden glitters om hun afdrukken te verbergen in geval van arrestatie. “Ali” en “Brockolie” zijn niet hun officiële namen.
Net als veel andere XR-‘rebellen’ gebruiken ze codenamen, die ze regelmatig veranderen. Ze hielden de sfeer luchtig en wisselden grapjes uit op deze koude, grijze dag. “Mensen kunnen aan het begin van de actie gemakkelijk verkrampen van de stress”, zegt Ali. “De ervaren rebellen, wij maken grapjes.” Die ochtend hadden al meer dan honderd XR-activisten de toegangswegen naar de haven van Rotterdam geblokkeerd in een poging agressievere klimaatactie af te dwingen – maar het was nog niet duidelijk hoe de rest van de dag zou verlopen.
Eerder dit jaar nam XR Rotterdam, een afdeling van de gedecentraliseerde klimaatbeweging Extinction Rebellion, een strategische beslissing: focus op de grootste en meest vervuilende haven van Europa en eis dat de leiders de decarbonisatieplannen opvoeren waarvan XR zegt dat ze niet adequaat reageren op de steeds sneller wordende klimaatcrisis. . De burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, zet zich al jaren in voor het koolstofvrij maken van zowel de stad als de haven, waarin de stad een meerderheidsbelang heeft . Maar klimaatactivisten zeggen dat de stad lang niet genoeg heeft gedaan.
Koolstofboekhouding is notoir moeilijk, maar volgens schattingen heeft de haven van Rotterdam in 2020 zo’n 16 procent bijgedragen aan de totale CO2-uitstoot van Nederland. Hierbij worden alleen de CO 2 -emissies meegeteld – en geen andere broeikasgassen zoals methaan – en alleen de emissies die direct toe te schrijven zijn aan de haven, en niet bijvoorbeeld de scheepvaart van en naar de haven of het gebruik van fossiele brandstoffen dat de haven faciliteert. Als belangrijke bijdrager aan de totale uitstoot van Nederland zien klimaatactivisten de haven van Rotterdam als een kans voor protesten met grote impact.
De Reclaim the Harbor- campagne van XR Rotterdam werd gelanceerd op Wereldhavendag in september 2023 met vier eisen: meer acties ondernemen om de haven koolstofvrij te maken, groene banen bieden om een rechtvaardige transitie voor havenarbeiders te garanderen, de vervuiling terugdringen en de verantwoordelijkheid nemen voor de schade ervan, en samenwerken met de Rotterdammers om beslissingen te nemen over de toekomst van de haven. De activisten haalden het nationale nieuws toen ze een spandoek over de Erasmusbrug in Rotterdam hingen met de tekst ‘ Herover de haven ’ – ‘Reclaim the harbour’.
Terwijl de wereldleiders op weg waren naar Dubai voor de COP28-klimaattop in december, maakte XR Rotterdam plannen om het transportverkeer naar de haven te blokkeren die fossiele brandstoffen (waaronder steenkool, olie en vloeibaar aardgas) ontvangt, verwerkt en transporteert die Noordwest-Europa van energie voorzien .
Op de dag van de actie zond XR Rotterdam logistiek uit via Telegram, en ’s ochtends ontmoette ik een van de groepen op het centraal station van de stad, Rotterdam Centraal. Er waren ongeveer veertig mensen aanwezig, allemaal volwassenen, maar wier leeftijd generaties besloeg. Iedereen bleef onopvallend; er waren geen zichtbare vlaggen of XR-logo’s. Ongeveer een zestal politieagenten in uniform patrouilleerden langs de rand van de groep. Eén agent met een lichaamscamera liep langzaam rondjes om ons heen, draaide zijn lichaam naar ons toe en zorgde ervoor dat onze gezichten op video werden vastgelegd.
Een korte busrit later kwamen we aan bij de eerste locatie, een driewegkruising op een weg die langs de lengte van de ruim 40 vierkante kilometer grote haven loopt. De activisten verspreidden zich snel naar het kruispunt, ontvouwden spandoeken en blokkeerden de doorgang. Kolommen vrachtwagens reden achteruit in alle richtingen. Af en toe zongen en zongen de activisten in het Engels: “Solid like a rock / rooted like a tree / we are here / Standing strong / in our lawful place.” En: “De oceanen stijgen / en wij ook.”
Mensen praatten – sommigen nerveus, sommigen opgewonden – over de mogelijkheid om gearresteerd te worden. Velen besloten ‘anoniem te worden’ of codenamen te gebruiken, waaronder Floris, een 21-jarige activist die begin 2023 begon te protesteren nadat zijn vader hem had uitgedaagd om te handelen in plaats van alleen maar te klagen. Hij vertelde me dat hij de tel aan het verliezen was met het aantal keren dat hij werd opgepakt: veertien of vijftien.
Hij sneed zijn tanden in de A12-protesten van dit jaar in Den Haag, waarbij demonstranten wekenlang elke dag de A12 blokkeerden en eisten dat de Nederlandse regering stop met het subsidiëren van fossiele brandstoffen. De politie zette waterkanonnen in om de demonstranten uiteen te drijven. Er vonden dagelijks massa-arrestaties plaats.
“Elke keer dat wij als burgers proberen het heft in eigen handen te nemen, worden we weggezet als criminelen, of terroristen”, zei Floris terwijl we tussen de geblokkeerde kruispunten in de Rotterdamse haven liepen. Maar “de hoop is er nog steeds, want anders zou ik dit niet doen.” Gefocust blijven is moeilijk, zei hij, maar “we moeten strategisch verstandig omgaan met onze energie.”
Op dat moment hoorden we een vrachtwagenchauffeur op zijn claxon liggen. Ik draaide me om en verwachtte een vijandig gebaar, maar de chauffeur zwaaide, stak de activisten enthousiast een duim omhoog en bleef toeteren terwijl hij wegreed. Floris gilde.
De hele dag bleven de politieagenten rondhangen en probeerden af en toe de gesprekken van de demonstranten af te luisteren. Ze hielden ook een handjevol havenarbeiders in hun auto’s weg van het protest, van wie sommigen beledigingen naar de activisten gooiden, en ze zetten verkeerskegels op om het verkeer te regelen en kwamen tussenbeide toen een havenarbeider in een auto klaar leek om door de groep te ploegen. behoudens zijn vertrek.
Ook hield de politie de demonstranten nauwlettend in de gaten. Een busje uitgerust met een zestal of meer camera’s, geparkeerd vlakbij de groep. Een XR-activist zag een monitor op het passagiersdashboard gemonteerd, die de beelden uitzond die de politie verzamelde, inclusief video van ons tweeën. Ze fotografeerde zichzelf op de politiemonitor.
Aan het eind van de dag kwamen de activisten in cirkels. Mensen stuiterden om warm te blijven; een groep die urenlang op de grond had gezeten, bewoog nauwelijks en leek immuun voor de kou. Ze hadden het havenverkeer tegengehouden, maar er waren geen arrestaties verricht en twee aan elkaar vastgeketende mensen leken teleurgesteld. Een organisator meldde goed nieuws: burgemeester Aboutaleb wilde praten. De groep juichte.
Op 20 december zat Aboutaleb om de tafel met XR Rotterdam. De activisten bekritiseerden Aboutaleb omdat hij de macht van de stad als meerderheidsaandeelhouder in de haven niet gebruikte om verandering af te dwingen. Hij erkende dat de energietransitie in de haven te traag verloopt, beloofde de zorgen van activisten te delen met het havenbedrijf en vroeg om een vervolggesprek.
“Aboutaleb gaf aan dat verandering niet tot stand komt zonder actie en dat we druk moeten blijven uitoefenen op politici”, zegt XR Rotterdam-activist Daan van Meurs. “We zijn dus op de goede weg en zullen zij aan zij met havenarbeiders en Rotterdammers blijven strijden om onze haven te heroveren.”