Woorden Baudet ‘rieken heel erg’ naar ronselen van stemmen

Thierry Baudet wordt voor de tweede keer in twee jaar tijd in verband gebracht met het ronselen van volmachtstemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. De FvD-leider deed op een partijbijeenkomst een oproep aan zijn leden om via volmachten namens anderen op de partij te stemmen.

 Baudet De Kiesraad, het hoogste adviesorgaan van de regering op het gebied van kiesrecht en verkiezingen, noemt die oproep onwenselijk. Experts vinden dat het Openbaar Ministerie in actie moet komen. ,,Als ze dat niet doen is dit een overduidelijk signaal dat de Kieswet moet worden aangescherpt”, waarschuwt staatsrechtdeskundige Douwe Jan Elzinga.

‘Help FvD aan de macht’

Op sociale media circuleert een fragment uit een livestream van de partij, waarin Baudet uitlegt dat FvD-leden volmachten kunnen ‘regelen’ voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. ,,Als onze supporters allemaal vier mensen motiveren om op FvD te stemmen, en die mensen kunnen natuurlijk ook een volmacht geven om namens hen te stemmen, dan winnen wij de verkiezingen”, aldus Baudet.

Die uitspraak deed Baudet twee weken geleden op een podium op een evenement voor FvD’ers in Gelderland. Deze week herhaalde Baudet die oproep in een video. ,,Je wilt Forum voor Democratie aan de macht helpen. Ga stemmen. Je kunt ook volmachten krijgen als mensen om je heen niet gaan stemmen of zijn in het buitenland: je kunt namens hen stemmen. Je kan namens meerdere mensen stemmen. Doe dat nou echt, ga stemmen.”

Tekst gaat verder onder deze tweet

De @Kiesraad heeft de wettelijke taak om een goed verloop van #TK2023 verkiezingen te waarborgen. Volgens experts is deze oproep van Thierry Baudet om #fvd stemmen te #ronselen strafbaar maar de Kiesraad noemt het “onwenselijk” en schuift het af op @Het_OM pic.twitter.com/ZvZlYF68sQ

— dr. Marina (@mmeeuw) October 25, 2023

‘Dit is niet de bedoeling’

Wie tijdens de Tweede Kamerverkiezingen niet naar het stembureau wil of kan, kan iemand anders vragen om voor hem te gaan stemmen. Dat betekent iemand een volmacht geven. Een belangrijke regel is dat dit initiatief altijd van de kiezer zélf moet komen. Kiezers actief en stelselmatig benaderen met de vraag een volmacht af te geven heet ronselen en is strafbaar, zegt hoogleraar staatsrecht Paul Boven D’eert.

Boven D’eert, verbonden aan de Radboud Universiteit, komt tot de conclusie dat Baudet in een van de video’s waarschijnlijk over de schreef gaat. ,,In de eerste video wijst hij kiezers erop dat je via een volmacht kunt stemmen als iemand in het buitenland zit. Dat is een tamelijk onschuldige opmerking. Maar in die tweede video waarop hij op het podium staat zegt hij nadrukkelijk dat mensen zoveel mogelijk volmachten moeten zien te regelen. Dat is echt niet de bedoeling, dat riekt heel erg naar ronselen en dat mag niet.”

In 2021 werd al aangifte tegen Baudet gedaan nadat hij een oproep op YouTube deed om volmachten te ‘regelen’. Het OM kwam na bestudering van de beelden tot de conclusie dat er geen sprake was van het schenden van de Kieswet. ,,Baudet heeft mensen niet persoonlijk benaderd of aangesproken om hun stempas in te vullen en af te geven. Hij heeft geen druk uitgeoefend op mensen om dat te doen”, concludeerde het OM destijds.

Douwe Jan Elzinga, hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, vindt dat het OM dit standpunt nu moet heroverwegen. ,,Voor Baudet geeft dat sepot hem kennelijk de motivatie om hiermee door te gaan. Dat is reden tot zorg. Het is niet goed voor onze democratie als op deze manier stemmen worden geworven. Hij brengt daarbij niet alleen zichzelf, maar ook zijn volgelingen in het nauw, aangezien zij hiermee betrokken raken bij het ronselen.”

Tekst gaat verder onder deze tweet

Het systeem wil mensen ontmoedigen om #FVD te gaan stemmen. pic.twitter.com/9ZGuOKMzC3

— Forum voor Democratie (@fvdemocratie) October 25, 2023

‘Totale flauwekul’

De Kiesraad bevestigt dat het persoonlijk benaderen van kiezers om hen een onderhandse volmacht af te laten geven strafbaar is. Maar of Baudet de regels overtreedt ‘moet het OM bepalen’, meldt ze. Er wordt geen aangifte gedaan. ,,Wel vindt de Kiesraad de oproep onwenselijk omdat het onduidelijkheid schept of het initiatief tot het afgeven van een volmacht daadwerkelijk bij de kiezer zelf ligt. Dat laatste vindt de Kiesraad van groot belang.”

Baudet doet de beschuldigingen van ronselen af als ‘totale flauwekul’. Hij staat voor de ‘volle honderd procent’ achter zijn uitspraken. ,,Ronselen is dat je langs de huizen gaat en mensen betaalt voor hun stem of op een andere manier onder druk zet om tegen hun eigenlijke wil in hun stem af te geven. Je kunt dan bijna stemmen gaan kopen. Logisch dat dat niet hoort in een democratie. Wat wij doen is informeren. Wij motiveren onze achterban om mensen te overtuigen te gaan stemmen.”

Ronselen is in het strafrecht lastig aan te pakken en te bestraffen. De Kieswet wordt daarom aangescherpt, zo maakte de regering begin dit jaar bekend. Op dit moment is alleen ‘fysiek’ ronselen strafbaar, zoals het aanbellen bij mensen thuis waarbij om een volmacht wordt gevraagd. Het aanpakken van digitaal ronselen is niet in de wet geregeld.

Het ronselen van stemmen komt niet op grote schaal voor. In de afgelopen tien jaar zijn er slechts dertien zaken voor de rechter gekomen. Zo ging in 2002 een raadslid van ChristenUnie fysiek bij mensen langs om hen te overtuigen om namens de betrokkene een stem bij volmacht uit te brengen. De rechter veroordeelde hem daarvoor. Vier jaar later kreeg een raadslid uit Weert een boete van 1000 euro wegens ronselen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Hij had 30 volmachten losgeweekt, die hij onder zijn familieleden wilde uitdelen. Hetzelfde jaar moest een 74-jarige inwoner van Maasdriel van de rechter 300 euro boete betalen omdat hij liefst 400 volmachten had geronseld. Hij wilde er een familielid mee aan een raadszetel voor de VVD helpen.