Tegen de AI-hype : De grote sciencefictionshow

“Kunstmatige intelligentie (AI)” verandert alles en zou ons kunnen vernietigen – dit verhaal boeit op dit moment delen van het publiek. Maar de huidige AI-hype is een geënsceneerde misleiding die vooral bedoeld is om geld te verdienen. Een reactie.

Het is waarschijnlijk de meest ingenieuze marketingcampagne van het jaar die zich momenteel ontvouwt rond ChatGPT en zogenaamde AI. Terwijl de miljoenen keren gebruikte chatbot op verzoek teksten genereert, overdrijven sommige experts en nieuwsmedia de doorbraken in AI-systemen tot een sciencefictionshow. Ze zijn enthousiast over hoe de AI de mensheid kan vernietigen of naar adembenemende hoogten kan leiden. Kennelijk is geen claim hen te overdreven.

Onlangs waarschuwden een aantal experts zelfs voor het einde van de wereld , en nieuwsmedia zoals NDR legitimeerden de bewering met koppen als: “Experts waarschuwen dat de mensheid wordt weggevaagd door AI”. De NDR relativeerde dat in ieder geval met een achteraf verzonden commentaar. Maar het nieuws had moeten zijn: vertegenwoordigers van de industrie overdrijven de AI-hype tot op het absurde af .

De NDR is slechts een van de vele stemmen in het dystopische koor. “Elke tweede persoon ziet AI als een gevaar voor de democratie”, kopte het Duitse persbureau in mei , en Zeit Online schreef in april: “Meer dan de helft van de Duitsers is bang voor AI”. Het echte nieuws is dat steeds meer mensen trappen in de AI-hype.

“Als een utopische tech bro”

Dystopie is een uiterste van het gepolariseerde verhaal. Het andere uiterste is een utopie. Het brein achter ChatGPT is Sam Altman, CEO van OpenAI, momenteel het meest gehypte technologiebedrijf ter wereld. “Ik haat het om als een of andere utopische tech-broer te klinken”, zei Altman eerder dit jaar als gast in een podcast-interview . Om dan maar te zeggen:

We kunnen de wereld geweldig maken en we kunnen het leven van mensen geweldig maken. We kunnen ziektes genezen. We kunnen materiële welvaart vergroten. We kunnen mensen helpen een gelukkiger en meer vervuld leven te leiden.

Een dergelijke grenzeloze overdrijving van technologie is ook terug te vinden in wetenschappelijke artikelen. Zo hebben onderzoekers getest of chatbots de toekomst kunnen voorspellen . Verrassing: het werkte niet.

Utopie en dystopie, de twee polen van het verhaal vervullen samen een functie. Ze beperken het debat tot een of/of-vraag: brengt AI enorm veel geluk of enorme terreur? De vraag in hoeverre grote delen van de hype gebakken lucht zijn, verschuift naar de achtergrond. Hierdoor wordt de AI-hype door politieke, media- en wetenschappelijke debatten voortgestuwd – en het belooft voordelen voor iedereen die eraan deelneemt.

De hype kan worden omgezet in geld

Microsoft heeft tien miljard dollar geïnvesteerd in het bedrijf OpenAI van Sam Altman. Techbedrijven zijn in een race om marktmacht in generatieve AI. Als je miljarden wilt binnenhalen, moet je investeerders overtuigen van je eigen relevantie. En aantoonbaar genereert niets meer relevantie dan het verhaal van de ondergang van de mensheid. Hoe krachtiger, veelbelovender en gevaarlijker de technologie lijkt, hoe meer geld eraan te verdienen is. De AI-hype is de beste marketing die een techbedrijf zich kan wensen.

De hype stuit verrassend weinig op tegenstand, want intelligente machines maken al decennia deel uit van de popcultuur. Of het nu gaat om Skynet uit “Terminator”, HAL 9000 uit “2001 – A Space Odyssey”, R2D2 uit “Star Wars”, Data uit “Star Trek”, Ava uit “Ex Machina” of de Cylons uit “Battlestar Galactica” – nauwelijks een populaire one Sciencefictionverhalen kunnen zonder intelligente machines. De enige reden waarom de dystopische en utopische verhalen van de AI-hype niet helemaal absurd klinken, is dat we ze al van kinds af aan kennen.

Het is een ironie van het lot: terwijl sommigen zich afvragen of we nog steeds op AI gebaseerde beeldgeneratoren moeten gebruiken om fictie en realiteit van elkaar te onderscheiden, zijn grote delen van het publiek allang het slachtoffer geworden van de sciencefictionverhalen rond AI .

Van wonderen, helden en hel

Het zou de taak van journalisten zijn om deze hype te ontgoochelen. In plaats daarvan blijven veel berichten de hype aanwakkeren; waarschijnlijk ook omdat het tijd en moeite zou kosten om de sciencefictionverhalen tegen te gaan. Een drastisch voorbeeld is een artikel van het tijdschrift ZDF heute van 30 april. De redactie liet ChatGPT antwoorden genereren en presenteerde het resultaat als interview. Zelfs het woord ‘interview’ is misleidend omdat het de uitvoer van de tekstgenerator overdrijft en vermenselijkt. De tekstgenerator heeft geen persoonlijkheid en geen mening, hij berekent alleen zinnen. Tot overmaat van ramp liet ZDF de antwoorden ook voordragen door een door AI gegenereerd vrouwelijk personage dat ze “Jenny” noemden – alsof de andere persoon daadwerkelijk een identiteit had. Het resultaat is een journalistiek dubieuze sciencefictionshow, en dat in een van de belangrijkste nieuwsprogramma’s van Duitsland.

De hype drukt ook zijn stempel op de politiek. Het Digital Ministry vergeleek onlangs AI-systemen met de fictieve robot R2D2 en tweette op Star Wars Day, 4 mei : “Geen #StarWars zonder AI. Denk aan #R2D2: De droid is een #AI-superheld!” Het ministerie plaatste een foto met minister van Digitale Zaken Volker Wissing (FDP) en de spreuk: “Je hoeft niet bang te zijn voor de AI. Let her support you.” Het citaat, zoals het personage Yoda spreekt, is een verwijzing naar de “Force”, een galactische kracht in het Star Wars-universum die kan worden gebruikt voor goed en kwaad. Uiteraard speelt het ministerie ook met de polarisatie van utopische en dystopische AI. Europarlementslid en digitaal politica Alexandra Geese (Groenen) deden niets anders,toen ze, volgens heise online, sprak over AI-systemen als “wondermiddelen en systemen uit de hel”.

De realiteit van kunstmatige intelligentie is in vergelijking daarmee veel alledaags. AI is een brede verzamelterm voor toepassingen die grote hoeveelheden data met elkaar in verband brengen en op basis daarvan antwoorden berekenen. De gehypte dienst ChatGPT doet het met woorden . Het rijgt aan elkaar wat volgens de trainingsdata goed bij elkaar past, en zorgt zo voor overtuigend klinkende teksten. Op deze manier zijn ChatGPT (en vergelijkbare chatbots) de meest geavanceerde autocomplete-systemen die tot nu toe zijn ontwikkeld. Mensen over de hele wereld proberen uit wat er op een zinvolle manier mee gedaan kan worden. De conclusie is gemengd. Sommige werken heel goed, andere niet. De chatbot is onder meer geweldig in het verzamelen van creatieve suggesties – en niet erg handig voor technische teksten,die inhoudelijk moet kloppen .

Focus op ChatGPT is afleiding

ChatGPT-fans publiceren een reeks tutorials over de gebieden waarop ChatGPT en zijn opvolger GPT-4 moeten uitblinken. Een deel hiervan zou een revolutie teweeg kunnen brengen in hele beroepen, zoals voor ontwikkelaars . Tekstgeneratoren kunnen er ook voor zorgen dat we steeds vaker natuurlijke taalcommando’s gebruiken voor zoekmachines en online services . Sommige dingen blijken bij nader inzien kaas te zijn . Het gaat hier echter niet om de gebieden waarop tekstgeneratoren ons leven zullen veranderen en op welke gebieden er nog enkele testruns zullen volgen, omdat de focus op chatbots al is ingekort. Er zijn al lang veel andere AI-systemen, elk met hun eigen specifieke problemen.

Zo sporen biometrische gezichtsherkenningscamera’s criminelen op en maken van onschuldigen verdachten ; Software sorteert sollicitaties en ontzegt onder meer vrouwen toegang tot goede functies ; Leugendetectors zouden alarm moeten slaan als buitenlanders zenuwachtig staan ​​te trillen bij de grenscontrole . Het lot van de hele mensheid staat hier niet op het spel, niettemin zijn dergelijke problemen ernstig en wordt er momenteel op EU-niveau onderhandeld in het kader van de AI-wet . Wie dergelijke problemen wil bestrijden, stuit op stevige weerstand: denk aan fantasieën over staatstoezicht, het onmenselijke grensregime van de EU, racisme en seksisme.

Geen wonder dat sommige politici liever tweeten over de “AI-superheld” R2D2 – en dat vooral blanke, mannelijke, rijke tech-visionairs dergelijke problemen van het heden graag opzij schuiven en zich richten op een verre sciencefiction- toekomst . “Deception geënsceneerd om redenen van publiciteit” is een definitie van het woord hype in het woordenboek , en de huidige AI-hype is precies dat. Om de risico’s van AI-systemen serieus te bespreken, moet je deze misleiding doorzien, anders word zelf onderdeel van de enscenering.