Sywert van Lienden hoort rechtbank hoofdschuddend aan: ’Koppen dicht over de winst’
In een bomvolle Amsterdamse rechtbank is maandagochtend de civiele zaak tegen Sywert van Lienden en zijn compagnons begonnen. Van Lienden, het gezicht van de ’mondkapjesaffaire’ is aanwezig in de rechtbank, maar slechts als toehoorder. Hij liet vanaf het begin met het schudden van zijn hoofd weten, zich niet te kunnen vinden in de voorstelling van zaken zoals de voorzitter van de rechtbank die stelde.
Twee van de drie hoofdrolspelers in de omstreden Mondkapjesaffaire waren bereid de door hun gemaakte winst terug te betalen. Sywert van Lienden en Bernd Damme voerden daarover medio 2023 gesprekken met het nieuwe bestuur van de stichting Hulptroepen. Die deal klapte omdat hun kompaan Camille van Gestel geen trek had om zijn deel van de winst terug te betalen omdat hij de voorwaarden ‘onacceptabel’ vond. Hij zegt nu wel weer bereid te zijn om te praten over een schikking. Dit bleek gisteren in de civiele zaak tegen de mondkapjesondernemers.
Deze rechtszaak staat los van de strafrechtelijke procedure door het Openbaar Ministerie vanwege mogelijke strafbare feiten. Het gaat daarbij om verdenkingen voor witwassen, oplichting en verduistering. Opmerkelijk is dat zowel de Staat als het nieuwe bestuur van de stichting Hulptroepen gisteren aasden op de 29 miljoen euro die werd verdiend aan de deal. Beide partijen voelen zich bedrogen.
Miljonair
Van Lienden en zijn kompanen sloten aan het begin van de coronapandemie in het voorjaar van 2020 een deal van 100 miljoen euro met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het maakte hen miljonair, terwijl naar buiten werd volgehouden dat ze het ‘om niet’ deden. Demissionair zorgminister Conny Helder erkende later dat het ministerie wist dat het drietal geld zou gaan verdienen, maar niet dat het zoveel zou zijn.
Nu zegt de overheid zich bedrogen te voelen. De advocaat van de Stichting, Ilan Spinath, sprak in de rechtbank zijn ongenoegen uit dat de Staat ook ineens geld wil zien. Volgens hem is er sprake van een ‘politiek motief’ omdat vanaf het begin ‘glashelder’ was dat er door Van Lienden en zijn kompanen winst zou worden gemaakt.
Belastinggeld
De advocaten van de Staat zeggen dat het geld terug moet naar de belastingbetaler. „Bottom line is dat het belastinggeld is.” Volgens hen spelen de mannen ’de vermoorde onschuld’, maar wisten ze vanaf het begin dat er forse winst zou worden gemaakt. Ze schermen sinds de affaire aan de oppervlakte kwam met een ’geheimhoudingsplicht’, maar spraken onderling al af hun ’waffel’ te houden. ’Koppen dicht over de winst’.
Steef Bartman, advocaat van Bernd Damme, noemde het vreemd dat de Staat en de Stichting elkaars concurrenten zijn. Van bedrog door de drie mannen is volgens hem geen sprake: het was volstrekt duidelijk dat het ministerie in zee ging met een commerciële partij. De overheid stelt zich volgens hem ineens ‘agressief’ op omdat de Stichting er met de buit vandoor dreigt te gaan. Damme moet volgens hem weer normaal over straat kunnen lopen zonder bespuugd of bespot te worden. De mondkapjesondernemer zelf zei geconfronteerd te zijn met doodsbedreigingen en vandalisme.
Sywert van Lienden, die eerder zei zich niet te kunnen verdedigen omdat hij geen advocaat zou kunnen betalen, heeft inmiddels wel een raadsman, bleek in de rechtbank. Maar dat was te laat om zich gisteren al te verweren. Hij hoorde de lange zitting vooral hoofdschuddend aan, maar kwam verrassend genoeg nog wel even aan het woord. Van Lienden herhaalde nog eens dat het voor het ministerie ‘volkomen duidelijk’ was dat de mondkapjesdeal werd gesloten met een commerciële partij.
’Damage control’
Ook de advocaat van Camille van Gestel benadrukte dat de Staat haar straatje probeert schoon te vegen. Volgens hem wordt door de overheid bewust ‘een beeld van misleiding, zelfs van bedrog’ gecreëerd op basis van ‘aantoonbaar onjuiste feiten.’ Hij verwees naar uitspraken van Tamara van Ark, de toenmalige minister van VWS, die aan de Tweede Kamer meldde dat helder was dat de ondernemers winst zouden maken met de mondkapjesdeal.
Dat de Staat nu toch geld terug wil vorderen is volgens hem ‘damage control’. Van Gestel zelf benadrukte in een emotioneel betoog dat de drie mannen over ‘deze deal’ nooit zouden hebben gezegd dat die ‘om niet’ zou zijn. Volgens hem is er met de Stichting bovendien veel goed werk verricht voor de zorg.