Grote winsten voor extreemrechtse en eurosceptische partijen zouden het mogelijk kunnen maken dat een populistische rechtse coalitie dit jaar voor het eerst de controle over het Europees Parlement overneemt, zo blijkt uit een nieuwe studie.
Volgens de denktank van de European Council on Foreign Relations (ECFR) zouden eurosceptische populisten tijdens de Europese verkiezingen van 6 tot 9 juni bovenaan de peilingen moeten staan in negen EU-landen – waaronder Oostenrijk, België, Frankrijk en Nederland. Ze zouden ook in nog eens negen landen tweede of derde moeten worden.
De opkomst van extreemrechts zou een coalitie van christendemocraten, conservatieven en radicaal extreemrechts in staat kunnen stellen een meerderheid te vormen en voor het eerst het EU-beleid te sturen, zo blijkt uit de studie.
De nieuwe coalitie, die de bestaande grote coalitie van centristische groeperingen zou vervangen, zal “zich waarschijnlijk verzetten tegen ambitieuze EU-maatregelen om de klimaatverandering aan te pakken” en de groene transitie van het blok op de rem trappen, waarschuwt het rapport.
Het vermogen van de Europese Commissie en de Raad van de EU om beslissingen te nemen over het buitenlands beleid – bijvoorbeeld om Oekraïne te steunen – zou ook kunnen worden ondermijnd als het ‘nationale debat’ na de verkiezingen verschuift naar meer eurosceptische standpunten.
De bevindingen komen op het moment dat extreemrechtse krachten proberen te profiteren van de ontevredenheid van boeren en vissers die gefrustreerd zijn door de last van het groene beleid, die onlangs uit protest de straat op zijn gegaan in Duitsland, Frankrijk en Roemenië.
De verwachte extreemrechtse golf komt ook ondanks een massale opkomst bij anti-extreemrechtse protesten in Duitsland, de grootste lidstaat van het blok. De demonstraties waren het gevolg van berichten dat figuren van de belangrijkste extreemrechtse politieke macht van het land, Alternative für Deutschland (AfD), een ontmoeting hadden gehad met hardliners om de mogelijke massale deportaties van mensen van buitenlandse afkomst uit Duitsland te bespreken.
Een van de co-auteurs van het ECFR-rapport, dr. Kevin Cunningham, vertelde Euronews dat dergelijke tegenprotesten tegen extreemrechts waarschijnlijk een “minimale” impact op de stemming zullen hebben.
“Het zou zo kunnen zijn dat de tegenprotesten zelf alleen maar de saillantie van de kwestie aankaarten en de mate waarin mensen de AfD wel of niet steunen”, legt Dr. Cunningham uit.
Terwijl voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola vorige week tegen Euronews zei dat ze er vertrouwen in had dat reguliere partijen een extreemrechtse golf zouden kunnen afweren, zeggen de auteurs van het rapport dat de bevindingen een “wake-up call” zouden moeten zijn voor centristische krachten.
“Partijen van de politieke mainstream moeten wakker worden en de balans opmaken van de eisen van kiezers”, zei professor Simon Hix, een andere auteur van het rapport. “Hun campagnes zouden redenen voor optimisme moeten geven.”
Het centrum vervaagt, de extremen nemen toe
Er wordt echter voorspeld dat centristische krachten terrein zullen verliezen aan partijen aan de politieke rand.
De extreemrechtse fractie van het parlement – Identiteit en Democratie (ID) – zou bij de verkiezingen van juni maar liefst 40 zetels kunnen behalen, gesteund door de toenemende steun voor het Rassemblement National van Marine Le Pen in Frankrijk en de Duitse AfD, en door de recente verkiezingsoverwinning. van de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilder bij de Nederlandse verkiezingen in november.
De Europese Conservatieven en Hervormers – waaronder onder meer de Spaanse Vox, de Italiaanse Broeders van Italië en de Poolse Wet en Rechtvaardigheid – zullen eveneens een indrukwekkende 18 zetels behalen.
Aan de andere kant van het politieke spectrum wordt voorspeld dat links – waartoe zowel communistische als eurosceptische groeperingen behoren – ook een bescheiden winst van zes zetels zal boeken.
Terwijl de centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP) de grootste fractie van het parlement zou blijven, zouden de reguliere partijen in het centrum allemaal de steun kunnen zien kelderen.
De EVP zal naar verwachting vijf zetels verliezen, de centrumlinkse Socialisten en Democraten (S&D) tien, terwijl de Liberale Renew Europe-groep vijftien zetels zal verliezen en haar rol als ‘koningmaker’ zal verliezen en de vierde grootste fractie van het parlement zal worden.
Als de rechtse Fidesz-partij van Viktor Orbán – die in 2021 uit de centrumrechtse EVP-fractie stapte – ervoor kiest om zich bij de ECR aan te sluiten, zouden de twee meest rechtse groepen meer dan een kwart van het parlement kunnen uitmaken en samen meer zetels kunnen bezetten dan elk van beide. de mainstreamgroepen.
Het groene en buitenlandse beleid van de EU staat op het spel
De auteurs verwachten dat de rechtse coalitie een “anti-klimaatbeleidsactie” zou kunnen ondernemen om de groene transitie van de EU te vertragen.
Belangrijke EU-milieuwetsvoorstellen, zoals de natuurherstelwet die afgelopen juli werd aangenomen, zijn in het huidige parlement slechts met een flinterdunne marge aangenomen als gevolg van felle oppositiecampagnes van rechtse groeperingen.
Dergelijke omstreden wetgeving zou bij de geplande vorming van het nieuwe parlement zeker instorten.
Het rapport voorspelt ook dat, hoewel het parlement een beperkt vermogen heeft om het buitenlands beleid van het blok vorm te geven, de verkiezingsuitslag het nationale debat op een manier zou kunnen beïnvloeden die sommige lidstaten ertoe zou kunnen aanzetten zich nauwer aan de beslissingen op het gebied van het buitenlands beleid te houden, wat bijvoorbeeld tot gevolg zou kunnen hebben dat gevolgen hebben voor de financiële en militaire steun aan Oekraïne.
Er ligt ook een “sterke verantwoordelijkheid” bij de vertegenwoordiging van pro-Russische partijen in het volgende parlement, aldus het rapport, waarbij de pro-Kremlin Bulgaarse partij Revival op koers ligt om drie zetels te winnen en voor de volgende keer in het parlement te komen.