Heeft de Russische autocraat, nu de officiële resultaten aantonen dat Poetin 9 van de 10 stemmen heeft gewonnen, zijn hand overspeeld?
“De belangrijkste uitkomst van elke Russische verkiezing is legitimiteit”, zei Vladimir Poetin tegen de hoogste Russische verkiezingsfunctionarissen toen ze in november in zijn residentie buiten Moskou bijeenkwamen. “Dat is de basis van politieke stabiliteit.”
Zondag, na drie dagen stemmen, verklaarden diezelfde functionarissen een verpletterende overwinning voor de president, wat hem een record van 87 procent van de stemmen opleverde.
Het lijdt geen twijfel dat Poetin de uitkomst zal gebruiken als bewijs van massale steun. Maar zo’n verdraaide verkiezing – waarbij alle uitdagers werden verpletterd en zelfs de doden op hem hebben gestemd – dreigt de politieke stabiliteit waar hij naar verlangt te ondermijnen.
Deze verkiezingen waren een historisch dieptepunt voor het post-Sovjet-Rusland.
“Door de jaren heen heeft de presidentiële regering steeds gunstiger omstandigheden voor zichzelf gecreëerd”, vertelde David Kankiya van de onafhankelijke monitoringgroep Golos aan POLITICO. “Maar deze keer bereikte het een ongekend hoogtepunt.”
Zelfs zonder rekening te houden met het harde optreden tegen de oppositie was de stemming de minst competitieve in de moderne geschiedenis van Rusland: slechts drie kandidaten uit het Kremlin scheidden Poetin van een stemming in Stalin-stijl met één naam.
Het was ook het minst transparant: nog nooit eerder waren er zo weinig onafhankelijke waarnemers met zo weinig toegang (veelzeggend genoeg zit het hoofd van Golos in de gevangenis ).
En in een andere primeur, in zo’n 29 regio’s, waaronder de regio’s die het meest vatbaar zijn voor protest, vond het stemmen elektronisch plaats, wat door onafhankelijke verkiezingswaarnemers werd beschreven als een “black box”-methode, ontworpen om het knoeien met stemmen te vergemakkelijken.
Maar misschien wel de meest flagrante schending in ‘dit landschap van illegaliteit’, zegt Ekaterina Schulmann, een Russische politieke analist bij het Carnegie Russia Eurasia Center in Berlijn, is een stemmend leger van ‘dode zielen’ geweest.
Dit geldt vooral voor de stemmen die zijn uitgebracht uit de ‘nieuwe gebieden’ die door Rusland in Oekraïne zijn bezet, waar de verkiezingsautoriteiten zeiden dat er zo’n 4,6 miljoen potentiële kiezers waren. Dat cijfer komt overeen met oude Oekraïense statistieken uit vredestijd, maar komt nauwelijks overeen met de huidige bevolking.
“Het is duidelijk dat in tijden van oorlog mensen worden gedood en wegtrekken”, zegt Schulmann.
‘Pure fictie’
“Er is daar een oorlog gaande en er is geen sprake van publiek toezicht”, beaamde Kankiya, eraan toevoegend dat de inwoners niet eens een Russisch paspoort nodig hadden om te stemmen. “Dus welk resultaat de autoriteiten ook kozen, ze kregen het. We betreden hier de sfeer van pure fictie.”
Dan waren er nog de tientallen miljoenen staatswerknemers en studenten die tot stemmen werden gedwongen.
Paradoxaal genoeg waren de rijen die vrijdag bij sommige stembureaus te zien waren – de dag waarop de meeste mensen moesten stemmen, vermoedelijk om verkiezingsfunctionarissen meer tijd te geven om de uitslag naar een bevredigend niveau te brengen – in feite een vertoning van mensen ‘ontdaan van hun stem’. stemrecht”, aldus Kankiya.
“Net als in de Sovjettijd, toen je moest stemmen, of je dat nu wilde of niet.”
In het hele land kleedden mensen zich in stembureaus, vermoedelijk om de verkiezingen wat vreugde te geven. Maar geen enkel dierencarnaval kon de aandacht afleiden van de groepen identiek geklede fabrieksarbeiders, vissers en mannen te paard die op precies hetzelfde tijdstip verschenen om hun stem uit te brengen.
“Ik ben ervan overtuigd dat een absolute meerderheid van de Russen niet veel vertrouwen zal hebben in de uitslag van deze stemming”, aldus Kankiya.
Hoewel het een overduidelijk circus is, kan het het Kremlin misschien niet zoveel schelen.
In plaats van een graadmeter voor het publieke sentiment lijken de verkiezingen onder Poetin op een landelijke test van de paraatheid van het staatsapparaat. En deze keer ging het, net als de vorige keer, voorbij.
Van staatsbedrijven tot bibliotheken, universiteiten en fabrieken, superieuren instrueerden hun lagere lagen hoe en wanneer ze moesten stemmen en vielen hen vervolgens lastig om te bewijzen dat ze de taak hadden volbracht.
Zelfs op het hoogste niveau durfde geen van de drie vermeende rivalen van Poetin zelfs maar te doen alsof ze voor de overwinning gingen.
De afgelopen drie dagen van stemmen hebben Poetin de zekerheid gegeven dat de verticale macht aanwezig is en dat de Russen zullen doen wat hen wordt opgedragen.
Voor het Kremlin is dit een nuttige bevestiging in de aanloop naar wat volgens velen turbulente tijden zullen worden. Na de verkiezingen van 2018 kregen de Russen pijnlijke pensioenhervormingen voorgeschoteld. De verwachting is nu dat Poetin de mobilisatie-inspanningen zou kunnen opvoeren.
In de komende weken en maanden zal Poetin ook de regering herzien, hoogstwaarschijnlijk in het voordeel van de hardliners, schrijft politiek analist Tatiana Stanovaya, eraan toevoegend dat ze waarschijnlijk de inzet van Rusland voor een oorlogseconomie en een oorlogsmoraal zullen verdubbelen . .
De demonstranten en de elite
Poetin begint aan zijn vijfde ambtstermijn na de grootste anti-oorlogsprotesten sinds begin 2022.
Gehoor gevend aan een oproep om ‘om 12.00 uur tegen Poetin’ bijeen te komen, vertoonden duizenden Russen op zondag, verspreid over zo’n 95.000 stembureaus en steden over de hele wereld, een blijk van afwijkende meningen.
De flashmob, die volgde op de rijen voor anti-oorlogskandidaat Boris Nadezjdin en meer recentelijk voor de begrafenis van Alexei Navalny, onderstreepte dat ondanks ongekende repressie het vermogen van de Russen om weerstand te bieden niet volledig is verdwenen.
“Het Kremlin heeft drie klappen op zijn imago gekregen”, zegt Nikolai Petrov, adviseur bij Chatham House.
“Het beeld dat Poetin wilde is verpest”, zei hij, hoewel hij eraan toevoegde dat er nog geen zichtbare politieke gevolgen waren.
Bij meerdere stembureaus in het hele land probeerden sommige mensen ook schade toe te brengen aan stembussen en stembureaus, door groene kleurstof en inkt over de stembiljetten te gieten of door brand te stichten.
Hoewel het onduidelijk is wat deze mensen precies motiveerde (een versie is dat ze gedupeerd werden), zagen veel waarnemers de sabotagehandelingen als een uiting van hun eigen woede en frustratie.
Ten slotte kozen veel Russen ervoor hun stembiljet ongeldig te verklaren door verschillende vakjes aan te vinken en hun eigen anti-oorlogsboodschappen toe te voegen of de namen van oppositiepolitici, zoals Navalny, op te schrijven.
De berichten zullen niet door Poetin worden gelezen, maar zullen door de handen gaan van duizenden verkiezingsfunctionarissen – en hoger.
“Het belangrijkste publiek voor het Kremlin is de elite. Zij zijn het die ervan overtuigd moeten worden dat de positie van Poetin de afgelopen zes jaar niet is verzwakt, maar juist sterker is geworden”, aldus Petrov.
Maar hij voegde eraan toe dat het moeilijk zou zijn om ze voor de gek te houden, juist omdat ze betrokken zijn geweest bij het vervalsen van de verkiezingen en daarom weten in hoeverre het officiële beeld afwijkt van de werkelijkheid.
Poetin zal dat echter niet doen, aangezien zijn entourage hem ongetwijfeld een airbrushversie van de afgelopen drie dagen zal presenteren.
“Dit is waar er een grote kloof zou kunnen ontstaan”, zegt Petrov. “Objectief gezien hebben de verkiezingen de positie van het Kremlin niet versterkt. Maar subjectief gezien zou Poetin de indruk kunnen hebben dat hij volledige steun geniet en dat hij nu vrij spel heeft.”
Ironisch genoeg is het Poetin zelf die misschien wel de grootste dupe is van zijn eigen vervalste stemgedrag.
“Als de elite ziet dat ze, onder druk van het Kremlin, vandaag cijfers rapporteren die heel anders zijn dan de werkelijke cijfers, zullen ze hun conclusies trekken”, zei Petrov. “Ze zullen rondkijken en zich afvragen op wie ze moeten wedden als de volgende baas.”