De Eerste Kamer moet pas in de nieuwe samenstelling gaan stemmen over de hervormingen van de pensioenen en de regels bij een toekomstige pandemie. Die hartenkreet uit Ilona Lagas. Het is daarmee een politieke waarschuwing van formaat: uit de mond van de beoogd fractievoorzitter van de BoerBurgerBeweging in de senaat. Ze ziet hoe haastig de vertrekkende senatoren te werk gaan, net als het kabinet, op twee zeer complexe thema’s.
Dat kan niet, vindt Lagas. “Wie hier nu nog snel mee door wil, moet nooit meer het woord ‘democratie’ in de mond nemen, het is schandalig.”
Dat zei ze gisteren in Utrecht op een evenement van de NPO, waar ze werd geïnterviewd voor de podcast ‘Op z’n Kop!’ van Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen. “Je zit in de Eerste Kamer voor de mensen, de bedrijven en maatschappelijke organisaties in het land, niet voor jezelf. Als je niet wil wachten met zulke ingrijpende wetten dan doe je dat alleen maar voor je ‘eigen ikkie’ en niet voor het belang van het algemeen.”
Nederlanders maken zich vooral zorgen over de Pensioenwet. Daarover is tien jaar vergaderd en gepolderd, en toch is het kabinet bang dat er straks geen meerderheid in de senaat voor is (de Tweede Kamer stemde al in met de wet). Een van de vaakst gehoorde redenen om de wet nu nog voor 30 mei in stemming te brengen in de Eerste Kamer, is ‘dat wij als politiek er nu al zo lang mee bezig zijn geweest’. Ook zou het de nieuwe senatoren weer tijd kosten om de taaie juridische kost te doorgronden.
Maar dit wekt steeds meer argwaan in de samenleving, en dat is niet verwonderlijk gezien de prestaties van de kabinetten-Rutte, na de kredietcrisis op stoom gekomen dankzij allerlei belastingverhogingen, om de laatste jaren ineens geldkranen wagenwijd open te zetten voor een scala aan ongecontroleerde overheidsuitgaven.
De pensioenpotten zijn van de werkgevers en werknemers, maar moeten volgens de wet die voorligt, kapotgeslagen worden en het geld daarna verdeeld worden in allemaal persoonlijke potjes voor werknemers. Juist dit zogenaamde invaren is het meest omstreden.
Omdat alle collectieve potten moeten worden opgesplitst in persoonlijke potjes, gaat voor iedereen een verrekening plaatsvinden op basis van de leeftijd. Dit gebeurt omdat jongeren niet volop kunnen profiteren van de beleggingsresultaten, terwijl zij naar verhouding wel veel bijdragen aan het fonds. De oudere werknemers hebben bovendien vaak betere voorwaarden.
Geleerden hebben zich hierop stuk gerekend, en het kabinet stelt dat grosso modo dit eerlijk zal gebeuren. Maar er zijn wél groepen die grotere risico’s lopen dat ze tekort komen, of anderszins er op achteruit gaan. Het wordt lastig gemaakt om als individu hierover een rechtszaak te starten.
Lagas sprak via de podcast van PowNed voor Radio 2 dan ook de senatoren aan op hun persoonlijke verantwoordelijkheid. Voor ze bij BBB kwam was ze tientallen jaren lid en bestuurder van de VVD. “Iedereen die dit nu nog snel even doet, mag het woord democratie niet meer in de mond nemen. Je zit daar niet voor jezelf. Het is schandalig, vasthouden aan het eigen gelijk, ‘we doen het nog even anders krijgen we onze zin niet’.”
Ook ‘mr. pensioen’ in de Tweede Kamer, Pieter Omtzigt, roept in een uitgebreide, technisch onderbouwde blog de Eerste Kamer op de wet pas te behandelen als de nieuwe Eerste Kamer is geïnstalleerd. Over deze timing zal vandaag (15 mei) en in ieder geval dinsdag gedebatteerd worden. Henk Otten heeft een motie ingediend over de haast op een heel ander voorstel: een geheel nieuw Reglement van Orde, met aangepaste vergaderregels. Lagas: “Dat willen ze ook nog even er doorheen rammen. Ik vrees dat dit met de pensioenwet ook gebeurt.”
‘Ik vind het schandalig dat deze wetten zo kort voor de installatie van de nieuwe Eerste Kamer worden behandeld, zegt BBB leider in de Eerste Kamer @ilona_lagas 'Als je dit er nu nog doorheen jast doe je dat niet voor het algemeen belang.’ #Pandemiewet https://t.co/Iul3aqEBoM pic.twitter.com/jfgs4AE42Q
— Marianne Zwagerman (@mariannezw) May 14, 2023
Lagas heeft niet in de achterkamertjes ingepraat op fractievoorzitters. BBB heeft als grootste partij overal in de provincies coalitieonderhandelingen, en heeft ook onder senatoren momenteel wel degelijk al invloed. “Maar dan zou ik koehandel achter de gordijn bedrijven, dat wil ik juist niet.”
Pandemiewet
Deze maandagmiddag begint de Eerste Kamer met minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) eerst de behandeling van een wijziging van de Wet publieke gezondheid. De aanpassingen voor ‘betere pandemische paraatheid’ die minister Kuipers nog snel even wil verankeren in de Wet publieke gezondheid, zorgen volgens critici onder meer dat de WHO teveel macht krijgt, en dat via wettelijke achterdeurtjes nieuwe lockdowns kunnen worden ingesteld.
Stan Baggen van collectief De Vierde Golf waarschuwde tijdens de uitzending van Op z’n Kop!, die bij uitzondering met publiek werd opgenomen, dat zelfs het verguisde coronatoegangsbewijs mogelijk nog terugkeert in de gereedschapskist bij toekomstige zorgcrises. Die mogelijkheid laat Kuipers open, ziet hij. Nu is dit middel uit de wet gehaald, omdat de Tweede Kamer dat niet zag zitten.
De haast is opvallend omdat de coronamaatregelen nog niet eens goed geëvalueerd zijn. Dat wíl het kabinet dan ook helemaal niet, constateert Baggen. “Dat zie je heel duidelijk aan minister Kuipers: hij negeert opnieuw doodleuk een uitspraak van de rechter, door niet openbaar te maken hoe de modellen werken die het RIVM tijdens de pandemie gebruikte. Dat had hij uiterlijk voor dit weekend moeten doen.” De modellen voorspelden keer op keer torenhoge ziekenhuiscijfers. Dat die niet uitkwamen was niet alleen het resultaat van gedragsverandering door de lockdowns, zoals het narratief lang was. Wetenschappers en politici schermden lang met dit argument, de preventieparadox. Het effect hiervan is alleen vele malen kleiner dan de te verklaren verschillen tussen de werkelijkheid en het RIVM-model. Door de grote beschikbaarheid van real world data kon dat in buurlanden al vrij snel worden aangetoond.