Migratiebeleid: EU-lidstaten rollen vechtend over straat

Het migratiebeleid groeit uit tot een steeds grotere splijtzwam binnen de EU. Terwijl Duitsland gisteren aankondigde nog deze week te zullen starten met grenscontroles aan de grens met Polen en Tsjechië, schiet de Italiaanse premier Meloni op haar beurt met scherp op de Duitse premier Scholz. Ze begrijpt niet waarom de Duitse regering ngo-reddingsschepen wil gaan steunen. Rien ne va plus, zo lijkt het.

Migratiebeleid Grenscontroles in de Schengenzone? Het klinkt ongerijmd, maar ze duiken almaar vaker op, en vooral: ze leggen het failliet van het huidige Europese migratiebeleid ongenadig bloot. Frankrijk besliste onlangs de al zeer strenge controles aan de grens met Italië in Menton nog verder op te voeren. Oostenrijk kondigde vorige week dan weer controles aan langs de grens met Italië, en Polen overweegt het Oostenrijkse en Franse voorbeeld te volgen aan de grens met Slowakije.

De laatste in het rijtje is nu Duitsland, dat de illegale migratie en mensensmokkel vanuit Polen een halt wil toeroepen, tot grote verontwaardiging van de Polen. Volgt u nog?

Mazen in het net

De Duitse kanselier Scholz (SPD) had enkele dagen geleden in Nürnberg al een ballonnetje opgelaten, en dinsdag bevestigde zijn minister van Buitenlandse Zaken Faeser dat haar land effectief vaste grenscontroles zou invoeren aan de grenzen met Polen en Tsjechië. Daarmee wil ze de illegale migratie vanuit die landen, die de voorbije maanden fors zou zijn toegenomen, tegengaan. Polen zelf heeft de controles aan de grens met Wit-Rusland vorig jaar al aangescherpt, maar blijkbaar zitten er toch flink wat mazen in dat net.

Duitsland, dat ook al het eindpunt van de zogenaamde Balkanroute vormt, lijkt voor veel migranten een aantrekkelijker eindbestemming dan Polen. De eerste acht maanden van dit jaar kreeg Duitsland al meer dan 200.000 asielaanvragen te verwerken, een stijging met 75 procent in vergelijking met dezelfde periode in 2022. De extreemrechtse AfD profileert zich uiteraard sterk op het migratiethema, en de partij heeft in de peilingen de wind stevig in de zeilen. Zowel de groene als de liberale coalitiepartners van de socialistische premier Scholz wijzen de grenscontroles kordaat af.

Scherpe brief

Ironisch genoeg heeft de Italiaanse premier Meloni het intussen dan weer volledig gehad met de rol van Duitsland in het Europese migratiedebacle. In een scherpe brief liet ze haar Duitse ambtsgenoot afgelopen weekeind weten dat ze ‘met verbazing’ kennis had genomen van het Duitse regeringsinitiatief om ngo’s, die met reddingsschepen actief zijn in de Middellandse Zee, financieel te ondersteunen.

Volgens het Europese grensbewakingsagentschap Frontex vormen net die schepen immers een grote aantrekkingsfactor voor mensen die vanuit Noord-Afrika de oversteek willen maken naar bijvoorbeeld Lampedusa. Dat Italiaanse eiland werd de voorbije weken overstroomd met duizenden Afrikaanse migranten. De brief van Meloni was een reactie op de aankondiging door het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken dat Berlijn een financieel steunprogramma voor civiele reddingsoperaties op zee bestudeerde.

Europese ontreddering

Meloni vroeg Scholz niet alleen om uitleg bij dat plan, ze stelde hem ook voor om dan meteen ook de opvang van mensen die Afrika ontvluchten niet langer in Italië maar op Duits grondgebied te regelen. Voor haar moeten EU-landen – en dus ook Duitsland – vandaag vooral op zoek gaan naar structurele oplossingen voor het migratieprobleem. Bijvoorbeeld door volop samen te werken met de landen van aankomst aan de Middellandse Zee.

Zowel de stijgende wanhoop en woede in Italië als de hernieuwde grenscontroles leggen de vinger nogmaals pijnlijk op de wonde: de onenigheid en ontreddering binnen de EU over het migratiebeleid zijn groter dan ooit. Het Schengenakkoord biedt lidstaten dan wel de mogelijkheid om in uitzonderlijke omstandigheden opnieuw controles uit te voeren aan de binnengrenzen, daarvoor is sowieso het groen licht van de Europese Raad nodig. Almaar meer lidstaten leggen die bepaling naast zich neer.

Ook het Dublin-akkoord, dat bepaalt dat migranten altijd asiel moeten aanvragen in de landen van aankomst, is op sterven na dood. Dat het veelbesproken Europese migratiepact, dat begin volgende jaar moet worden goedgekeurd in het Europees Parlement, zal volstaan om deze diepe crisis op te lossen, wordt met de dag twijfelachtiger.