Liever Geert Wilders dan Pieter Omtzigt in de regering. Pieter Omtzigt niet geschikt is voor het landsbestuur. Hij was op een niet erg rechtstatelijke manier uit de formatiebesprekingen gestapt omdat hij, naar eigen zeggen, vreesde dat er geen overeenstemming over beperking van de overheidsfinanciën tussen de partijen mogelijk zou zijn.
Naar nu blijkt was een andere en misschien wel zijn voornaamste zorg of de rechtsstaat en de Grondwet bij de PVV wel in goede handen zou blijven. De onderhandelende partijen hadden daar op 9 januari jl. al overeenstemming over bereikt: de partijen zouden zich committeren aan de Grondwet. Omtzigt was er kennelijk toch niet gerust op of Geert Wilders zich wel aan die afspraken zou houden. Wat dat laatste punt betreft, als je er niet meer bij bent is de kans uiteraard groter dat Wilders de rechtsstaat gaat verkwanselen dan als je daar nog afspraken met hem over kunt maken.
Het is nog een interessante exercitie om Omtzigt eens te vergelijken met Wilders. Hoe ‘democratisch’ gedraagt Omtzigt zich in zijn partij. Zal beheersing van de overheidsfinanciën bij Omtzigt in betere handen zijn dan bij Wilders? En, wat kunnen we van Omtzigt verwachten als hij plaats mag nemen in het bestuur van het land. Hoe ‘rechtsstatelijk’ zal hij dan zijn in vergelijking met Wilders.
Omtzigt en Wilders als bestuurders
Maken we eerst eens een vergelijking van Omtzigt met Ruud Lubbers, voormalig kopstuk van het CDA. Van hem was bekend dat hij even makkelijk met de VVD als met de PvdA in zee ging. Die switch van VVD naar PvdA gebeurde in 1989. Lubbers kon zich als bestuurder naar iedere partij plooien als dat zo uitkwam. Daarmee was hij uit heel ander hout gesneden dan voormalig CDA-Kamerlid, Pieter Omtzigt. Omtzigt lijkt meer een principiële niet-bestuurder die het liefst, zo lijkt het nu, alleen maar met zijn eigen partij in zee wil gaan.
Dat is natuurlijk ook het probleem van Geert Wilders. Hij heeft altijd hoog van de toren geblazen in politieke debatten, waarbij hij krachtige diskwalificaties van politieke opponenten niet schuwde. Bovendien heeft Wilders als leider van de PVV nooit gepoogd sterke bestuurders om zich heen te verzamelen. Zijn fractie kon niets anders dan hem ‘gedogen’. Dat kan hem nog opbreken als hij kans maakt tot het politieke bestuur van het land te mogen toetreden.
Inconsistentie van de Grondwet
Maar anders dan Omtzigt heeft hij er geen moeite mee om standpunten in te slikken. Neem de discussie over de rechtstaat die door Omtzigt tijdens de verkiezingscampagne werd opgerakeld. Wilders’ standpunten zouden in strijd zijn met de Grondwet en daar kon Omtzigt niet mee leven. Laten we nogmaals vaststellen dat Wilders gelijk heeft wat zijn negatieve oordeel van de Koran betreft. De Koran bevat leerstellingen die in strijd zijn met de Nederlandse grondwet, zoals de gelijkstelling van man en vrouw.
Maar in het kader van de vrijheid van godsdienst mag je de heilige schrift van de islam niet verbieden. Pas als een leerstelling, zoals het ‘tuchtigen’ van vrouwen, wordt gepraktiseerd kan er volgens de Nederlandse wet opgetreden worden. Ondanks zijn – deels in iedere geval terechte – afwijzing van de Koran is Wilders bereid het programmapunt van het verbod op de Koran in te trekken.
Zoals ik in WW schreef, heeft Omtzigt aan deze discussie over de islam en de Koran opvallend weinig te melden. Het lijkt erop dat hij het conflict tussen een ongrondwettelijke leerstelling van een geloof en de grondwettelijke geloofsvrijheid niet ziet of niet wil zien. Zijn CDA-verleden zal hier ongetwijfeld een rol bij spelen.
Wie laat de overheidsfinanciën uit de hand lopen?
Het sociaaleconomische programma van de PVV lijkt op dat van een ouderwetse sociaaldemocratische partij. Wilders zou op veel van die onderwerpen een akkoord met de PvdA kunnen sluiten. Die linkse signatuur lijkt echter eerder voor de bühne dan dat het deel uitmaakt van het ‘dna’ van de partij. Zoals in het zogenoemde gedoogkabinet Rutte I bleek was de PVV al gauw bereid om het verzet tegen de aangekondigde verhoging van de AOW-leeftijd te laten varen.
Nu denk ik dat hij ook nog wel bereid zou zijn om de wens van de PVV om het eigen risico in de zorgverzekering af te schaffen in zou willen trekken. Als daar tegenover nu maar eens echt de migratie ingedamd gaat worden.
Daarom is het wel curieus dat Omtzigt uit de onderhandelingen is gestapt omdat hij kennelijk vreesde dat er geen overeenstemming over de beheersing van de overheidsfinanciën mogelijk zou zijn. Wilders zal daar compromissen over willen sluiten. Dat bewijst tenminste zijn – aanvankelijke – opstelling bij het kabinet van Rutte I.
Omtzigt, daarentegen, was als parlementariër heel goed in staat overheidsregelingen te ondermijnen. Zo was hij zelf als wetgever mede verantwoordelijk voor de bekende feilen van de toeslagenwet (officieel: Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen). Zo werden, ook op zijn aandringen in de Kamer, de toeslagen eerst heel soepel uitgekeerd. Toen dat fraude in de hand werkte, eiste hij juist weer een streng fraudebeleid. De belastingdienst deed dat vervolgens erg fanatiek. Dat vond hij dan weer in strijd met “de rechtsbescherming van burgers en bedrijven”.
Voor zover ik weet, heeft hij zijn rol bij het telkens aanpassen van de uitvoering van de wet zelf nooit toegegeven. Daarmee staat hij dan weer op een lijn met Wilders. Die heeft ook vaak moeite met het aanbieden van excuses.
Beschermt Omtzigt de armen?
Uit de toeslagenaffaire zou je de indruk kunnen krijgen dat Omtzigt voor de armen opkomt. Voor Omtzigt was bestaanszekerheid bovendien een kernpunt van zijn verkiezingscampagne. Maar maakte hij dat waar in zijn parlementaire verleden? Zoals ik op WW uiteenzette, kwam hij vooral op voor rijke ouderen. Hij verminderde echter het welzijn van de arme ouderen in 2010 door de verhoging van de AOW-leeftijd te steunen.
Wilders was altijd tegen de verhoging van de AOW-leeftijd en is dat nog steeds. Hij blijkt bereid geweest te zijn – zie boven – om dat standpunt te laten varen als hij daar genoeg andere gewenste programmapunten voor terug zou krijgen. Dat betekent dat de PVV en Wilders een afweging maken tussen verschillende wenselijkheden. Omtzigt volgde in 2010 gewoon het door de CPB gevoede modieuze gevoel dat de AOW ‘onbetaalbaar’ zou worden. Hij had daar ook andere ideeën over kunnen hebben, zie bijvoorbeeld hier. De partijlijn was toen kennelijk nog heilig voor hem.
De staatscommissie heeft gesproken
Nederland. Ik kan niet zeggen dat ik het een heel erg duidelijk rapport vind. Het is te lang en het wil er te veel bijhalen, maar het is wel duidelijk dat een ongeremde bevolkingsgroei voor heel veel mensen in Nederland slecht zou zijn.
Er moet dus iets gebeuren: de immigratie moet beperkt worden. Het goede nieuws is dat een overgrote meerderheid van de Nederlanders dat ook vindt. Het slechte nieuws is dat de partijen die tezamen 88 van de 150 zetels in het parlement bezitten niet in staat blijken een regering te vormen. Zij kunnen niet met elkaar door een deur. Of eigenlijk: Omtzigt wil niet samen met Wilders door een deur.
Juist als ik dit schrijf hebben de dames en heren in het parlement erover hoe dan een regering tot stand moet komen. Ik ga daar niet over, maar laat mij dit zeggen: ik heb liever Wilders dan Omtzigt in een kabinet.