Volgens het verkiezingsprogramma van het FvD kost immigratie van asielzoekers uit niet-westerse regio’s (Afrika, Midden-Oosten) de Nederlandse overheid gemiddeld 400 duizend tot 600 duizend euro per immigrant. Er staat niet bij of dat de totale kosten zijn van een immigrant of dat het om de kosten per jaar gaat. Dat kan ik wel vast verklappen, FvD bedoelt hier de kosten voor de overheid vanaf het moment dat de immigrant het land binnenkomt tot het moment van overlijden.
FvD baseert zich op Grenzeloze Verzorgingsstaat
De financiële gevolgen van het asielbeleid heeft het FvD gehaald uit het rapport “Grenzeloze verzorgingsstaat” (vanaf nu GV) dat in 2021 werd uitgebracht. Het rapport leidde tot Kamervragen door Kamerlid Derk Jan Eppink, van toen JA21, inmiddels BBB. Hij vroeg onder meer aan Wopke Hoekstra, de toenmalige minister van financiën, of hij de conclusie deelde dat de niet-westerse migrant zo’n zware belasting voor de schatkist vormt.
Minister Hoekstra antwoordde dat de overheid geen boekhouding bijhoudt van kosten en opbrengsten van groepen mensen in de samenleving. Dat was een hypocriet antwoord, want natuurlijk houdt de overheid de kosten en opbrengsten van groepen bij. De AOW-ers, bijvoorbeeld, werden door de Nederlandse regering te duur bevonden en daarom werd de AOW-leeftijd verhoogd om de kosten van de AOW te beperken.
Bovendien baseerden de auteurs van het rapport GV hun berekeningen op een eerdere publicatie van het CPB. De Nederlandse regering maakt graag gebruik van de berekeningen van het CPB, zoals bijvoorbeeld de berekeningen die aantoonden dat de AOW te duur zou worden. Waarom wilde Minister Hoekstra in het geval van de migratieberekeningen dan niets weten van een rapport dat van CPB-methodes gebruik maakte? Het antwoord kan niet anders zijn dan dat de conclusies over de financiële gevolgen van immigratiepolitiek niet lekker vielen.
GV berekent voor immigranten de bijdrage aan de schatkist
Toch had de minister best zijn telraam even tevoorschijn kunnen halen om daarmee de gegevens van het rapport te checken. Hij zou gauw de enigszins wonderlijke, maar in ieder geval hypothetische aard van de berekeningen die in het rapport gedaan worden hebben onderkend. Ik heb dat eerder in het economenblad Tijdschrift voor Politieke Economie uitgebreid aangetoond. Ook heb ik er recent een post aan gewijd. Hier beneden doe ik het nog eens dunnetjes over.
Wat doet namelijk het rapport GV? Het berekent de kosten en baten van immigranten voor het overheidsbudget. Zo’n berekening kun je ook voor Nederlanders maken. Jongeren vormen een last voor het overheidsbudget, vooral omdat zij onderwijs volgen. Als zij later gaan werken, betalen zij belasting en maken ze betrekkelijk weinig gebruik van uitkeringen of gezondheidszorg. Dan dragen ze per saldo bij aan de overheidskas. Tijdens de ouderdom maken ze echter veel gebruik van zorg en ontvangen ze een AOW-uitkering en vormen ze een kostenpost voor de schatkist.
Vanaf de geboorte kun je voor Nederlanders al die kosten en baten over hun leven bij elkaar optellen. Het getal dat je dan krijgt zou je de nettobijdrage aan het overheidsbudget kunnen noemen. Voor Nederlanders is die nettobijdrage negatief, namelijk –3.000 euro. Niet-westerse migranten van de eerste generatie kwamen meestal pas na hun 25e jaar naar Nederland en de kosten van het onderwijs kwamen dus niet ten laste van de Nederlandse overheid. Toch is als je alle baten en kosten bij elkaar optelt over de rest van hun leven hun nettobijdrage aan het overheidsbudget negatief, namelijk –167.000 euro. Dat komt omdat zij meer gebruik hebben gemaakt van uitkeringen en relatief weinig belasting hebben betaald.
Berekening van bijdrage aan de schatkist is niet zinvol
Dat betekent niet dat voor ieder jaar de nettobijdrage aan de Nederlandse schatkist negatief was. Tussen het 25- en 60-jarige levensjaar van een niet-westerse migrant zal zijn bijdrage positief zijn. Die positieve bijdrage is echter zo laag dat die niet opweegt tegen zijn kosten als hij gepensioneerd is.
Het hoeft zelfs niet te betekenen dat in een bepaald jaar de totale bijdrage van deze eerste generatie niet-westerse migranten negatief is. Als het aantal migranten tussen 25 en 60 jaar veel groter was dan het aantal oudere migranten, kan het resultaat zijn geweest dat in een bepaald jaar de niet-westerse migranten een positieve bijdrage aan de overheidsbegroting hebben geleverd. Dit laat zien dat het niet zo zinvol is om voor iedere immigrant de jaarlijkse te verwachten nettobijdragen voor zijn hele leven bij elkaar op te tellen. Dit geldt zeker voor de migranten van de tweede generatie.
De bijdragen van tweede-generatie immigranten onbekend
Bron: commons.wikimedia.org
De tweede-generatie immigranten zijn de kinderen van migranten van de eerste generatie en in Nederland geboren. Voor hen geldt dus dat de kosten in de eerste 20 jaar van hun leven wel voor rekening van de overheid komen. Als je daarmee rekening houdt, zou de nettobijdrage van de gemiddelde niet-westerse migrant ergens rond de –300 duizend euro liggen. Voor niet-westerse migranten uit de Hoorn van Afrika en Marokko ligt die negatieve bijdrage aan de schatkist nog veel hoger, namelijk op ongeveer –500 duizend euro. Dit zijn de bedragen die het FvD in het verkiezingsprogramma heeft opgenomen.
Zoals we net al zagen is het optellen van nettobijdragen aan de schatkist over het hele leven van een migrant niet erg zinvol. Voor de tweede-generatie niet-westerse migranten komt daar nog bij dat weinig van hen ouder dan 40 tot 50 jaar zijn. De nettobijdragen aan de schatkist voor deze migranten als ze van middelbare leeftijd of ouder zijn is dus niet bekend en moet op een of andere manier ‘voorspeld’ worden. Maar deze voorspellingen zijn sterk hypothetisch.
Huidige cijfers zinvoller dan hypothetische ‘voorspellingen’
Mijn indruk is dat het rapport GV onnodig pessimistisch is over de toekomstige bijdragen van de tweede-generatie immigranten aan de Nederlandse schatkist. De GV gaat er namelijk sterk vanuit dat de kinderen van de eerste-generatie niet-westerse migranten het niet veel beter zullen doen dan hun ouders. Dat kunnen we nu echter nog niet met zekerheid weten. Het zou best kunnen dat deze generatie het juist veel beter gaat doen en zeer goed gaat integreren in de Nederlandse maatschappij en economie.
Het GV-rapport zou de negatieve effecten van met name niet-westerse migranten op de overheidskas dus wel eens sterk kunnen overdrijven. Maar het kan natuurlijk ook tegenvallen, zoals het rapport GV ‘voorspelt’. Wat dat betreft is het beter om je te beperken tot de huidige prestaties van immigranten. Het curieuze is dat het rapport GV aan die huidige prestaties ook veel aandacht besteedt. De commentaren op het rapport gingen echter vooral naar de spectaculaire hoge kosten van immigranten die het rapport berekent.
Die huidige cijfers geven echter duidelijk aan dat er ook negatieve effecten van immigratie zijn. Immigratie is namelijk zeker geen ondubbelzinnige goed-nieuwsshow. Dat blijkt met name uit de hoge en langdurige uitkeringsafhankelijkheid van sommige niet-westerse migrantengroepen. Voor alle niet-westerse migranten in Nederland geldt dat er per persoon meer dan twee keer zo veel aan uitkeringen wordt betaald als aan de autochtone Nederlanders. Dat wil zeggen dat er zeker wel argumenten zijn om het migratiebeleid selectiever te maken.
FvD schiet zichzelf in de voet met sensationele kostencijfers immigratie
Het is contraproductief om, zoals het FvD doet, argumenten voor selectieve immigratie te baseren op hypothetische en niet erg doorzichtige berekeningen. Het FvD zegt er overigens niet bij dat de bedragen alleen betrekking (kunnen) hebben op tweede-generatie migranten. Voor de eerste-generatie migranten – die hier rond hun 25e verjaardag komen of kwamen – zijn de kosten immers lager.
Het lijkt verder duidelijk dat de afschrikwekkende hoge bedragen die het FvD noemt bij voorbaat niet serieus worden genomen door de meeste politici. Dat bleek ook uit de politieke reacties op het rapport GV. Er was geen sprake van paniek, de meest positieve reactie was nog “dat wisten we al.” Het leidde niet tot enige discussie over het migratiebeleid. Als illustratie grijpen we weer even terug op de vragen van Eppink die minister Hoekstra doodsloeg door te zeggen dat de regering de kosten en opbrengsten van mensen niet bijhoudt.
Kennelijk vond geen enkel Kamerlid het nodig om de hypocriete aard van dit antwoord ter discussie te stellen. Wat alleen maar aangeeft dat een meerderheid van de Kamerleden een discussie over de migratiekosten die het rapport GV afleidt, niet de moeite waard vond. Het FvD denkt daar klaarblijkelijk anders over.