Dit Is Wat De Nieuwste Juridische Actie Van Milieudefensie Zou Kunnen Betekenen Voor Mondiale Banken Die Grote Vervuilers Financieren.
ING Toen Royal Dutch Shell een historische klimaatrechtszaak in Nederland verloor, zeiden klimaatvoorstanders dat de uitspraak van de Nederlandse rechtbank vervuilers en hun financiers op de hoogte bracht . Nu daagt de Nederlandse NGO die met succes Shell heeft aangeklaagd wegens haar klimaatplannen deze geldschieters voor de rechter in een zaak die zou kunnen helpen de steun van de mondiale banksector aan fossiele brandstoffenbedrijven en hun activiteiten ongedaan te maken.
Op 19 januari maakte Milieudefensie (Vrienden van de Aarde Nederland) bekend juridische stappen te ondernemen tegen ING , de grootste bank van Nederland en een belangrijke financier van Amerikaans vloeibaar aardgas (LNG). In een brief gericht aan Steven van Rijswijk, CEO van ING, en de eerste stap in de rechtszaak, zegt Milieudefensie dat zij van mening is dat de bank haar zorgplicht onder de Nederlandse wet heeft geschonden.
“Het klimaatbeleid van ING staat mijlenver verwijderd van wat nodig is om de doelstelling van 1,5°C te halen”, stelt de brief, verwijzend naar de ambitieuzere klimaatdoelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs. Sinds de totstandkoming van dat akkoord in december 2015 heeft ING voor 83,2 miljard euro aan obligaties uitgegeven aan de fossiele brandstoffenindustrie, zegt Milieudefensie.
“We starten een nieuwe rechtszaak tegen ING, de grootste handelsbank van Nederland, omdat deze onze toekomst in gevaar brengt door bedrijven te blijven financieren en ondersteunen die de klimaatcrisis verergeren”, vertelde Milieudefensie-campagnevoerder Nine de Pater per e-mail aan DeSmog. “Als financiële instelling heeft ING de verantwoordelijkheid om de bankier van onze toekomst te zijn, en niet de bankier van de klimaatcrisis.”
Milieudefensie hanteert hier een vergelijkbare juridische aanpak als in de winnende zaak tegen Shell. In mei 2021 accepteerde de rechtbank in Den Haag in Nederland de argumenten van de NGO dat de Nederlandse wet Shell verplichtte haar activiteiten in lijn te brengen met de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs op grond van de ‘zorgplicht’-verplichting van de wet, en beval de mondiale oliegigant zijn CO2-uitstoot te verminderen. 45 procent in 2030.
Belangrijk is dat de historische uitspraak van de rechtbank, waartegen het bedrijf in beroep gaat, niet alleen van toepassing is op de directe uitstoot van Shell door de winning van fossiele brandstoffen over de hele wereld, maar ook op de uitstoot door het gebruik van haar producten. (Na de uitspraak verplaatste Royal Dutch Shell haar hoofdkantoor van Nederland naar het Verenigd Koninkrijk en schrapte ‘Royal Dutch’ uit de wettelijke naam.)
In lijn met die eis probeert Milieudefensie ING nu te dwingen de CO2-uitstoot in 2030 grofweg te halveren en haar beleid af te stemmen op de 1,5°C-doelstelling uit het Klimaatakkoord van Parijs. Ook wil de milieugroep dat de bank geen zaken meer doet met vervuilende bedrijven die niet kunnen aantonen dat zij geloofwaardige klimaatplannen hebben. Dat betekent het verbreken van de banden met olie- en gasklanten die de productie van fossiele brandstoffen uitbreiden, wat volgens wetenschappers de gemiddelde temperatuur in de wereld boven de klimaatdoelstellingen van Parijs zou doen stijgen.
In een verklaring verdedigde ING haar voortdurende financiering van activiteiten op het gebied van fossiele brandstoffen en zei dat dit eenvoudigweg ‘een weerspiegeling is van de huidige wereldeconomie’. ING beweert dat zij vooruitgang boekt in de transitie naar een koolstofarmere portefeuille en zegt er sterk van te zijn overtuigd dat de samenwerking met haar klanten de meeste impact kan hebben, in tegenstelling tot het verlaten van bepaalde klanten of sectoren – ook al heeft zij afscheid genomen van verschillende steenkoolbedrijven over deze kwestie.
“We zijn ervan overtuigd dat we impactvolle actie zullen ondernemen om de klimaatverandering te bestrijden”, zegt Arnaud Cohen Stuart, hoofd bedrijfsethiek bij ING. “Als het nodig is, zullen we uiteraard in de rechtbank reageren.”
Voor sommige waarnemers zou de targeting van ING als een verrassing kunnen komen. Afgelopen oktober riep de CEO de regeringen in Europa en Australië op om meer beleidssteun te bieden voor het vergroenen van de elektriciteitsnetten, in een poging de uitstoot van de woningsector door zijn hypotheken te verminderen. En in de nasleep van de mondiale klimaatbesprekingen van vorige maand kondigde de bank aan dat zij tegen 2040 zou stoppen met het financieren van upstream olie- en gasprojecten, terwijl zij ernaar streeft haar nieuwe financiering van de opwekking van hernieuwbare energie tegen 2025 te verdrievoudigen.
Milieudefensie zei dat dit “babystapjes in de goede richting” zijn en noemde de deadline voor fossiele brandstoffen in 2040 “15 jaar te laat.”
Een expert op het gebied van duurzame financiering in Nederland zei dat het huidige klimaatbeleid van de bank op een aantal belangrijke punten tekortschiet. “[ING] heeft geen doelstellingen gesteld voor de hele portefeuille, en de meeste doelstellingen zijn intensiteitsdoelstellingen [in plaats van absolute doelstellingen voor emissiereductie]”, vertelde Rens van Tilburg, directeur van het Sustainable Finance Lab aan de Universiteit Utrecht, aan DeSmog.
“Maar misschien wel het duidelijkste voorbeeld van hoe ING niet op één lijn zit met Parijs, is de voortdurende financiering van olie- en gasbedrijven die nieuwe bronnen ontwikkelen, ondanks de duidelijke wetenschappelijke consensus dat dit niet verenigbaar is met het beperken van de klimaatverandering.”
Naar eigen maatstaf van ING is ING verantwoordelijk voor 61 megaton gefinancierde emissies in 2022. Dat komt neer op meer dan de jaarlijkse emissies van sommige landen als Zweden en Cambodja, aldus de brief van Miliuedefensie. Datzelfde jaar was de Nederlandse bank de vierde grootste financier van LNG ter wereld en verstrekte zij ruim $1,2 miljard aan de sector.
Volgens een rapport uit 2023 van Rainforest Action Network en partners heeft ING sinds 2016 bijna $3 miljard aan financiering verstrekt aan LNG . Uit de gegevens van het rapport blijkt dat Venture Global en Cheniere Energy, twee bedrijven achter de enorme LNG-uitbreiding aan de Amerikaanse Golfkust, in 2022 de grootste LNG-klanten van de Nederlandse bank waren.
ING verstrekte ruim $886 miljoen aan Venture Global Plaquemines LNG LLC , en $220 miljoen aan Cheniere Corpus Christi Holdings LLC. Maar de totale financiering door de bank van Amerikaans LNG zou zelfs nog hoger kunnen zijn. Het Nederlandse onderzoeksjournalistieke platform Pointer rapporteert een bedrag van ongeveer $7 miljard, waarmee ING de derde grootste financier van de Amerikaanse LNG-infrastructuur is, na twee Japanse banken.
Bij het financieren van dergelijke activiteiten beschuldigt Milieudefensie ING ervan dat ING “bijdraagt aan de gevaarlijke klimaatverandering en mensenrechtenschendingen veroorzaakt door deze klanten, en dat dit onrechtmatig is.”
“Come hell or high water”: banken worden geconfronteerd met een toenemend risico op klimaatrechtszaken
Milieudefensie zegt dat de juridische stappen tegen ING voortbouwen op het succesvolle vonnis van de NGO in de zaak tegen Shell, met het argument dat de eerdere uitspraak van de rechtbank dat het oliebedrijf wettelijk verplicht is zijn activiteiten in overeenstemming te brengen met het Akkoord van Parijs ook van toepassing is op andere grote bedrijven. “Grote vervuilende bedrijven moeten het voortouw nemen bij het snel en dramatisch terugdringen van hun CO2-uitstoot”, zegt Roger Cox, advocaat bij Milieudefensie, in een verklaring .
“Dit is de enige manier om de opwarming tot 1,5 graad te beperken. Dat betekent dat ook grote vervuilers als ING en Shell hun verantwoordelijkheid moeten nemen.” Cox leidde de klimaatzaak tegen Shell, die in april voor het Nederlandse Hof van Beroep zal komen.
Van Tilburg, de expert op het gebied van duurzame financiering, vertelde DeSmog dat de uitspraak uit 2021 waarin wordt bepaald dat Shell een wettelijke plicht heeft om voor de samenleving te zorgen, “ook geldt voor financiële instellingen”. “En niet alleen in Nederland”, zei hij, wijzend op het groeiende aantal rechtszaken over klimaataansprakelijkheid over de hele wereld.
Naarmate de klimaatcrisis heviger wordt en de schade ervan toeneemt, wenden gemeenschappen en actievoerders zich steeds vaker tot de rechter in hun pogingen om regeringen en vervuilers uit het bedrijfsleven ter verantwoording te roepen. De afgelopen jaren zijn deze rechtszaken zich ook gaan richten op bedrijfsbeklaagden buiten de olie- en gasindustrie, waaronder sectoren als transport, voedsel en landbouw, kunststoffen en financiën.
Vorig jaar hebben milieugroeperingen in Frankrijk de Franse bank BNP Paribas aangeklaagd wegens haar voortdurende financiering van fossiele brandstoffen. De groepen zeggen dat hun actie ’s werelds eerste klimaatrechtszaak tegen een commerciële bank is.
Die zaak, en nu de aanstaande rechtszaak tegen ING, is een signaal dat de bankensector te maken heeft met reële klimaatgerelateerde juridische risico’s, zeggen experts.
Frank Elderson, lid van de raad van bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB), waarschuwde in een toespraak in september : “Procederende partijen komen achter de banken aan, of het nu hel of hoog water is.” Volgens een nieuw rapport van de ECB zijn de portefeuilles van 90 procent van de geanalyseerde Europese banken niet feitelijk afgestemd op de mondiale klimaatdoelstellingen, en veel van deze banken, schrijft Elderson in een blogpost , ‘kunnen te maken krijgen met een verhoogd risico op rechtszaken.’
In maart vorig jaar gaf het Amerikaanse kredietbeoordelaar Fitch Ratings ook commentaar op het toenemende risico op klimaatgeschillen waarmee Europese banken worden geconfronteerd. Dergelijke rechtszaken “kunnen precedenten scheppen en banken ertoe aanzetten hun koolstofneutraliteitsstrategieën en de geleidelijke afschaffing van de financiering van fossiele brandstoffen te versnellen”, aldus het agentschap, vooral als een bank een klimaatrechtszaak verliest.
Daarom is de actie van Milieudefensie tegen ING zo belangrijk, legt Van Tilburg uit, omdat een succesvolle uitkomst de steun van de bredere financiële sector voor fossiele brandstoffen opnieuw vorm zou kunnen geven. Het zou banken in staat stellen zich aan te sluiten bij de doelstelling van Parijs zonder bang te hoeven zijn dat hun concurrenten erin zullen springen, voegde hij eraan toe.
“Andere banken zullen begrijpen dat ze actie moeten ondernemen, anders riskeren ze ook voor de rechter te worden gedaagd”, vertelde hij aan DeSmog.