Belastingparadijs Nederland

Nederland is meer dan ooit wereldwijd ‘een spil in belastingontwijking’. Dat schrijven de Volkskrant en NRC dinsdag op basis van een rapport van het in Londen gevestigde Tax Justice Network. Belastingparadijs Nederland is goed voor bijna een vijfde van alle toegebrachte schade.

Dat stelt Tax Justice Network, een in Londen gevestigde ngo die ijvert voor eerlijke belastingen, in een rapport dat dinsdag verschijnt. Bij de vorige rapportage twee jaar geleden ging het om 19,4 miljard dollar aan misgelopen belastinginkomsten die Nederland veroorzaakt in andere landen. Dat was toen 6,3 procent van het totaal. De Nederlandse 51 miljard dollar (46 miljard euro) is 17 procent van de mondiaal toegebrachte belastingverliezen.

Volgens Tax Justice, dat zich baseert op Oeso-cijfers, lopen overheden wereldwijd 472 miljard dollar aan belastingen mis door belastingparadijzen. Het gaat om 301 miljard dollar aan belastingontwijking door bedrijven – waarvan dus een zesde via Nederland – en 171 miljard aan belastingontduiking via belastingparadijzen door rijke individuen. Vier landen zijn volgens het Tax Justice-rapport verantwoordelijk voor meer dan de helft van de genoemde belastingontwijking door bedrijven: Luxemburg, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.

Wél een belastingparadijs

Demissionair CDA-staatssecretaris Marnix van Rij (die niet terugkeert in een nieuw kabinet) stelde bij zijn aantreden met nadruk dat Nederland géén belastingparadijs is. Tax Justice ziet dat anders. ‘We vinden landen die belastingontwijking faciliteren een belastingparadijs, ongeacht waar het verlies aan belastinginkomsten neerslaat. Nederland doet dat op grote schaal’, zegt Arnold Merkies van Tax Justice Nederland. ‘Bedrijven tuigen immers constructies op via Nederland om in andere landen geen of veel minder belasting hoeven te betalen. De constructies en de enorme doorstroom zijn er nog steeds.’

Vorig jaar juni stelde Van Rij dat de belastingontwijking via Nederland door diverse maatregelen flink was afgenomen, van 38,5 naar 6 miljard euro. Maar volgens deskundigen zijn in dat cijfer veel landen ten onrechte niet meegenomen. Ook telt Nederland nog veel brievenbusfirma’s. Merkies: ‘Dus ja, wij noemen Nederland een belastingparadijs. Niet voor de gewone man, maar wel voor multinationals die fiscale constructies via Nederland kunnen opzetten.’

Hoogleraar belastingrecht Jan Vleggeert (Universiteit Leiden) beaamt dat er nog een hoop te doen is tegen belastingontwijking, maar wijst er wel op dat Tax Justice Oeso-cijfers uit 2018 gebruikt – recentere geschikte gegevens zijn er volgens de ngo niet. ‘Dat kan, maar je kunt moeilijk volhouden dat er de laatste jaren geen stappen zijn gezet. Dat is wat al te makkelijk’, zegt Vleggeert. ‘Zo wordt er in Europa gewerkt aan het minimumtarief van 15 procent winstbelasting voor grote bedrijven, dat was voorheen ondenkbaar. Wat niet wegneemt dat Nederland inderdaad nog steeds een belangrijk doorsluisland is.’