Opeens is de fractie van BBB een stuk groter dan voorheen. Vrijdag kondigden Nicki Pouw en Derk Jan Eppink aan JA21 te verlaten en door te gaan bij BBB. Ook Lilian Helder (ex-PVV) is voortaan van BBB, plus natuurlijk premierskandidaat Mona Keijzer (ex-CDA), die ook op de nieuwe kandidatenlijst komt. Wat zijn de gevolgen van deze influx van nieuwe BoerBurgerBeweging-namen eigenlijk? Een analyse.
BBB – Het rommelt al twintig jaar rechts van de VVD. Sinds Pim Fortuyn is er overduidelijk behoefte aan een stabiele rechts-populistische partij. De meest serieuze poging is de PVV, maar Wilders heeft nooit macht weten te verwerven: hij is te extreem en niemand wil met hem samenwerken. Om deze reden zijn er al talloze pogingen gedaan om te komen tot een alternatief dat zich tussen VVD en PVV bevindt en beleid echt kan wijzigen in plaats van alleen dingen roepen. Ook de BoerBurgerBeweging is zo’n poging.
NIEUWELINGEN BINDEN
Het probleem laat zich raden: een nieuwe partij is niet zomaar opgebouwd. Het is lastig voldoende mensen te vinden die ook gekwalificeerd zijn. Bij BBB zijn zoveel functies vergeven in provincies en waterschappen dat er helemaal geen mensen meer over lijken te zijn. Dan is het logisch dat zittende Kamerleden een kans krijgen. Met Pouw krijgt BBB er bijvoorbeeld een dijk van een zorgwoordvoerder bij. Helder is een competent Kamerlid op politie en veiligheid.
Iedereen blij? BBB heeft nu minder vacatures en meer ervaren Kamerleden. De overstappers krijgen een verlenging van hun politieke carrière die kort geleden nog ondenkbaar leek. Zo waren de vooruitzichten van Pouw bij JA21 beroerd: ze wist inmiddels dat je niet met Joost Eerdmans in een fractie wil zitten en al helemaal niet met Annabel Nanninga. Toch is deze analyse te oppervlakkig. Is er nou echt reden te denken dat dit soort overstaps een succes worden?
BBB maakt consequent een amateuristische indruk. Van der Plas lijkt op basis van haar intuïtie te werken. Persoonlijke relaties moeten goed zijn om bij BBB te mogen aansluiten. Er zijn al meerdere gevallen bekend dat er geen echte screening was. Nu stuurt dit amateurisme de partij naar rechts, vanuit de wilde gok dat daar veel kiezers zitten. Of die keuze ook door de oude garde van BBB wordt gesteund is een heel ander verhaal. Het zou zomaar kunnen van niet.
STEEDS RECHTSER
De inhoudelijke tendens is onmiskenbaar. Al langer gaan bij BBB mensen aan de slag die de wenkbrauwen doen fronsen: een oud-fractiemedewerker van de PVV mocht lijsttrekker in Friesland worden, een oud-woordvoerder van intimidatie-club Farmers Defence Force werd lijsttrekker in Zeeland en een oud-FvD-Statenlid zit tegenwoordig voor BBB in de Eerste Kamer. Hij heeft zich inhoudelijk nooit ruiterlijk van Forum gedistantieerd. Het viel zelfs JA21 op.
Dit interesseerde het grote publiek allemaal niets, maar nu BBB ook mensen uit de Tweede Kamer rekruteert, staat er meer dan ooit een schijnwerper op. Lilian Helder heeft Wilders’ islamagenda dertien jaar lang gesteund en stapt zonder enige verklaring over. Haar steun aan Wilders is moeilijk op te vatten als bewijs voor enig rechtstatelijk besef, maar bij BBB maakt dat kennelijk niet uit. Heel wat BBB’ers zitten ongetwijfeld met gefronste wenkbrauwen.
BBB blijkt in de praktijk alle kanten uit te kunnen: islamofobe Kamerleden zijn welkom, maar ook volkse christendemocraten als Keijzer, conservatieve katholieken als Pouw en partijhoppers waarvan niemand weet waar ze voor staan zoals Eppink. Zijn komst is dan ook het meest veelzeggend: hij heeft bij zoveel partijen gezeten dat uit zijn overstap geen enkele inhoudelijke conclusie over BBB kan worden getrokken. Het enige wat zeker is, is dat BBB geen middenpartij is.
ORGANISATORISCHE GEVOLGEN
Dit alles heeft niet alleen electorale, maar ook organisatorische gevolgen. In de fractie zitten nu Kamerleden die drie verschillende verkiezingsprogramma’s hebben onderschreven. Wat gaat BBB doen: wordt de eigen visie bijgesteld of zijn de overstappers van mening veranderd? Vrijwel niemand vraagt ernaar. Je wordt langzaamaan heel benieuwd wat BBB van de islam vindt en wie we na de verkiezingen moeten uitlachen: Keijzer, die zich niet senang voelt bij Helder, of andersom?
Er is in ieder geval één persoon die in de problemen zit. In de oude situatie bepaalde Van der Plas alles zelf en kwamen nieuwelingen op onzichtbare posten terecht, ook als ze overstapten vanuit een andere partij. Nu staan de overstappers in de schijnwerpers. Van der Plas is haar spilpositie kwijt. Ze is niet meer als enige continu in beeld en kan voortaan door de rest van haar fractie worden overstemd. Dat verzwakt haar positie enorm, ook omdat ze niet in het partijbestuur zit.
Aandacht en macht delen is lastig. Eerst zien we Van der Plas wekenlang dwepen met de aan te kondigen premierskandidaat en nu iedereen dat frame heeft overgenomen neemt ze dit deels weer terug.
BoerBurgerBeweging heeft vier nieuwkomers een prachtige positie gegeven om te stralen en voortaan namens de partij te spreken. Ze zeggen in potentie allemaal wat anders en dat gaat allemaal ten koste van Van der Plas. Benieuwd hoe lang dat goed blijft gaan.