Volgens het CBS werken we meer uren, maar neemt de productiviteit niet toe.
Ze hebben ook een vermeende oorzaak. ZZP-ers investeren te weinig in nieuwe machines. Van welk geld? Er zijn wel ZZP-ers die bakken met geld verdienen, maar die produceren niks. Het gros van de ZZP-ers die wel iets produceren, of hun productie op zouden kunnen voeren met behulp van machines, zijn verkapte loonslaven die hun inkomen dramatisch hebben zien kelderen als gevolg van de ‘flexibilisering‘ van de ‘arbeidsmarkt‘.
Dat laatste behoeft enige uitleg, voor ik verder ga met mijn betoog. Veel ZZP-ers hebben nog genoeg om van te leven, en in veel gevallen meer dan toen ze nog in ‘loondienst‘ waren. Maar dat komt dan omdat ze geen geld opzij leggen voor hun pensioen, niet verzekerd zijn voor arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en ander ongerief waardoor je hele leven op zijn kop kan komen te staan als het je overvalt. En ja, omdat ze nu hun administratie zelf moeten doen, en niemand de machines aanschaft die hen in staat stelt productief en concurrerend te blijven.
Wat echter onstuitbaar in opmars is, is de productie van verhalen. Elke week een nieuw verhaaltje van het CBS. En de hele dag door worden we gebombardeerd met verhalen die er niet toe doen. In het nieuws vanochtend dat twee brandweermannen in Australië zijn omgekomen toen een brandende boom op hun brandweerauto viel. Nou en? Ja, natuurlijk is dat tragisch voor die brandweermannen, hun familie en collega’s. Maar dat soort ongevallen zijn schering en inslag in de wereld. Je hebt niet genoeg aan veertig kanalen zendtijd als je iedereen op de hoogte wilt houden van alle ongevallen in de wereld.
Maar nee, het medeleven is geveinsd, en slechts een opstapje voor het échte verhaal. Na de geheel voorspelbare beelden van ingestudeerde ‘rouw‘ en ‘medeleven‘, compleet met ‘gebarentolk‘, vervolgt de verhalenverteller dat er in Australië op het moment veel bosbranden zijn. Zoals elk jaar rond deze tijd. De eucalyptusbomen die ze daar hebben bevatten veel hars, en branden als een fakkel, en het vuur verspreid zich razendsnel. Met het geluid van aanstormend onheil. Maar opmerkelijk genoeg worden die bomen niet door die branden verwoest. Volgend jaar branden ze weer net zo vrolijk. En dan het slotstuk van het verhaal, dat gaat over de premier van het land die op vakantie ging, terwijl er zoveel branden zijn. Ja, wat moet die man in zijn kantoor in Canberra doen dan?
Om onduidelijke reden zijn we van onze gekozen vertegenwoordigers gaan verwachten dat ze in zulke situaties brandweermensen van hun werk gaan houden door ze lokaal voor de voeten te gaan lopen, of de hele dag door te bellen voor een ‘update‘, om vervolgens op de televisie te zorgen voor drama. Liefst iets met ‘Klimaat‘. Maar het ergste is dat we dat dan ‘werk‘ noemen. Zoals we het knip-en-plak filmpje van de redactie van die Nederlandse ‘nieuws‘-zender ook zijn gaan zien als ‘werk‘. Nog niet zo lang geleden was zo’n tendentieuze collage het exclusieve domein van de activisten, die dat in hun eigen vrije tijd deden, en op eigen kosten.
De tragiek is, dat als je daar vraagtekens bij zet, mensen al snel gaan roepen dat je ‘klaagt‘. Maar ik klaag helemaal niet. Ik weet hoe belangrijk verhalen zijn in een samenleving. De meest primitieve gemeenschappen hechtten er al grote waarde aan. Verzameld rond het kampvuur vertelde men elkaar verhalen. Op enig moment schreef iemand die op. En toen de boekdrukkunst werd uitgevonden hoefde je niet meer naar de kerk om er kennis van te nemen. Met de komst van de krant en de televisie hoefde je ook niet meer naar de kroeg, de bibliotheek, het marktplein, of de politieke bijeenkomst om te weten wat er speelde. Vanaf het begin zaten er scherpe kantjes aan de verhalen die men elkaar op de mouw speldde. Tal van intellectuelen bogen zich over de gevaren van grootscheepse manipulatie via opzwepende verhalen, en kort na de Tweede Wereldoorlog leek het er even op alsof iedereen begrepen had dat ‘nieuws‘ geen verhaal was, maar een feitelijke opsomming van de belangrijkste gebeurtenissen. Juist nadrukkelijk ontdaan van ‘kleuring‘ en toegevoegde ‘franje‘. In zijn onvolprezen boek ‘Massa en Macht‘ analyseerde Elias Canetti waarom het mis gaat als we nieuws en drama vermengen ten behoeve van kortstondig gewin. Maar het mocht niet baten.
Met de geniale vondst van de economische kolonialisatie van ‘onderontwikkelde‘ landen, die de productie van goederen, en de levering van grondstoffen mochten verzorgen, in ruil voor verhalen, leken we op weg naar de bevrijding van arbeid. Wij hoefden niet meer te werken, want dat deden ‘zij‘. De verhalen die wij toevoegden aan hun producten stimuleerden de verkoop, maar waar haalden we het geld vandaan om voor die producten te betalen? Ook dat werd een sprookje nadat Nixon en Kissinger de koppeling van de Dollar aan het goud loslieten. Maar omdat ze wisten (Kissinger in elk geval) dat louter ‘‘Fiduciair-geld‘ de Verenigde Staten de kop zou gaan kosten, in een tijd waarin de kosten voor dingen die ‘BOEM!‘-zeggen dat land ernstig in de problemen zou brengen, kwam er een nieuw verhaal.
Dat nieuwe verhaal behelsde dat olie slechts te koop was als je kon afrekenen in Dollars. Tenzij je zelf voldoende reserves had, zoals het fortuinlijke Nederland, met zijn gasbel. En dat China moest worden omgebouwd tot fabriek, zodat de Verenigde Staten de handen vrij hadden om dingen te fabriceren die ‘BOEM!’ zeggen, om het ‘Rode Gevaar‘ van de Sovjet-Unie te kunnen pareren. Het nieuwe verhaal werkte als een zonnetje, met Europa en Japan als de producent van ‘hoogwaardige‘ spullen, en de Verenigde Staten als de fabrikant van verhalen, en wapens. Totdat de Sovjet-Unie de pijp aan Maarten gaf.
De dringende behoefte aan een verbindende vijand werd ‘het Terrorisme‘. Het mooie daarvan is dat het een flexibel begrip is, dat je naar behoefte kan herdefiniëren om de aanwas van nieuwe vijanden te garanderen. Maar dat is tevens de achilleshiel. Zoals inmiddels kristalhelder blijkt uit het gegeven dat we buiten ons eigen land groepen steunen, die we in eigen land wegens terroristische activiteiten vervolgen. Ik hoorde een verhalenvertelster, die geld verdient met verhalen over ‘trends‘, bij WNL ‘onthullen‘ dat ook Syrische Moslims, die als vluchteling in ons land verblijven sinds we hun land in een rokende sintel hebben veranderd met onze F-16’s en kruisraketten, en de stormtroepen van Al Qaida en co, geen probleem hebben met een Christelijke kerstboom, omdat die vroeger ook altijd in hun Syrische dorp op de markt stond. Althans, voordat wij ze Al Qaida en ISIS op hun dak stuurden…….
Maar dat is niet het enige probleem met het verhaal (‘narrative‘) in ons deel van de wereld. Olie en gas zijn inmiddels wereldwijd ook te koop zonder Dollars. En China en Rusland hebben elkaar gevonden, wat betekent dat ze in toenemende mate hun ‘Fair Share‘ willen van wat zij produceren, en respect vragen voor hún verhaal. Ik zeg, van mijn kant, dat het mij de enige weg lijkt die vooruitgang niet blokkeert. En dat het goed zou zijn als we onze verhalen af zouden stemmen op die realiteit, inplaats van lulkoek over een Australische premier, of ‘Impeachment‘-sprookjes, en natte dromen over ‘alles elektrisch‘ terwijl het geld op is.
Helaas ziet het daar niet naar uit. Wapens zijn de ‘nieuwe olie‘ in een verhaal dat welhaast in tranen moet eindigen. In het bijzonder als je bedenkt dat iemand die in feite geen werk heeft, anders dan het recirculeren van verhalen, gevaarlijk snel de neiging vertoont een verhaal spannender te maken dan het is. Het is niet hun vooropgezette bedoeling om mensen tegen elkaar op te zetten, maar anders verkoopt het niet. Het is de giftige variant van wat het CBS concludeert over die ZZP-er, die niet investeert in nieuwe machines.
Waar ik reikhalzend naar uit kijk, en van mijn kant de schouders onder probeer te zetten, is een politieke en juridische kaste die niet gepokt en gemazeld is in het optreden voor de televisie, en die exact weet wat je wel en niet kan zeggen in een interview, of op ‘Twitter‘, maar iemand met visie, die 24/7 bezig is met onze toekomst, inplaats van met het schragen en uitbouwen van het verhaal. We hebben nou genoeg sprookjes en uitvluchten gehoord. Aan je werk, vlerk, zolang het nog kan!