De symboliek van het Nibelungenlied kent een lange geschiedenis van coöptatie door Duitse extremisten.
Extreem-rechts in Duitsland wordt overspoeld met toespelingen. Net als elders is gecodeerde communicatie de regel onder extreemrechtse Duitse organisaties en activisten. Verwijzingen naar oude Noorse mythen zijn er in overvloed, en veel lezers, of ze nu bekend zijn met mythologie, blank nationalisme of op Noors geïnspireerde superheldenfilms, zullen de hamer van Thor herkennen of een paar runensymbolen zoals de Sigrune , de Odalrune en de Wolfsangel , allemaal onderhevig aan specifieke verbod in Duitsland. Een minder bekende maar hardnekkige aanwezigheid in Duitse extreemrechtse codes is echter het Nibelungenlied, een middeleeuws episch gedicht dat lang werd gecoöpteerd door nationalisten.
Het verhaal van het Nibelungenlied draait om Siegfried, een held in de vorm van Beowulf: een sterke, bijna onoverwinnelijke krijger die rijkdom heeft verworven door zijn heldendaden, een krachtig zwaard en een onzichtbaarheidsmantel. Siegfried is heel erg de belle van de middeleeuwse bro-ball. Het gedicht begint met Siegfried die naar de Duitse stad Worms reist om ten huwelijk te vragen aan Kriemhild, de Bourgondische prinses. Haar broer, koning Gunther, stemt in met de wedstrijd, maar alleen als Siegfried hem helpt de hand van Brunhild, de krijgerkoningin van Isenland, te winnen. Het wordt een dubbele bruiloft.
Na het huwelijk (en een verontrustende episode met de verkrachting van Brunhild binnen het huwelijk), ontstaat er een vete tussen Kriemhild en Brunhild. Het conflict culmineert in een van Gunthers verwanten die Siegfried vermoorden en een speer in de kwetsbare plek in zijn rug steken. De rest van het gedicht (dat wil zeggen de hele tweede helft) draait om de wraak van Kriemhild, wat resulteert in de gewelddadige dood van vrijwel alle hoofdpersonen, inclusief Kriemhild zelf. Alles bij elkaar genomen is het Nibelungenlied een verhelderende weergave van oude Germaanse heldenmoed en hoofs drama.
Herontdekt in het midden van de 18 ste eeuw, de populariteit van het gedicht zwol met de stijgende tij van het Duitse nationalisme in de 19 ste eeuw. De beroemdste componist Richard Wagner, een Duitse nationalist en virulente antisemiet, herontdekte het verhaal in een epische vierdelige opera bestaande uit ‘The Rhinegold’, ‘The Valkyrie’, ‘Siegfried’ en ‘Twilight of the Gods’. gezamenlijk bekend als ” The Ring of the Nibelung ” of kortweg de Ring-cyclus. Natuurlijk zijn verschillende leidmotieven van de opera’s direct herkenbaar, niet in de laatste plaats de ” Rit of the Walküren “. Wagners Ring-cyclus werd een mijlpaal in de Duitse kunst en wordt vandaag de dag nog steeds uitgevoerd, af en toe in back-to-back-to-back-to-back marathonproducties .
Het nazi-regime wilde de Duitse overlevering graag herdenken, vooral het Nibelungenlied, gezien de associatie met Wagner. Een enthousiaste Hitler was een geëerde gast in Bayreuth, de thuisbasis van Wagners eigen theater. Verschillende symbolen uit zowel het origineel als de versie van Wagner spraken de nazi’s aan, misschien wel het meest in het bijzonder de moord op Siegfried. Het weerspiegelde de “ in de rug gestoken ” ( Dolchstoß ) complottheorie die de nazi’s propageerden, namelijk dat het Duitse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog werd verraden door verraderlijke joden en linksen.
Het regime steunde verschillende projecten met het label van de Nibelungen. De belangrijkste daarvan was de spelonkachtige Nibelungenhalle in Passau, de vermoedelijke thuisbasis van de oorspronkelijke componist van het Nibelungenlied, dat werd gebruikt voor massale indoorbijeenkomsten. In het naoorlogse tijdperk organiseerden extreemrechtse partijen zoals de Duitse Volksunie en de Nationale Democratische Partij van Duitsland bijeenkomsten met de specifieke bedoeling om het nationalistische cachet van de Nibelungen te gebruiken – totdat de autoriteiten van Passau het gebouw in 2004 sloopten .
Toch blijft de toe-eigening van de Nibelungs-legende bestaan onder extreem-rechts van Duitsland. Begin 2013 organiseerden rechts-extremisten de “ Kampf der Nibelungen ” (KdN, de “Battle of the Nibelungs”), een mixed martial arts-competitie voor extreemrechtse strijders en fans uit heel Europa. Het evenement trok in 2018 850 toeschouwers en was een van de grootste MMA-competities in Europa. Het werd in 2019 verboden en organisatoren mochten KdN-gevechten in 2020 niet live streamen, maar het kan in 2021 toch weer opduiken.
Symbolen en toespelingen op het Nibelungenlied zullen helaas blijven bestaan in de extreemrechtse scene van Duitsland. Deze symboliek kent een lange geschiedenis van coöptatie door extremisten. Ook al zijn de akkoorden van Wagners opera’s niet antisemitisch, hun goedkeuring door het naziregime raakte de kennis van Nibelung met een associatie die onontkoombaar extreemrechts aanspreekt. Toch zijn verwijzingen naar het Nibelungenlied meer dan de fetisjisering van extreemrechtse aanhangers van een verwrongen versie van de Duitse cultuurgeschiedenis. Ze maken deel uit van het uitgebreide codeboek dat door extreemrechtse actoren wordt gebruikt om te communiceren. Het kraken hiervan is vaak de sleutel tot het ontcijferen van hoe extreemrechts de wereld waarin het opereert organiseert, mobiliseert en uiteindelijk begrijpt.
Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.
Steun SDB via PayPal veilig en simpel.