ANALYSE Twee landen van betekenis steunen de Amerikaanse president Donald Trump in het opblazen van de nucleaire deal met Iran: Israël en Saoedi-Arabië. De rest van de wereld, inclusief bondgenoten die Trump tot nu bijna slaafs volgden, zoals Japan en Australië, veroordelen scherp de beslissing. Want los van de wereldvrede zet die in eerste instantie een pak deals die miljarden waard zijn op het spel.
Neem Boeing: dat ziet ineens een order van 20 miljard voor passagiersvliegtuigen in rook opgaan. Airbus sloot in 2016 een order af voor 100 toestellen en 19 miljard: ook die is foetsie. Airbus is nochtans Europees zal je zeggen. Dat klopt, maar Airbus, gevestigd in Toulouse, is onderhevig aan Amerikaanse uitvoerbeperkingen omdat meer dan 10% van zijn jetonderdelen afkomstig is van Amerikaanse bedrijven zoals United Technologies, Rockwell Collins en General Electric.
Zelfs Australië, een loyale bondgenoot van de VS, is “teleurgesteld” dat president Trump het atoomakkoord met Iran opzegt. Het Australische ministerie van Buitenlandse Zaken stelt dat het akkoord niet opgezegd zou moeten worden voordat er een alternatief is. “Ook al creëert het besluit van de VS onzekerheid voor de toekomst van de deal, we blijven toch Iran aanmoedigen om zich eraan te blijven houden”, staat in een verklaring.
Ook Japan spreekt van een “zeer spijtig” besluit. Taro Kono, de Japanse minister van Buitenlandse Zaken, zegt dat Japan de impact van het besluit “nauwlettend zal volgen”. Het land zegt de gesprekken met bondgenoten voort te zetten om het akkoord overeind te houden.
Irans twee grootste vijanden in het Midden-Oosten – Saoedi-Arabië en Israël – juichten Trumps besluit toe. De Israëlische premier Netanyahu noemde het “moedig en juist”.
De Israëlische president Netanyahu zei nog eens dat het huidige akkoord met Iran het land in staat zou stellen genoeg uranium te krijgen om een heel arsenaal atoomwapens te maken. Bovendien “heeft het Iran al miljarden dollars geleverd, en met dit geld financiert het regime zijn oorlogsmachinerie in het hele Midden-Oosten.”
مغردون للوطن on Twitter
What is the secret of the silence of the #US and the West media after #Iran’s involvement in 9/11was confirmed #TrumpWarnsIranianTerrorism
800.000 Renaults
Eerder reageerden andere landen al. De Iraanse staatstelevisie noemde het besluit illegaal en ongerechtvaardigd. Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland betreuren het besluit van Trump. Ze noemden het “een bedreiging voor de wereldwijde inspanningen om de verspreiding van kernwapens tegen te gaan”.
Voor die landen staat er ook wel wat meer op het spel dan dat laatste: namelijk een pak poen. Iran is een land met ongeveer 80 miljoen mensen, waarvan veel jongeren. Een niet onaanzienlijk deels is westers gezind. Dat is voor het Europese bedrijfsleven zeer aantrekkelijk. Frankrijk heeft grote economische belangen. Renault heeft bijvoorbeeld voor 700 miljoen euro aan orders uitstaan, 800.000 auto’s in totaal. Oliemaatschappij Total heeft voor 4,8 miljard aan orders uitstaan met Iran. En Airbus dus. Hetzelfde geldt voor Duitsland, al is het met minder hoge bedragen.
Saoedi’s
Saoedi-Arabië hoopt wellicht dat de olieprijs door het opblazen van de deal omhoog zal gaan: dat land zag de jongste jaren z’n inkomen uit olie fors dalen. Vanuit het land kwamen een massa tweets waarin Trump een held werd genoemd met de hashtag “TrumpWillDestroyIran.
Een pak van die tweets noemen de beslissing terecht omdat “Iran eindelijk gestraft wordt voor z’n betrokkenheod bij 9/11”. Qua fake news kan dat tellen: de betrokkenheid van Iran bij het netwerk van Bin-Laden is nooit bewezen, dat betrokkenheid van Saoed-Arabië daarbij staat als een paal boven water.
(In werkelijkheid waren 15 van de 19 kapers Saoedische burgers, en vrijgegeven pagina’s van het gezamenlijke onderzoek van het Congres in 2002 tonen verbanden tussen de aanvallers en Saoedi-Arabië. Plus: de veroordeelde plotter Zacarias Moussaoui bekende in een gezworen getuigenis aan de Amerikaanse autoriteiten dat leden van de Saoedische koninklijke familie al-Qaeda vóór de aanval hadden gefinancierd.)
Obama waarschuwt voor oorlog
Ook in de VS zelf wordt er verontwaardigd gereageerd door zowat iedereen behalve de Republikeinse partij van Trump. Oud-president Obama en voormalig Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry zeggen dat de VS zijn woord breekt. “Het isoleert ons van onze Europese bondgenoten, brengt Israël in gevaar en versterkt de hardliners in Iran”, zegt Kerry.
Obama gelooft in het akkoord, zegt hij. “De werkelijkheid is duidelijk. Het akkoord werkt en heeft Irans nucleaire programma aanzienlijk teruggesnoeid.”
Obama waarschuwt dat zonder de deal de VS straks mogelijk een keuze moet maken: of leven met een nucleair Iran of opnieuw een oorlog voeren in het Midden-Oosten om te voorkomen dat het land kernwapens maakt.
Het nucleair akkoord werd in 2015 gesloten. In de deal aanvaardde Iran beperkingen op zijn nucleaire activiteiten en stond het land controles toe door het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA), in ruil voor opheffing van economische sancties. Iran heeft ondertussen een groot deel van zijn voorraad uranium naar Rusland gebracht en het aantal centrifuges om uranium te verrijken drastisch teruggebracht. Trump tekende gisteren een presidentieel memorandum waarmee de economische sancties tegen Iran weer volledig worden ingesteld.
En Iran zelf?
De Iraanse president Rohani zegt dat er een korte tijd is om te onderhandelen met de landen die niet uit het atoomakkoord zijn gestapt. Hij zal daarvoor minister van Buitenlandse Zaken Zarif sturen.
Rohani dreigt dat zijn land de komende weken weer kan beginnen met het verrijken van uranium. Hij heeft de Iraanse atoomorganisatie opdracht gegeven zich daarop voor te bereiden. “We zullen dan meer uranium verrijken dan ooit”. Hoogverrijkt uranium is nodig voor het maken van kernwapens.
De Iraanse staatstelevisie noemde het besluit van president Trump om uit de atoomdeal met Iran te stappen “illegaal en ongerechtvaardigd”.
Voor Iran betekent Trumps beslissing een economische ramp. President Rohani had beloofd dat er meer banen zouden komen, dat de economie zou verbeteren en de munt sterker zou worden. De toekomst van Rohani is nu onzeker, de nucleaire overeenkomst was eigenlijk het enige dat hij echt voor elkaar heeft gekregen in de afgelopen zes jaar.
Veel gewone Iraniërs zijn ontevreden, omdat van de beloofde verbeteringen weinig terecht is gekomen. En Rohani zal aan Iraanse hardliners uit moeten leggen waarom hij eigenlijk een deal heeft gemaakt met de Amerikanen. Het is een reële mogelijkheid dat ze zullen zeggen: Amerika is niet te vertrouwen, stap maar op en wij gaan hier vanaf nu het beleid uitzetten.
We staan dus wellicht voor een terugkeer naar een extremer beleid in Iran.
