Symbolisch beleid ten nadele van Europa en zijn burgers
Met hun record financiële pakket geven de staatshoofden van de EU een dodelijk signaal af voor de toekomst van de gemeenschap. Tot het einde is het niet duidelijk waar ze het geld eigenlijk voor nodig hebben voor het door hen besloten hulpfonds
“Een historisch moment voor Europa”. Zo omschreef Commissievoorzitter von der Leyen dinsdag het akkoord van de lidstaten van de Europese Unie (EU) over een financieel pakket van 1,8 biljoen euro. Naast het geplande meerjarig financieel kader – dus de naam van de EU-begroting – Voor de jaren 2021-2027 heeft de top besloten een speciaal fonds van 750 miljard euro op te richten voor de landen die de komende drie jaar het zwaarst door de crisis in Corona worden getroffen, waarvan 390 miljard als subsidies en 360 miljard als leningen zal worden uitbetaald de EU mag voor het eerst op de kapitaalmarkt lenen en zal tegen 2058 worden terugbetaald en zal worden betaald uit de jaarlijkse EU-begroting.
Gezien deze dimensies is de uitkomst van de meerdaagse onderhandelingsmarathon inderdaad historisch. Of het nu historisch goed of slecht is, hangt af van het standpunt van de kijker. Marcel Fratzscher, voorzitter van het Duitse Instituut voor Economisch Onderzoek (DIW), vierde het wederopbouwfonds als “de basis dat een bipolair op lange termijn een tripolaire wereldorde zal worden waarin Europa een vaste plaats heeft”.
Gabriel Felbermayr, voorzitter van het Kiel Instituut voor de Wereldeconomie (IfW), ziet het pakket daarentegen als een “historische paradigmaverschuiving” naar het negatieve. Het terugbetalen van schulden zal de EU-begroting decennia lang belasten. Dit zal de druk vergroten om nieuwe financieringsbronnen te openen – en Voor netto-betalers, vooral voor Duitsland, is het EU-lidmaatschap aanzienlijk duurder De voorzitter van het Centrum voor Europees Economisch Onderzoek (ZEW), Friedrich Heinemann, vreest op zijn beurt dat de financiële injecties geen van de structurele problemen in de behoeftige landen zullen oplossen, maar eerder zullen leiden tot: dat de achterstallige hervormingen op de arbeidsmarkten, in de administratie en in de onderwijssystemen zullen blijven mislukken.
Weinig past bij elkaar
Ook in andere opzichten staat het bereikte compromis of de eerdere onderhandelingen niet veel in de weg. Tot op heden heeft geen van de hoofdrolspelers uitgelegd waarvoor het geld wordt gebruikt. Hoewel algemeen werd gesteld dat de unieke economische uitdagingen van de corona-pandemie met een sterk signaal moesten worden aangepakt – aan de andere kant is tot dusverre geen enkel EU-land gehoord dat het geld nodig heeft omdat het de financiële middelen op de kapitaalmarkten niet zou hebben.
Net zoals onbeantwoord is de vraag, waarom moet het zoveel geld zijn? Als de EU in zeven jaar ongeveer één biljoen euro aan haar normale begroting uitgeeft, dan is dat iets meer dan 140 miljard euro per jaar. Als het speciale fonds de komende drie jaar 750 miljard euro bedraagt, is dat 250 miljard euro per jaar. Waarom moet het speciale fonds bijna 80 procent boven de normale jaarlijkse begroting van de Unie liggen? Ter vergelijking: de nieuwe Duitse overheidsschuld van 150 miljard euro, die ze besloot aan te pakken met de corona-pandemie, vormt niet eens de helft van het normale pre-corona-budget.
Onheilspellend is ook de uitleg over waar het geld eigenlijk heen zou moeten gaan. Algemeen wordt gezegd dat investeringen in de digitale verandering van de Europese economieën en in klimaatbescherming gefinancierd moeten worden. Het is echter nog niet duidelijk voor welke bedrijfstakken of projecten de recordfondsen worden gebruikt.
Dit alles suggereert dat de overeenkomst van Brussel in de eerste plaats een symbolisch beleid moet voeren. Dezelfde besluitvormers die hulpeloos en zwak waren tijdens de corona-pandemie, kunnen zichzelf nu afbeelden als grote ‘verhuizers en schudders’. Ze kunnen aan het goede doneren met geld dat ze niet hebben. De kolenmijn zal op een dag de burgers betalen – als de verantwoordelijken vanaf vandaag niet meer in functie zijn.