Het is dik tussen premier Michel en Luxemburger Bettel, met Mark Rutte als derde wiel aan de wagen in Afrika
Een echt liberaal trio in Afrika, een Benelux-trio, dat had het moeten zijn. Maar premier Charles Michel (MR) en z’n Luxemburgse collega Xavier Bettel krijgen hun Nederlandse evenknie nauwelijks te zien, op bezoek in Mali. “Ach, Rutte denkt enkel aan z’n eigen economische belangen, de rest kan hem gestolen worden”, zo klinkt in regeringskringen.
Amper twintig korte minuten, zo lang blijft de Nederlandse eerste minister Mark Rutten op bezoek bij de president van Mali, Ibrahim Boubacar Keïta, samen met z’n collega’s van België. Het trioMichel-Rutte-Bettel, de leiders van de Benelux, bezoeken nochtans ‘samen’, in Benelux-formatie, het land in de Sahel dat beheerst wordt door de rebellie in het noorden van het land. De drie regeringsleiders zijn onderweg naar een EU-Afrikaanse top, en houden traditioneel hun Benelux-overleg voor zo’n Europese top. Alleen is de locatie speciaal: Bamako aan de rivier de Niger.
Maar Rutte heeft gewoon nauwelijks tijd: er valt economisch niets te beleven in Mali voor Nederlandse bedrijven, en dan is de Nederlandse koopman-premier niet geïnteresseerd. Hij moet snel naar het noorden, waar z’n Nederlandse jongens mee de VN-missie versterken die het land moet stabiliseren. Op het gezamenlijke persmoment tussen de Benelux en Mali ontbreekt Rutte doodleuk: hij is al weg. Het is Alexander De Croo (Open Vld), nog een liberaal, die als minister van Ontwikkelingssamenwerking mee is en dus maar aanschuift bij de premiers en de president.
Het is een zoveelste bevestiging dat de relaties tussen Nederland en België eigenlijk niet lekker zitten, ondanks het feit dat het allebei twee jonge mannen zijn, en van dezelfde liberale familie. Vorige week gebruikte Rutte België als pispaal op de NOS. “Je ziet aan België wat er gebeurt als je niet tijdig de bakens verzet”, zo verklaarde hij over economische hervormingen in Nederland. In België was Michel not amused, en uiteindelijk bood Rutte z’n excuses aan in het Nederlandse parlement.
De spanning op de Belgisch-Nederlandse relatie is voelbaar tot in Bamako
Maar de spanning zit dieper: Rutte is op Europees niveau op z’n minst sceptisch, en soms zelfs tegen elke verdere uitbouw van de EU. Charles Michel is het tegenovergestelde: erg pro-Europees en helemaal op de lijn van de nieuwe Franse president Emmanuel Macron. Dat knettert, net als met de Duitse liberalen. In stilte hoopt Michel eerder op een nieuwe ‘grote coalitie’ in Duitsland, met socialisten en christendemocraten, dan dat z’n liberalen in zee gaan met Angela Merkel. Europese politiek loopt soms helemaal niet over ideologische lijnen.
Bovendien kiest Nederland in veel economische dossiers nog steeds voor een ‘nationalistische aanpak’, onder meer bij de mislukte overname van PostNL door bPost. Dat zijn de Belgen nog niet vergeten. “Ja, erg beleefd is het allemaal niet, zo weglopen na 20 minuten gesprek. Maar dat is Rutte ten voeten uit: het kan hem niets schelen als er niets inzit voor zijn economie”, zo valt in regeringskringen te horen
Het contrast met de Luxemburger Xavier Bettel kan nauwelijks groter zijn. Zijn delegatie krijgt een lift op de Airbus A321 van het Belgisch leger: de twee, De Croo meegerekend eigenlijk de drie, zijn gewoon samen op trip.
Bettel is een spring-in-het-veld, die graag de leiding neemt. Als beiden samen de militaire operatie van de EU in Mali bezoeken, die het Malinese leger moet opleiden, dan is Bettel bezig enthousiast en uitgebreid de volle twee aanwezige Luxemburgse militaire te begroeten. Eerst moet er tijd voor hen zijn, ook al zitten er ook nog 143 Belgen op de basis in Koulikoro.
“Het kan zo overslaan naar de Sahel”
Honderd van hen zijn bewakers van het kamp, de anderen opleiders. De Belgische militairen nemen de zaak niet licht op. “De IS-terroristen zijn in Syrië op hun laatste benen aan het lopen. Maar iedereen ziet dat het zo kan overslaan naar de vier-vijf landen in de Sahel. Als je wil vermijden dat Mali onder de voet wordt gelopen, moet je wel ingrijpen”, zo zegt luitenant-kolonel Lieven Geeraert.
“Onze EU-missie heeft al 12.000 Malinese militairen opgeleid. Maar de rebellen dicteren de wet, in het noorden van het land. In Bamako gebeurden aanslagen. En het kleine leger van Mali moet een gebied controleren van bijna 40 keer België”, zegt Kolonel Christiaan Vanhove, die de basis van EU-missie leidt.
De Belgisch-Luxemburgse delegatie komt in stijl toe met de helikopter en verplaatst zich naar het echte trainingskamp: Ghost city. Een verlaten complex van huizen, er is nooit iemand in de betonnen karkassen gaan wonen, nu trainen de Spanjaarden, Duitsers en Belgen er de Malinezen voor ‘inner city combat’
Premier Michel, die z’n kale knikker niet genoeg heeft ingestreken met zonnecrème en dat later zal betreuren, neemt nu de leiding: er zijn geen Luxemburgse soldaten meer. De liberale kopstukken krijgen een tour door Ghost city en mogen een oefening bekijken. Die is erg ‘Afrikaans’: de Malinese soldaten roepen ‘pow pow’ als ze schoten simuleren. Geld voor nepmunitie die knalt, is er niet.
De sfeer is jongensachtig, de obligate groepsfoto met de premiers en de Malinese soldaten volgt. “Adios, hasta la proxima”, zo kraait Bettel nog naar de Spaanse militairen.
Luitenant-kolonel Geeraert bekijkt het allemaal realistisch: “Analfabetisme is een groot probleem, 40 procent kampt ermee. We hadden een cursus voor Air Controler georganiseerd, en van de negen kandidaten konden er twee gewoon niet lezen of schrijven. Dan stopt het natuurlijk.”
“Wij kunnen niet alles oplossen. De problemen van het Malinees leiderschap, hun logistiek probleem, hun rekrutering, de structuur van hun legertop, dat is allemaal niet opgelost. Maar het moet ergens beginnen.”
