Er zijn twee EU-Raden en één EU-parlement

De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders van de lidstaten van de EU. Het is het orgaan dat de politieke toekomst van de EU bepaalt. Naast deze Raad is er de Raad van de Europese Unie. Hierin zijn de regeringen – dus niet alleen de regeringsleiders – vertegenwoordigd. Deze Raad houdt zich meer met de wetgeving en de begroting van de EU bezig. Hoewel beide Raden een verschillende functie hebben, beschouw ik ze in deze blog als identiek. In beide Raden zijn immers de regeringen van de lidstaten vertegenwoordigd. We mogen dus aannemen dat beide Raden met één tong spreken. Als ik het dus heb over de Raad, kan ik daar de Europese Raad of de Raad van de Europese Unie mee bedoelen.

Het allereerste begin van de EU was de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal (EGKS), opgericht in 1951. De EGKS kende geen parlement en geen Raad. Besluitvorming vond min of meer informeel plaats tussen de regeringsleiders. Pas in de jaren zeventig begonnen de Raden en het parlement zich te ontwikkelen. Zie met name hier voor de Raad en hier voor het parlement).

De Raad bepaalt sancties en gaat over EU-wetten

De Raad bepaalt de sancties voor lidstaten die de normen van het stabiliteits- en groeipact hebben overtreden. Een lidstaat die de rechtsstaat niet eerbiedigt, kan het stemrecht in de Raad van de Europese Unie verliezen. De Raad speelt hierbij een adviserende rol. Daarnaast beslist de Raad samen met het Europese Parlement over de wetsvoorstellen van de Europese Commissie. Als de Raad in deze co-decisie procedure een wetsvoorstel afwijst, moet het voorstel terug naar de Commissie.

Twee zielen, maar meestal ook twee gedachten

Waarom is er een Raad én een parlement in Europa? Het antwoord is dat Europa geen keuze weet te maken tussen een sterke centrale overheid, en een los verband van staten. Zie hier voor meer details. Het Europees parlement staat model voor een sterke centrale overheid (met een controlerend parlement). De Raad, daarentegen, staat voor het losse verband van lidstaten. Kenmerkend daarvoor is dat de lidstaten ieder voor zich besluitvorming op centraal niveau kan blokkeren. Dit leidt tot vreemde spagaten. Zo is er, bijvoorbeeld, een centraal agentschap, Frontex geheten, dat de buitengrenzen van de EU moet bewaken. Helaas, zoals we eerder bespraken, kan Frontex alleen gaan bewaken als de desbetreffende lidstaten dat goedvinden.

Deze spagaat (tussen centraal en niet-centraal regelen) bestaat al heel lang in de EU. In het eerste decennium van deze eeuw werd een grondwet voor de EU opgesteld. Deze grondwet bleek helaas halfbakken, juist doordat er geen fundamentele keuze werd gemaakt tussen centraal en decentraal regelen. Er werd zelfs geen enkele hint gegeven waar de EU wat dat betreft naar toe zou moeten. Het was daarom geen wonder dat zestien jaar geleden Nederlandse en Franse burgers per referendum de Europese grondwet wegstemden. Desondanks waren Nederlandse politici in overgrote meerderheid enthousiast over deze grondwet. Sommigen van hen vonden een referendum over de grondwet eigenlijk ongewenst. De toenmalige D66-minister Brinkhorst, bijvoorbeeld, zei: “Mensen weten niet wat erin staat (…) het gaat uiteindelijk om buikgevoelens.” Brinkhorst beweerde ook dat bij een nee-stem in Nederland het licht uit zou gaan.

De Europese Raad laat EU-ondermijnend gedrag toe

De grondwet werd verworpen door Europese burgers. Maar geen nood, de grondwet werd eenvoudigweg omgezet in een verdrag, namelijk het verdrag van Lissabon. Het wordt inmiddels steeds duidelijker dat dat verdrag destructief gedrag van lidstaten mogelijk heeft gemaakt. Van dat gedrag zijn voorbeelden te over.

Duitsland, Frankrijk, Griekenland en Italië overtraden op gezette tijden het Europese begrotingspact. Angela Merkel ondermijnde het Europese asielbeleid door, ten tijde van de vluchtelingencrisis in 2015, alle immigranten onbeperkt toe te laten. Dit was, ongeacht of het om legale of illegale migranten ging. De aanzuigende werking die dat dreigde te hebben, leidde andere minder enthousiaste landen ertoe om hun grenzen te gaan sluiten. Duitsland en Polen denken dat hun eigen grondwet belangrijker is dan de Europese wetten. En nu hebben we dan de Oost Europese landen die in hun land de rechtsstaat aan het afbreken zijn. Zij lappen daarmee het Europese verdrag aan hun laars.

De zondaars bepalen hun eigen straf in de Raad

Het leidende thema bij deze voorbeelden is dat het gedrag van deze Europese ‘zondaars’ nauwelijks wordt bestraft. De oorzaak daarvan is dat sancties altijd door de Raad moeten worden goedgekeurd. In die Raad zijn echter de regeringen van de lidstaten vertegenwoordigd. Dus ook de zondaars mogen, direct of indirect, mee oordelen over hun eigen straf.

Wat dat betekent hebben we kunnen zien. Duitsland in Frankrijk overtraden aan het begin van deze eeuw het begrotingspact van de EU. Zij zorgden er echter voor dat er geen sanctie op hen werd toegepast. In plaats daarvan werd het begrotingspact versoepeld (zie hier).

Angela Merkel ging zich weer aan de gebruikelijke asielprocedures houden, niet omdat ‘Europa’ dat haar opdroeg. Haar kiezers begonnen te morren over de vrije intocht van allerlei soorten vluchtelingen. Om electorale redenen bekeerde Angela Merkel zich daarom tot een selectief asielbeleid.

Polen heeft op last van de Europese Commissie de omstreden tuchtrechtkamer voor de rechtelijke macht ontmanteld, zie De Volkskrant. Maar dat kan wel eens een Pyrrhus-overwinning blijken. Er is geen enkel zicht op dat Polen bereid is de onafhankelijkheid van de rechtelijke macht te garanderen.

De Europese Raad waant zich de baas van de EU

Stel dat de EU een federatie zou zijn. Dan zou het ook onmogelijk zijn dat een kleine coalitie van lidstaten het bestraffen van zondige lidstaten in de EU kan verhinderen. Ook zou het onmogelijk zijn dat dominante landen als Duitsland en Frankrijk, hun wil aan de andere lidstaten opleggen.

De Europese Raad, met zijn voorzitter Charles Michel, symboliseert het gebrek aan centrale kracht in de EU. De Raad staat immers voor de blijvende invloed van de lidstaten op het beleid van de EU. Dankzij de Raad kunnen lidstaten centraal afgesproken regelingen op velerlei gebied blijven ontduiken. Het tekent de schizofrenie in de EU dat Michel denkt dat hij hoger staat dan de voorzitter van het wetgevende orgaan van de EU, Ursula von der Leyen. Dat bleek uit het pijnlijke stoelenincident in Turkije.

 De oplossing

Is er een oplossing? Ja, er zijn zelfs twee oplossingen. Beide oplossingen betekenen echter dat de EU niet, als nu, blijft steken tussen centralisatie en decentralisatie. Tussen centralisatie en decentralisatie zit namelijk het grote niets. Met andere woorden, de EU zou moeten kiezen.

Enerzijds kan er gekozen worden voor een volledige federatie. Het Europese parlement zou in het laatste geval opgetuigd moeten worden tot een ‘echt’ parlement. Bij verkiezingen zouden de EU-burgers moeten kunnen stemmen op federatie-brede partijen. Het Europees parlement krijgt dan het recht van initiatief en de besluitvorming over wetten wordt niet meer met de Raad gedeeld.

Anderzijds kan er volledige decentralisatie zijn. Hierbij blijven (of worden) de lidstaten op de meeste gebieden autonoom. Dan hoeft de Raad al evenmin te blijven bestaan. De staten van Europa bepalen dan immers weer grotendeels hun eigen beleid. Er is geen centrale autoriteit meer nodig, misschien als in de begintijd van de EGKS wel wat informeel overleg.

Bron:https://www.harrieverbon.nl/

Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.

Steun SDB via PayPal veilig en simpel.