Het is stil in politiek Den Haag, zo lijkt het. In de gangen van de Tweede Kamer heerst serene rust. Parlementariërs zijn, op een enkeling na, in geen velden of wegen te bekennen. Aan de overkant, in het gebouw van de Eerste Kamer, is het niet anders. Zomerreces, vakantie. Geen politici, wel veel toeristen.
Maar het is ten dele schijn. Op de hoofdkwartieren van de partijen wordt hard gewerkt aan de verkiezingsprogramma’s en de kieslijsten. Partijcommissies buigen zich over de onderwerpen die in het verkiezingsprogramma moeten worden opgenomen. Wat zijn de items waarmee we de kiezers naar onze partij kunnen trekken? Immigratie, veiligheid, terreurbestrijding; het zijn zomaar enkele thema’s die we in alle partijprogramma’s zullen terugvinden.
“Nog maar zeven maanden, half maart, dan gaan we naar de stembus. Het worden drukke tijden.”
De kosten van de gezondheidszorg, de werkloosheid, het milieu. Ook die onderwerpen gaan we als vanouds in de programma’s tegenkomen. Maar 130 kilometer per uur op de snelweg, waarmee de VVD in 2010 goede sier maakte, zien we niet terug. Te banaal in deze tijd.
Nog maar zeven maanden, half maart, dan gaan we naar de stembus. Het worden drukke tijden. Over een maand weten we of Mark Rutte en Diederik Samsom opnieuw lijsttrekker zullen zijn; ga er maar vanuit. En nog een maandje later moeten de verkiezingsprogramma’s zo’n beetje klaar zijn en mogen de leden zich erover uitspreken.
Voor de partijen is het verkiezingsprogramma van essentieel belang; het is de leidraad voor het politiek handelen in de volgende vier jaar. Kandidaat-Kamerleden zullen zich aan het programma moeten conformeren, willen zij op de kieslijst komen. Maar voor ons, kiezers, zijn die programma’s een stuk minder interessant. Want uiteindelijk zullen alle partijen die willen regeren, water bij de wijn moeten doen, compromissen moeten sluiten.
“Alle partijen gaan voor de bijl, komen verkiezingsbeloftes niet na.”
Laat u niet van de wijs brengen, als politici straks hun eisen stellen en hun breekpunten opsommen. Als puntje bij paaltje komt, is de eis niet zo hard en het breekpunt onderhandelbaar. Nooit, echt nooit, zou de PVV instemmen met een verhoging van de aow-leeftijd. De stembussen waren nog niet opgeruimd, toen Wilders dat breekpunt liet vallen. Meeregeren was belangrijker.
Het overkomt niet alleen de PVV; alle partijen gaan voor de bijl, komen verkiezingsbeloftes niet na. Het extraatje van de VVD hebben we nooit gekregen; de PvdA ging tegen de belofte in opeens akkoord met de btw-verhoging en de nullijn voor ambtenaren. Uit een onderzoek uit 1999, oud maar wel het meest recent, blijkt dat regeringspartijen zo’n 57% van hun beloftes nakomen. Valt nog mee.
Dat percentage wordt bij de komende verkiezingen zeker niet gehaald; daarvoor zitten er straks teveel partijen aan de onderhandelingstafel. Een nieuw kabinet zal uit vier of vijf partijen gaan bestaan, want niemand heeft meer zin in een avontuur waarbij de coalitie geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft. Vier of vijf partijen die allemaal beloftes gaan breken om maar in het kabinet te komen.
Het schuiven begint al over vier weken, wanneer de Kamer weer aan het werk gaat. De tijd dat VVD en PvdA de oppositie konden passeren en schofferen, want toch een meerderheid, is in september voorbij. Het einde van de rit is in zicht; tijd om rekening te houden met oppositiepartijen waarmee straks zaken moeten worden gedaan. Naar de wensen van CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie (om er maar een paar te noemen) zal veel beter worden geluisterd.
Het flirten gaat beginnen!