Enkele van ‘s werelds rijkste en machtigste mensen staan opnieuw in de schijnwerpers omdat ze belastingparadijzen en ondoorzichtige bedrijfsstructuren gebruiken om hun rijkdom te verbergen en belasting te ontwijken. Pandora Papers vertegenwoordigen het derde grote documentlek na de Panama Papers in 2016 en de Paradise Papers in 2017. Maar op het eerste gezicht is er in deze periode weinig veranderd.
De documenten die tot nu toe in de nieuwe onthulling zijn opgenomen, hebben betrekking op de leiders van de Tsjechische Republiek, Cyprus, Jordanië en Oekraïne, leden van de heersende familie van Azerbeidzjan en figuren die dicht bij Vladimir Poetin staan. Bij deze documenten zijn meer dan 100 miljonairs betrokken, met transacties variërend van onroerend goed met een waarde van miljoenen ponden tot reptielen- en superjachtfondsen.
We vroegen professor Ronen Palan, een expert op het gebied van belastingparadijzen aan de Universiteit van Londen, wat er tot nu toe bekend is over deze kwestie.
Wat was je eerste indruk?
Ik ben bang dat ik niet verrast ben. Er waren geen aanwijzingen dat het volume van transacties die via deze offshore- centra plaatsvonden afnam, dus het was duidelijk dat dezelfde financiële structuren nog steeds werden gebruikt waarvan we al hadden gehoord in de Panama Papers-zaken en de Paradise Papers .
Het is fascinerend dat veel van de betrokkenen bij de zaak wisten dat hun activiteiten bekend zouden worden, en toch bleven ze kiezen voor ondoorzichtige offshore constructies . Ik veronderstel dat elke aanvankelijke terughoudendheid zou worden overwonnen door hebzucht en de zekerheid dat niemand hen daarvan zou weerhouden.
In sommige gevallen hebben we het over belastingontduiking, en dus een illegale activiteit; maar in andere is het belastingontwijking, wat legaal is. Het verschil is of de betrokkenen de autoriteiten in hun thuisland volledig hadden geïnformeerd over de offshore- constructies die ze gebruikten. Soms als ik zie dat de media ernaar vragen en dat ze weigeren commentaar te geven, wekt het de indruk dat het ontduiking is … Al is dat iets dat nog moet worden bewezen.
Waarom lijkt het erop dat de situatie niet verbetert?
In de afgelopen 20 of 30 jaar heeft de internationale regelgeving zich gericht op het creëren van instrumenten waarmee de belastingautoriteiten ervoor kunnen zorgen dat belastingbetalers geen belasting ontduiken. De ‘ken uw klant’-filosofie (KYC) werd gepromoot, wat inhield dat mensen die transacties in specifieke rechtsgebieden uitvoerden, zich volledig moesten identificeren, zodat deze informatie met andere rechtsgebieden kon worden gedeeld.
Dit zorgde voor transparantie in de mate dat je wist wie in elk land geld had, zodat de autoriteiten deze informatie konden gebruiken om ervoor te zorgen dat hun burgers geen belasting ontduiken. Maar hoewel dit effectief kan zijn in landen waar belastingautoriteiten onafhankelijk van regeringen en politieke actoren opereren, zal het niet werken in landen als Rusland, China of veel ontwikkelingslanden. Het verbaast me dan ook niet dat veel van de onthullingen betrekking hebben op activiteiten buiten de ontwikkelde wereld.
Maar waarom heeft transparantie belastingparadijzen niet gedwongen veranderingen toe te passen?
Het heeft enkele veranderingen met zich meegebracht, maar in sommige rechtsgebieden zijn ze meer van toepassing dan in andere. Zo heb je Britse jurisdicties zoals het eiland Jersey of de Kaaimaneilanden die nu veel transparanter zijn dan voorheen. Op het eerste gezicht zouden ze zelfs kunnen zeggen dat ze meer gereguleerd zijn dan andere jurisdicties zoals bijvoorbeeld Denemarken of Noorwegen.
Maar professionals die de kennis hebben om constructies te creëren die belastingontduiking mogelijk maken, blijven zich op deze plaatsen vele malen installeren. Daar creëren ze deze structuren met verschillende advocaten die, hoewel deels onder het gezag van deze jurisdicties, deels onder dat van anderen die veel lakse transparantieregels hebben, zoals de Britse Maagdeneilanden of Panama, waar ze de letter, maar niet de geest van de wetten. Dit alles maakt het erg moeilijk om te weten wat er gebeurt en van wie het geld is.
Hoe kunnen we de huidige situatie verbeteren?
Met de Pandora Papers laten we zien dat we de grens bereiken van wat we kunnen doen door middel van transparantie. Tenzij we manieren vinden om het hek verder aan te halen, zal dit niet het laatste lek in zijn soort zijn. Dit wordt (althans impliciet) erkend door zowel de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) als andere internationale instellingen , die een groeiende interesse hebben getoond om tegen de facilitators in te gaan in plaats van zich uitsluitend te richten op de belastingontduikers zelf.
Misschien is het tijd om een soortgelijk mechanisme in het leven te roepen dat op medisch gebied wordt toegepast, namelijk om het mogelijk te maken dat als de facilitator bepaalde regels overtreedt, hij kan worden vervolgd, zelfs in landen die niet direct door zijn activiteit worden beïnvloed. Dus als ze naar die landen gingen, konden ze bij aankomst worden gearresteerd.
Moeten we een nieuwe internationale instelling oprichten die zich toelegt op de vervolging van belastingfraude?
In de praktijk zijn de Verenigde Staten, de Europese Unie en China de drie plaatsen die ertoe doen als het gaat om het vaststellen van internationale normen. En helaas kunnen ze het op dit moment niet onderling eens worden over bijna alles, dus het zou moeilijk voor hen zijn om een consensus te bereiken om zo’n instelling op te richten. En zelfs als ze dat zouden doen, zouden ze door kleinere landen van imperialisme worden beschuldigd, of zich als dictators gedragen.
Bovendien moeten deze drie grote spelers het nog eens worden over een initiatief om echt tegen de facilitators in te gaan. Dit project zou dezelfde kritiek krijgen, maar het zou in ieder geval minder ambitieus zijn in zijn doelstellingen, en dus realistischer.
Zijn deze lekken echt ergens goed voor?
Er is een reëel gevaar van informatieverzadiging; dat mensen van dit soort activiteiten afweten en er nog steeds weinig interesse in hebben. Maar we moeten benadrukken dat de gevolgen reëel zijn: het runnen van een moderne staat is erg duur, en om te betalen voor een goed onderwijssysteem, een goed gezondheidssysteem, goede infrastructuur, enz., moet je geld hebben om te betalen voor hen.
Als de rijken hun deel niet betalen, zal iemand het moeten doen, en dat zal de armen of de uitgekauwde middenklasse raken. Dus ook al zijn mensen deze schandalen beu, dat neemt niet weg dat ze er een negatieve invloed op hebben.
Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.
Steun SDB via PayPal veilig en simpel.