Als het aan kiezers ligt, wordt Pieter Omtzigt of Klaas Dijkhoff de nieuwe premier van Nederland. Over Caroline van der Plas in die functie, zijn een stuk minder mensen enthousiast.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 18.076 leden van het Opiniepanel. Mark Rutte maakte vanochtend bekend dat hij bij de komende Tweede Kamerverkiezingen geen lijsttrekker van de VVD wordt en dat hij de politiek gaat verlaten. Voor het eerst in jaren krijgt Nederland dus een andere premier.

Daadkrachtig en eerlijk

Die nieuwe minister-president moet volgens de meeste mensen vooral daadkrachtig zijn, ook als dat betekent dat er impopulaire besluiten worden genomen. Het is deze eigenschap die door veel kiezers al langere tijd wordt gemist bij veel Haagse politici. Ook vinden velen het belangrijk dat de nieuwe politiek leider verbindend is en ervaring heeft in de politiek. En, zo schrijven veel deelnemers specifiek, een nieuwe premier moet 'eerlijk' zijn. Een eigenschap die velen bij Rutte misten.

Pieter Omtzigt

Het is in de eerste plaats Pieter Omtzigt, nu onafhankelijk Kamerlid, die in de ogen van de kiezers geschikt is om Mark Rutte op te volgen als leider van een kabinet. Meer dan de helft (56 procent) zou het acceptabel vinden als hij die functie gaat vervullen. "Hij heeft daadwerkelijk het belang van de bevolking voor ogen tijdens zijn werk", schrijft iemand. Omtzigt doet het goed bij kiezers van verschillende partijen: zo wordt hij gedragen door JA21- en BBB-stemmers, maar ook door die van de SP en GroenLinks. Op enige afstand volgt voormalig VVD-minister en Kamerlid Klaas Dijkhoff. Hij kan op steun van iets minder dan de helft (46 procent) van de kiezers rekenen; hij doet het minder goed bij linkse kiezers.

Wie vinden mensen wel en niet acceptabel als premier?

Minderheid vindt Van der Plas acceptabel als premier

BBB-voorvrouw Caroline van der Plas scoort een stuk lager. Ongeveer drie op de tien 29 procent) vindt haar acceptabel. Tegenstanders kunnen zich niet vinden in haar standpunten en ook wordt door velen genoemd dat ze nog niet genoeg ervaring heeft in de politiek om ons land op het internationale toneel te vertegenwoordigen.

Ook Frans Timmermans wordt door 29 procent als acceptabele minister-president gezien. VVD-Justitieminister Dilan Yeşilgöz doet het net iets beter: een derde (33 procent) ziet in haar een geschikte nieuwe premier.

Rutte als stemmentrekker

Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen speelde Mark Rutte een grote rol in de winst van de VVD. Voor 71 procent van de mensen die toen op de partij stemden, speelden de kwaliteiten van de partijleider een grote rol. De persoon van Rutte was daarmee het belangrijkste stemmotief voor de VVD-kiezers.
14 procent van de mensen die in 2021 nog VVD stemden, zegt vandaag dat het vertrek van Rutte ervoor zorgt dat ze nu overwegen op een andere partij te stemmen. Andersom zijn er ook mensen die zonder Rutte juist meer geneigd zijn VVD te stemmen. Die stemden bij de vorige landelijke verkiezingen nog vooral CDA en JA21.

Zorgen over VVD-leiderschap

Nu Rutte niet beschikbaar is voor het lijsttrekkerschap van de VVD bij de komende verkiezingen, maakt de helft van de mensen die nu op de VVD willen stemmen (51 procent) zich er zorgen over of de partij wel een geschikte nieuwe opvolger gaat vinden. Sommige kiezers noemen het vertrek 'onvermijdelijk', maar beschrijven hem vooral als 'staatsman' die veel voor het land en voor de partij heeft betekend.

Klaas Dijkhoff is onder VVD-kiezers ook voor de functie van partijleider het meest populair, negen op de tien (90 procent) van de kiezers zouden hem acceptabel vinden, maar velen verwachten niet dat hij terugkomt in de politiek. En ook hier doet Yeşilgöz het goed: driekwart (75 procent) van de VVD-kiezers zou haar geschikt vinden. Ze heeft volgens kiezers inmiddels genoeg ervaring en wordt doortastend en zelfverzekerd gevonden.

Over het onderzoek

Het onderzoek is gehouden op maandag 10 juli, nadat Mark Rutte bekendmaakte dat hij niet verder gaat als VVD-leider. Aan het onderzoek deden 18.076 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee, onder wie 2486 mensen die nu VVD zouden stemmen.

Het onderzoek is na weging representatief voor 6 variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.