VVD-leider en demissionair premier Mark Rutte erkent dat hij fouten heeft gemaakt die hebben geleid tot de vertrouwenscrisis in politiek Den Haag. Maar mocht hij opnieuw premier worden, gaat hij niet “opeens allerlei dingen anders doen”. Dat zei hij in Nieuwsuur.
Rutte was daar juist te gast om te praten over zijn “radicale ideeën” over een andere bestuurscultuur en zijn eigen rol daarin. Ook Herman Tjeenk Willink zei in zijn eindrapport als informateur dat een sterkere positie voor de Tweede Kamer en een andere bestuursstijl ook “een andere invulling van het premierschap” eisen.
Wat zijn de belangrijkste radicale ideeën van @MarkRutte over de Haagse bestuurscultuur? “Het belangrijkste is de relatie tussen de burger en de uitvoering. Elke organisatie in Nederland moet een plan maken zodat de menselijke maat voorop staat.” #Nieuwsuur pic.twitter.com/eRMVqMZ6st
— Nieuwsuur (@Nieuwsuur) May 10, 2021
Fouten
Terugblikkend op tien jaar premierschap, zei Rutte vaak te weinig ruimte te hebben gegeven aan debat binnen het kabinet. Hij verkoos snelle besluitvorming en een goede sfeer vaak boven discussie over “grote maatschappelijke onderwerpen”.
“Rutte erkent dat onderling geregel vaak het debat heeft gesmoord”, zegt politiek verslaggever Nynke de Zoeten. “En dat hij daar zelf aan heeft bijgedragen.”
Ook gaf Rutte toe bij de kwestie rond CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt “gewoon echt een grote fout” te hebben gemaakt. In zijn gesprek met de verkenners had Rutte de positie van Omtzigt ter sprake gebracht, zo bleek later uit de gespreksverslagen, terwijl hij dat op de dag zelf stellig ontkende.
Mark Rutte heeft mij gisteren per SMS aangegeven dat hij een gesprek wil met mij, bij voorkeur as vrijdag.
Ik heb geantwoord dat ik altijd tot een gesprek bereid ben, maar dat het op dit moment niet lukt dit soort gesprekken te voeren. 1/3— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) May 10, 2021
De Kamer reageerde woedend op de “leugen”. In het debat op 1 april haalde een motie van wantrouwen tegen Rutte het net niet.
In Nieuwsuur herhaalde Rutte zijn reactie van toen: “Ik lieg niet, ik probeer geen dingen toe te dekken of van tafel te halen”. Hij was, zo zei hij maandagavond, er oprecht van overtuigd dat hij niet over Omtzigt gesproken had met de verkenners.
Mark Rutte erkent dat hij tijdens zijn premierschap fouten heeft gemaakt en wil in een eventueel volgend kabinet een andere omgang met de Kamer. Tegelijkertijd waarschuwt hij dat hij niet opeens ‘allerlei dingen anders gaat doen’ https://t.co/YJG85jW2jQ
— de Volkskrant (@volkskrant) May 10, 2021
‘Moet details kennen’
Hij vraagt om begrip: “er komt op mijn bureau ontzettend veel voorbij”. Wel noemde hij de ontstane vertrouwenscrisis “mijn schuld”. “Het is mijn taak als minister-president om ervoor te zorgen dat als er grote dingen voorbijkomen, ik alle details ken.”
Na het debat van 1 april is hij daarom gaan nadenken over zijn bestuursstijl. Maar getwijfeld over zijn positie als VVD-leider heeft hij nooit. “Ik ben lijsttrekker van de VVD, we zijn veruit de grootste partij geworden, ik kreeg twee miljoen voorkeursstemmen. Het zou raar zijn als ik nu zou zeggen ‘ik stap op’.”
Dat Rutte niet vertrekt maakt de formatie extra ingewikkeld. Een deel van de partijen heeft aangegeven niet met Rutte in een coalitie te willen. Een ander deel wil dat pas overwegen als Rutte ze ervan weet te overtuigen dat hij écht een andere, meer open en transparante, bestuursstijl wil met een sterkere positie voor de Tweede Kamer. De vraag is of hem dat lukt met de plannen waar hij maandagavond mee kwam.
Hij pleitte onder meer voor een dunner regeerakkoord waarin niet alles over elk onderwerp is vastgelegd. Ambtelijke stukken moeten sneller worden vrijgegeven, in de ministerraad moet meer ruimte komen voor discussie en de fractie-overleggen op maandag moeten minder belangrijk worden. Dit zijn geen nieuwe ideeën, zegt De Zoeten. “Er wordt in Den Haag al jaren gepraat, of het echt gebeurt blijft afwachten.”
Nieuwe ‘club’ tussen kabinet en Kamer
Verder wil Rutte dat bij grote maatschappelijke akkoorden altijd eerst de Kamer een mandaat geeft over de hoofdlijnen via een debat. “En dat niet het kabinet zomaar in de polder gaat onderhandelen en met de resultaten naar de Kamer komt.”
En om de relatie tussen burgers en uitvoerende instanties, zoals de Belastingdienst en het UWV, te verbeteren, moeten die organisaties en de toezichthouders met een plan komen om te zorgen dat “de menselijke maat voorop staat”, zei Rutte. “Daar gaat het heel vaak mis nu, zoals bij de kinderopvangtoeslag.”
Rutte pleitte daarnaast voor een “club tussen kabinet en Kamer” die burgers helpt als zij een probleem hebben en er niet uitkomen met uitvoerende organisaties. “De overheid krijgt dan weer een menselijker gezicht, en als dingen niet goed gaan, rapporteert die club ook aan de Kamer.”
‘Rutte liep in eigen val’
“Als dit allemaal echt zou gebeuren, zijn het best grote stappen”, zegt De Zoeten. “Tegelijkertijd is veel van wat Rutte zei, de afgelopen weken al eens langsgekomen.”
Woensdag debatteert de Kamer over hoe het verder moet met de kabinetsformatie. De Zoeten: “Het vertrouwensprobleem moest worden opgelost. Ik betwijfel of partijen die niet met hem wilden samenwerken, dat na dit interview ineens wel willen doen. Rutte is in zijn eigen val gelopen doordat hij zei met radicale plannen te zullen komen.”
Wij vragen jou om ons te steunen Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.
Steun SDB via PayPal veilig en simpel.