Minister Hugo de Jonge gebruikt bij vaccinatie liever woorden als ‘direct’ en ‘indirect’ in plaats van dwang of drang

Het verschil tussen ‘dwang’ en ‘drang’? Nee? U bent niet de enige. Hugo de Jonge (CDA), minister van Volksgezondheid en als zodanig hoofd coronazaken, meldde in augustus in een debat met de Tweede Kamer over het stimuleren van vaccinaties dat hij er ook niet uitkwam. „Dwang is als je het verplicht. Maar drang? Dan zou ik een beetje moeten gaan filosoferen over de vraag wat drang is. Dat weet ik niet.”

Op het bureau van De Jonge lag een pasklaar antwoord. De Gezondheidsraad had, in februari van dit jaar, op zijn verzoek een rapport opgesteld waarin de vele routes naar een hoge vaccinatiegraad stonden uitgetekend – en de ethische vraagstukken die daarbij horen.

Van dwang, schrijft de Gezondheidsraad, „is slechts sprake als iemand geen enkele keuze heeft om zich aan vaccinatie te onttrekken”. Maar bij drang wordt het snel troebel. „Van drang is sprake wanneer iemands beslissingsruimte wordt ingeperkt of zodanig wordt beïnvloed dat diegene feitelijk minder keuzevrijheid heeft.” Voorbeelden: financiële prikkels, sancties, psychologische beïnvloeding.

Drang, kortom, is bijna alles dat de mens een bepaalde richting in duwt. Sterker: de Gezondheidsraad ziet zelfs een vaccinatieplicht niet als dwang maar als drang, zolang degene die zich er niet aan houdt eraan kan ontkomen door een straf te aanvaarden – zoals een boete of een celstraf. Ook dat is immers een keuze. Pas als de staat haar burgers hoogstpersoonlijk komt injecteren, dán is het dwang.

Dat schuurt. Dwang mag dan vervelend zijn, drang voelt geniepig. Wie aandringt wíl iets van je opeisen, dat is duidelijk, maar wat het erger maakt is dat diegene dat zelden zo uitspreekt. Het is de logica van een opdringer, of van een voordringer: je kunt ze wel van je afslaan, maar dat levert vaak alleen maar meer gedoe op. Nee, zegt de cynische toeschouwer, dan dwang: dan weet je in elk geval waar je aan toe bent.

Niet zo gek dat De Jonge zich daar niet aan wilde branden. Hij spreekt nu wijselijk van een ‘directe vaccinatieplicht’ en een ‘indirecte vaccinatieplicht’: daarvan is pas sprake als het geheel of praktisch onmogelijk is om niet gevaccineerd te zijn.

Die definitie geeft hem alle ruimte om extra regels in te voeren die het leven van ongevaccineerden minder prettig maken, zoals het verplichten van toegangsbewijzen voor evenementen, en mogelijk ook in de horeca en voor kunst en cultuur, die een vaccinatie of een betaalde test vereisen. Drang, zou de Gezondheidsraad zeggen, maar dat woord zal De Jonge niet in de mond nemen.

Soms weten politici woorden om te buigen. Niemand wilde een ‘klimaatdrammer’ zijn, totdat D66’er Rob Jetten het woord op een T-shirt liet afdrukken en het begrip zich toe-eigende. Op enthousiaste zelfbenoemde ‘vaccinatiedrammers’ hoeven we vooralsnog niet te rekenen.

Kamerfracties waarschuwen tegen vaccinatiedrang

Is het laten betalen voor de coronatest vaccinatiedrang? In de Tweede Kamer wordt daar zeer uiteenlopend over gedacht.

De hele Tweede Kamer is tegen vaccinatiedwang – coronavaccinaties moeten een vrijwillige keuze zijn. Maar drang, mag dat wel?

Dat is een vraag nu de coronacrisis in een nieuwe fase terechtkomt: vanaf half september heeft praktisch iedereen die dat wil een vaccin gekregen. Maar toch, waarschuwde OMT-voorzitter Jaap van Dissel woensdagochtend in de Tweede Kamer, zijn nog zo’n 2,5 miljoen mensen vatbaar voor het virus. Omdat zij nog geen afweer hebben opgebouwd door een natuurlijke infectie én zich niet willen laten vaccineren, of omdat het vaccin niet werkt. Dat zou volgens Van Dissel kunnen leiden tot duizenden ziekenhuisopnames – het RIVM schat tussen de 16.000 en 22.000. De belangrijkste maatregel om dat te voorkomen, stelde Van Dissel: de vaccinatiegraad zo hoog mogelijk krijgen.

Het kabinet wil daarom af van gratis toegangstesten. Vanaf 20 september moet bij elke bijeenkomst van meer dan 75 personen een toegangsbewijs worden getoond. Dat kan een vaccinatiebewijs zijn of een negatieve test. Dat is nu al verplicht voor onder meer sportwedstrijden, maar zo’n test is nog gratis.

Door een bedrag te vragen hoopt demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) dat meer mensen zich laten vaccineren, stelde hij vorige week vrijdag op een persconferentie. Het is nog onduidelijk wanneer het kabinet geld voor de test wil vragen en hoeveel dat wordt.

‘Een stimulans’

Dat is geen dwang, maar wel „vaccinatiedrang”, concludeerde Kamerlid Pepijn van Houwelingen (FVD) in het Kamerdebat woensdag. Volgens De Jonge (Volksgezondheid, CDA) is geld vragen voor een corona-toegangsbewijs niet een soort vaccinatieplicht. „Drie maanden geleden kon niet iedereen zich vaccineren. Nu iedereen die dat wil. Om voor de test nu iets te vragen, kan misschien een stimulans zijn om zichzelf te vaccineren, maar is zeker geen verplichting.”

Andere Kamerfracties zagen wel degelijk drang. „Met dit voorstel gaan we sluipenderwijs de kant op van vaccinatiedrang”, aldus Lilian Marijnissen (SP). Geert Wilders (PVV) wees op moties die de Kamer eerder aannam, waarin stond dat de vaccinatiecampagne moest verlopen „zonder dwang- of drangmaatregelen” en vond dat er nu sprake was van drang. Lisa Westerveld (GroenLinks) vond vaccineren een keuze die „niet mag afhangen van iemands portemonnee”. En Mirjam Bikker (ChristenUnie) waarschuwde voor een averechts effect: „Je creëert een tweedeling in de samenleving. Haal je niet het laatste stukje vertrouwen in de overheid weg door geld voor een toegangstest te vragen?”

Kamerlid Jan Paternotte (D66) was wel voorstander van het voorstel. Wat hem betreft gaat het vanaf oktober in. Het is hem niet eens te doen om de vaccinatiegraad op te krikken. „Het toegangstesten is niet gratis, dat betalen we nu al met zijn allen”, aldus Paternotte. „Er is geen recht dat mensen er niet voor hoeven te betalen. Het is ook redelijk om er een bedrag voor te vragen, als de meeste mensen er geen gebruik meer van maken omdat zij gevaccineerd zijn. Die hoeven daar niet allemaal aan mee te betalen.”

Volgens Kamerlid Harry van der Molen (CDA) is er geen sprake van vaccinatiedrang omdat je óók ergens binnen kunt komen als je niet gevaccineerd bent. „Pas als dat zou wegvallen zou ik spreken van drang.” Hij stelt wel dat het bedrag niet te hoog moet zijn.

We willen geen vaccinatieplicht, maar je kunt het in crises ook nooit helemaal uitsluiten

Mark Rutte premier

Prikbus bij introductieweek

Het kabinet heeft geen enkel plan om een vaccinatieplicht op te leggen, benadrukte minister-president Mark Rutte tijdens het debat. Toch hield hij een slag om de arm: „We willen het niet, maar je kunt het in crises ook nooit helemaal uitsluiten”. Rutte wees er op dat ook bedrijven niet zomaar vaccinatiebewijzen verplicht kunnen stellen. „Ze mogen het niet. De enige uitzondering is Defensie. Militairen die worden uitgezonden, zijn wettelijk verplicht om zich te vaccineren.”

Volgens De Jonge blijft de vaccinatiegraad van jongeren tot 35 jaar achter. „We moeten ervoor zorgen dat we er zijn als dat kan, ervoor zorgen dat de prikbus er straks is bij de introductieweken in het onderwijs. Of elders als daar doelgroepen te bereiken zijn.” Dwang of drang is daarbij helemaal niet aan de orde. De Jonge: „De vaccinatiebereidheid is nu al hoog. En waar die niet hoog is, kiezen we voor een aanpak die past bij de drempels die er zijn.”

SDB is al meer dan 10 jaar vrij, eerlijk en onafhankelijk. Geen miljardair bezit ons, geen adverteerders controleren ons. Wij zijn een door lezers ondersteunde non-profitorganisatie. In tegenstelling tot veel andere publicaties, houden we onze inhoud gratis voor lezers, ongeacht waar ze wonen of het zich kunnen veroorloven om te betalen.

We hebben geen paywalls en alles blijft gratis zonder censuur. In het post-truth-tijdperk van nepnieuws, echokamers en filterbubbels publiceren we meerdere perspectieven van over de hele wereld.

Iedereen kan bij ons publiceren, maar iedereen doorloopt een rigoureus redactioneel proces. U krijgt dus op feiten gecontroleerde, goed gemotiveerde inhoud in plaats van ruis.

Dit is niet goedkoop. Servers, redacteuren fees en web ontwikkelaars kosten geld. Overweeg alstublieft om ons te steunen als donateur of ondersteunend lid, ook wij hebben onze inkomsten zien dalen in deze heftige tijden daarom, KLIK HIER voor IBAN of via PayPal hieronder!, hartelijke dank en veel leesplezier.

Steun SDB via PayPal veilig en simpel.